Vandaag deelden het ministerie van Binnenlandse Zaken en het ministerie van Justitie en Veiligheid de handreiking ‘Online onderzoek door gemeenten’ met de Tweede Kamer. 

De brief, handreiking, juridisch kader en lijst met veelgestelde vragen vindt u hier. De stukken zijn opgesteld in nauwe samenwerking met de VNG.

Eenduidigheid over online onderzoek door gemeenten

In de handreiking staat wat wel en niet is toegestaan en wanneer een nadere afweging door de gemeente nodig is bij het doen van online onderzoek. Deze zorgt voor meer eenduidigheid in de gemeentelijke werkwijze. Daarnaast stimuleert de handreiking gemeenten om actief met hun privacy-organisatie aan de slag te gaan. En vergroot het document bewustwording over de balans tussen het bewaken van de openbare orde en veiligheid en de privacy van inwoners.

Hoofdlijnen juridisch kader 

Gemeenten hebben geen expliciete wettelijke grondslag om persoonsgegevens te verwerken in het kader van online onderzoek. Op basis van onder meer nationale jurisprudentie en Europese uitspraken kan worden geconcludeerd dat de relevante wetsartikelen ten aanzien van de handhaving van openbare orde en veiligheid tot op zekere hoogte als grondslag kunnen dienen om persoonsgegevens door middel van online onderzoek in publiek toegankelijke bronnen te verwerken. 

Hierbij gelden de volgende voorwaarden: 

• Er moet een aanleiding zijn, gelegen in een concrete ordeverstoring of dreiging daarvan. 
• Er moet noodzaak bestaan om die specifieke persoonsgegevens te verwerken (proportionaliteit, subsidiariteit). 
• De gebruikte grondslag moet de inbreuk die gemaakt wordt op grondrechten kunnen rechtvaardigen. 
• Ook moet aan de (andere) AVG-beginselen worden voldaan. 

Zelf afweging maken

Gemeenten kunnen zelf de afweging maken of zij in bepaalde gevallen online onderzoek verrichten. Indien ze daarvoor kiezen, kunnen ze vanaf nu de handreiking toepassen. Ze kunnen hiervoor nu het stappenplan uit de handreiking toepassen.

VNG ondersteunt

Meer hulp nodig? Voor vragen kunnen gemeenten terecht bij de VNG via dit contactformulier, onder vermelding van 'online onderzoek'. Op basis van vragen en opmerkingen kan de handreiking in de toekomst verder doorontwikkeld worden. Tegelijkertijd werken de VNG, Noord-Holland: Samen Veilig en een aantal gemeenten aan een protocol om de implementatie van de handreiking zo makkelijk mogelijk te maken.