Na jaren van verslechtering is de financiële conditie van gemeenten verbeterd. In 2020 scoorden nog 42 gemeenten een onvoldoende, in 2021 waren dat er 16. De investeringen van gemeenten zijn echter nog steeds onder de maat. Bij 110 gemeenten is het investeringsniveau al jaren te laag.
Monitor financiële conditie gemeenten
Elk jaar brengt de VNG de financiële conditie van alle gemeenten in beeld op basis van de openbare cijfers IV-3 van de jaarrekeningen 2021. Hiervoor ontwikkelde we een speciale monitor die via 11 financiële kengetallen elke gemeente een score van 1 t/m 10 geeft.
Onder dit bericht vindt u de monitor met een toelichting erbij. U kunt uw gemeente selecteren en zien hoe zij scoort op de onderliggende kengetallen van de financiële conditie index.
Minder gemeenten een onvoldoende
De financiële conditie van alle gemeenten bij elkaar is eind 2021 verbeterd ten opzichte van het jaar ervoor. In 2020 scoorden nog 42 gemeenten een onvoldoende, in 2021 waren dat er 16. Daarvan hebben 8 gemeenten een 5,5, 6 gemeenten een 5 en 2 gemeenten een lagere score dan 5.
Kaart: Financiële conditie gemeenten jaarrekening 2021
Investeringen blijven achter
De investeringen van gemeenten zijn al ruim een decennium onder de maat. Dit is zorgelijk, omdat investeringen noodzakelijk zijn om gemeenten financieel gezond te houden. Bij slechts een deel van de gemeenten is sprake van een inhaalslag. Bij 62 gemeenten was het gemiddelde investeringsniveau in de afgelopen 4 jaar erg laag (licht op rood). Bij 48 gemeenten was het gemiddelde investeringsniveau laag (licht op oranje).
Houdbaarheid verbeterd
Het aantal gemeenten met een negatief exploitatieresultaat daalde in 2021 naar 78 (126 in 2020). Dat geldt ook voor het aantal gemeenten met een structureel negatief exploitatieresultaat (3 jaar op rij): van 72 naar 32 gemeenten. De houdbaarheid van de gemeentefinanciën bij een slecht-weer-scenario nam toe, maar voor 34 gemeenten staat het licht voor dit kengetal nog op rood.
Positief resultaat ingezet voor financiering
Al met al hadden de gezamenlijke gemeenten een positief exploitatieresultaat van 2,5% van de baten. Deze middelen houden gemeenten niet over, maar worden in hetzelfde jaar ingezet voor de ‘eigen financiering’ van de (netto) investeringen. Die uitgaven lopen bij gemeenten via de balans. Door gedeeltelijke financiering met eigen middelen loopt de schuldbelasting van het bezit niet te hoog op.
De netto schuld van de gezamenlijke gemeenten bedroeg eind 2021 € 32,9 miljard, wat alleszins redelijk is. De netto investeringen van de gezamenlijke gemeenten bedroegen over de periode 2018-2021 gemiddeld 2,9% van de baten. Dat percentage is aan de lage kant en duidt relatief gezien op een krimp van de kapitaalgoederenvoorraad van gemeenten. De nominale groei van de economie was hoger.
Kaart: Solvabiliteitsratio gemeenten jaarrekening 2021
