De VNG brengt elk jaar op basis van de openbare cijfers IV-3 van de jaarrekeningen de financiële conditie van gemeenten in beeld. Op enkele gemeenten na is de financiële conditie van gemeenten in 2022 voldoende tot goed. Investeringen blijven echter nog steeds achter.
Financiële conditie
Eind 2022 hadden nog maar 11 gemeenten een onvoldoende financiële conditie (t.o.v. 16 gemeenten in 2021 en 42 in 2020). Van dat aantal hebben 7 gemeenten een financiële conditie van 5,5, 2 gemeenten een 5 en 2 lager dan een 5.
Met de monitor financiële conditie gemeenten (xls, 202 kB) kunt u zelf uw gemeente selecteren en zien hoe de gemeente scoort op de onderliggende kengetallen van de financiële conditie index.
Investeringen
Qua investeringen is slechts bij een deel van de gemeenten sprake van een inhaalslag. De investeringen van gemeenten zijn al ruim een decennium onder de maat. Bij 91 gemeenten was het gemiddelde investeringsniveau in de periode 2019-2022 laag en bij 61 gemeenten erg laag.
Solvabiliteit
Het aantal gemeenten met een negatief exploitatieresultaat daalde in 2022 naar 31 (t.o.v. 75 in 2021). Ook het aantal gemeenten met een structureel negatief exploitatieresultaat (3 jaar op rij) daalde in 2022 en wel naar 5 gemeenten (t.o.v. 32 in 2021 en 72 in 2020). Door aanhoudend negatieve resultaten hebben 28 gemeenten nog steeds een erg lage solvabiliteit (een schuldbelasting van het bezit hoger dan 80%). Maar er zijn geen gemeenten meer met een negatieve solvabiliteit.
Al met al hadden de gezamenlijke gemeenten een positief exploitatieresultaat van 5% van de baten. Hiervan werd echter 2% veroorzaakt door buitengewone resultaten, zoals de uitkering van € 500 miljoen Energietoeslag 2023 en de vergoeding voor Inkomstenderving corona 2020 en 2021 van € 304 miljoen via het gemeentefonds, die goed bekeken aan andere jaren zijn toe te rekenen.
Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening hebben gemeenten niet overgehouden, maar in hetzelfde jaar ingezet voor de ‘eigen financiering’ van de (netto) investeringen. De investeringsuitgaven lopen bij gemeenten namelijk via de balans. Door (gedeeltelijke) financiering met de eigen middelen van het exploitatieresultaat loopt de schuldbelasting van het bezit niet te hoog op.
Schuld
De netto schuld van de gezamenlijke gemeenten was eind 2022 een bedrag van € 30,4 miljard, wat niet hoog is. Gemeenten gebruiken schuldfinanciering hoofdzakelijk voor de financiering van investeringen. De netto schuld van de gezamenlijke gemeenten is niet hoog doordat de publieke investeringen bij de meeste gemeenten al jaren achter blijven.
De netto investeringen van de gezamenlijke gemeenten bedroegen over de periode 2019-2022 gemiddeld 2,7% van de baten. Dat percentage is aan de lage kant en duidt relatief gezien op een krimp van de kapitaalgoederenvoorraad van gemeenten. De nominale groei van de economie in de periode 2019-2022 lag namelijk op gemiddeld 5,5% per jaar en dus veel hoger. Voor individuele gemeenten kan dit beeld van de investeringen en hoogte van de netto schuld afwijken.