De Tweede Kamer debatteert op 9 mei over integriteit in het openbaar bestuur. Een belangrijk onderwerp dat ook bij gemeenten leeft. Helaas spreekt het rijk eerder 'over' gemeenten dan 'met' gemeenten. We stuurden de Kamerleden daarom een brief met onze opvattingen.
Gelijke monniken, gelijke kappen
Bij gemeenten ontstaat het beeld dat het rijk meer en strengere integriteitsnormen aan decentrale overheden oplegt dan aan zichzelf. De brief over het Integriteitsbeleid openbaar bestuur van 25 april straalt dit ook uit. De 'Beleidsvoornemens integriteit' in de bijlage van de brief laat vooral verscherpingen zien van de regelgeving voor het decentrale bestuur.
Normen die door het rijk worden opgelegd hebben niet automatisch een hoog draagvlak onder gemeentebestuurders en -ambtenaren. Het verzoek is om te helpen dit draagvlak te vergroten door de normen en eisen voor integriteit gelijk te trekken tussen het rijk en de lokale overheid.
Pas als de lokale overheid over dezelfde randvoorwaarden beschikt, kan het rijk dezelfde integriteitsnormen van lagere overheden verwachten. Het concept van de Wet op de Politieke Partijen is een voorbeeld waarbij de regels voor politieke partijen voor alle lagen van het bestuurlijk bestel dezelfde uitgangspunten hebben.
Cijfers over integriteit eenzijdig
Daarnaast merken we op dat de cijfers over integriteit alleen over decentrale politieke ambtsdragers gaan. Bij het inventariseren van de integriteit van het openbaar bestuur is gelijke informatie over centrale politieke ambtsdragers onmisbaar, om te voorkomen dat er een scheef beeld ontstaat.
Gemeenten vinden het een goede zaak om integriteitsbeleid continu te verbeteren. We steunen daarin het doel en de richting van het beoogde integriteitsbeleid op basis van meer kwantitatieve informatie.
Praat met decentrale overheid, in plaats van over
Juist omdat we samen met het kabinet voor hetzelfde integriteitsbeleid staan, vinden we het vreemd dat de voorstellen van de minister grotendeels uit de lucht komen vallen. De meeste verbetermogelijkheden zijn nieuw voor ons, zoals het voornemen om de wettelijke regeling omtrent onverenigbare betrekkingen en verboden handelingen tegen het licht te houden, een lobby- en draaideurregeling en een concretere wettelijke zorgplicht voor burgemeesters.
Integriteitsbeleid valt en staat met het draagvlak onder de bestuurders en ambtenaren die onderwerp zijn van het beleid. Er is bij ons nu niet bekend of er draagvlak is voor deze en enkele andere voorstellen. We doen daarom een beroep op de Kamerleden om de minister op het hart te drukken om in overleg te gaan met de gemeenten en beroepsverenigingen over de verbetervoorstellen in de brief.