De VNG is gematigd positief over de verdere stappen die het demissionaire kabinet zet in op de kwaliteit van schuldhulpverlening en vroegsignalering. Er is meer nodig om de maatschappelijke opgave met ketenpartners duurzaam op te pakken.
Tegelijkertijd kan Nederland zich nu geen ‘stilstand’ permitteren, en moeten er dus ook door dit demissionaire kabinet stappen gezet worden op het gebied van armoede en schulden. Met het Nationaal Programma Armoede en Schulden (NPAS) zet het demissionaire kabinet vervolgstappen om armoede en schulden te voorkomen en aan te pakken. De VNG moedigt voortgang op dit belangrijke thema dus aan, maar ziet dat er meer nodig is.
Noodzaak tot aanvullende duurzame stappen
Een duurzame inzet op het voorkomen en aanpakken van armoede en schulden vraagt structurele financiering, een integraal schuldenoverzicht en het fundamenteel aanpakken van de oorzaken van schulden. Dit betekent het aanpakken van het online gokken, kopen op afbetaling maar ook het hervormen en vereenvoudigen van het stelsel van bestaanszekerheid (inkomensondersteuning, toeslagen en fiscaliteit). Hier ligt ook een duidelijke opdracht voor een nieuw kabinet.
Structurele uitdaging, incidentele inzet
De VNG is verrast en bezorgd over de gevolgen van de Voorjaarsnota voor het armoede- en schuldenbeleid. In een tijd waarin bestaanszekerheid breed onder druk staat, vallen juist de structurele middelen weg die nodig zijn voor een preventieve en effectieve aanpak. Dit raakt niet alleen de gemeentelijke uitvoeringskracht, maar ondermijnt ook de fundamenten van het Nationale Programma armoede en schulden. Gemeenten worden hierdoor geconfronteerd met grote onzekerheid, terwijl er juist behoefte is aan stabiliteit, samenwerking en langetermijninvesteringen.
De VNG pleit voor een realistische balans tussen ambities, taken en middelen op het terrein van armoede en schulden. Door de Voorjaarsbesluitvorming vallen structurele middelen voor cruciale onderdelen per 2029 weg. Denk hierbij aan vroegsignalering, maatregelen ten aanzien van invordering, verbetering van de kwaliteit van de schuldhulpverlening en het integraal schuldenoverzicht. Dit baart gemeenten grote zorgen. Zonder structurele financiering kunnen de maatregelen uit het IBO Problematische schulden niet tot uitvoer worden gebracht. De gemeentelijke uitvoeringspraktijk zit met smart te wachten op een integraal schuldenoverzicht, maar dit kan niet worden gerealiseerd zonder structurele dekking van de (uitvoerings)kosten.
We hebben de Tweede Kamer opgeroepen om de structurele middelen per 2029 veilig te stellen om effectief en duurzaam op vroegsignalering en basisdienstverlening in te kunnen zetten. Alleen zo kunnen gemeenten deze taken doelgericht en toekomstbestendig uitvoeren.
Nijpende armoede, magere ambitie
Het NPAS is een stap, maar biedt onvoldoende antwoorden op de fundamentele problemen die gemeenten in de praktijk tegenkomen. De hoop op een echte koerswijziging richting structurele bestaanszekerheid is daarmee slechts gedeeltelijk ingelost. De VNG gaat de noodzaak tot het vereenvoudigen en hervormen van het stelsel van bestaanszekerheid en het opvolgen van de adviezen van de Commissies sociaal minimum en het IBO-schulden agenderen richting een nieuw kabinet. Daarnaast nemen gemeenten het voortouw in de verbetering van de armoededienstverlening. Onlangs hebben we onze verkenning hiertoe aangekondigd.
Dienstverlening toegankelijk, effectief en toekomstbestendig
De VNG is samen met Divosa gestart met een verkenning onder gemeenten om na te gaan hoe de gemeentelijke dienstverlening binnen het armoedebeleid toegankelijker, effectiever en toekomstbestendiger kan. Het doel is om te komen tot een breed gedragen dienstverlening om financieel kwetsbare mensen beter te kunnen helpen. In november maken we de resultaten van dit onderzoek en de vervolgstappen bekend.
De boodschap van de VNG is duidelijk: structurele problemen vragen om structurele oplossingen, geen tijdelijke pleisters.
Marianne van der Sloot, voorzitter van de VNG-commissie Participatie, Schuldhulpverlening en Integratie:
Stilstand is geen optie. Het Nationaal programma voldoet misschien niet volledig aan onze verwachtingen, maar dit thema is zo belangrijk dat we niet kunnen wachten. Samen moeten we doorgaan om mensen perspectief en bestaanszekerheid te bieden