Doordat er geen overzicht is over verschillen tussen gemeenten als het over de bijstand gaat, is het dus ook niet bekend wat het beste beleid is om mensen een gevoel van respect te geven of om ze aan een baan te helpen. Dat is een belangrijke conclusie van een onderzoek van de Universiteit van Humanistiek naar verschillen in bijstandbeleid onder Nederlandse gemeenten.

Sinds enkele jaren hebben Nederlandse gemeenten meer vrijheid om hun eigen bijstandsbeleid vorm te geven. Volgens de overheid zouden bijstandsgerechtigden daar profijt van hebben. Een beleid dat meer rekening houdt met de lokale omstandigheden zou gemeenten in staat stellen ‘maatwerk’ te leveren en dat zou mensen sneller aan een betaalde baan helpen. Welke verschillen zijn daardoor eigenlijk precies ontstaan? En wat vinden bijstandsgerechtigden zelf van deze verschillen? Onderzoekers van de Utrechtse Univertsiteit voor Humanistiek (UvH) zijn op zoek gegaan naar antwoorden op deze vragen en in het magazine 'Verschillen in de bijstand. Maatwerk of ongelijkheid?' doen zij verslag van de bevindingen van anderhalf jaar onderzoek.

Geen overzicht

Er bestaat op dit moment geen overzicht over verschillen tussen gemeenten als het over de bijstand gaat, luidt de eerste conclusie van de onderzoekers. "We hebben veel bureaus geraadpleegd (zoals CBS, Divosa, en het SCP) en veel deskundigen gesproken. Ze wisten allemaal veel over onderdelen van de bijstand, bijvoorbeeld over de tegenprestatie of de hoogte van de uitkering. Niemand had echter een compleet overzicht. Niemand kon dus gemeenten vergelijken op wat voor rechten ze toekennen en welke plichten ze aan bijstandsgerechtigden opleggen. Het is dus ook niet bekend wat het beste beleid is om mensen een gevoel van respect te geven of om ze aan een baan te helpen."

Verschillen onrechtvaardig

Ook is onderzoek gedaan onder personen die een uitkering van de gemeente ontvangen. Het onderzoek laat zien dat mensen het rechtvaardig vinden als de gemeente rekening houdt met hun individuele situatie en wensen. Verschillen tussen mensen vinden ze goed, want ze willen niet als nummer behandeld worden. Maar verschillen tussen gemeenten daarentegen vinden ze juist onrechtvaardig. Dat je in de ene gemeente twintig uur in de week een tegenprestatie moet leveren en in de andere maar vier uur wordt als oneerlijk ervaren.