In het fenomeenonderzoek Complexe juridische organisatiestructuren van zorgaanbieders heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) onderzocht hoe voorkomen kan worden dat deze structuren leiden tot het weglekken van zorggelden of het maskeren van onjuist gebruik van zorggeld. In nauwe samenwerking met accountants, notarissen, banken, gemeenten en zorgverzekeraars en zorgkantoren, hebben we verkend welke barrières dit onwenselijke gedrag kunnen verhinderen. Het barrièremodel geeft handvatten om verkeerde intenties te ontmoedigen en fouten te voorkomen.
De NZa staat voor passende en betaalbare zorg, elke zorgeuro dient hieraan bij te dragen. Vaak gaat dat goed, maar niet altijd. Daarom vinden wij het van groot belang dat zorggelden juist worden besteed. Uit onze toezichtonderzoeken blijkt dat complexe juridische organisatiestructuren onwenselijk gebruik van zorggelden kunnen faciliteren. Deze structuren zijn op zichzelf niet verboden, wel maken zij het lastiger om geldstromen te volgen waardoor oneigenlijk gebruik van zorggeld mogelijk wordt. Deze bevindingen zijn de directe aanleiding geweest voor dit fenomeenonderzoek. Het sluit ook aan op de eerdere signalering van de NZa en andere partijen dat het relatief eenvoudig is om een zorgonderneming te starten en daarbij zorggelden te laten weglekken.
Barrièremodel: samen aan zet
Het barrièremodel, ontwikkeld door het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), volgt alle verschillende fases die de oprichting van een nieuwe zorgonderneming kent: van de oprichting ervan tot aan het faillissement en de eventuele doorstart. Het biedt een denkkader om per fase de risico’s op oneigenlijk gebruik van zorggeld en de barrières die dit kunnen verhinderen te identificeren.
Het goed besteden van zorggeld is een gezamenlijke opdracht. Dankzij het gecombineerde perspectief van accountants, notarissen, banken, gemeenten en zorgverzekeraars en zorgkantoren, kan een zorginstelling vanuit meerdere kanten worden geanalyseerd. Gezamenlijk kunnen we dus een goede indruk krijgen waar de risico’s zich voordoen en hoe we deze kunnen beperken. Daarbij hebben alle partijen een eigen verantwoordelijkheid: de wijze waarop iedere partij de eigen rol vervult, heeft effect op hoe anderen hun barrièremogelijkheden al dan niet kunnen inzetten.
Waardevolle input voor het barrièremodel is gegeven door een paar honderd stakeholders tijdens het goed ontvangen webinar op 5 maart 2021. We hebben de belangstelling om mee te denken en te werken als zeer positief ervaren. Wij zien bij verschillende stakeholders een serieuze bereidwilligheid om verantwoordelijkheid te nemen. Partijen hebben concrete kansen om barrières op te werpen ingebracht. Dan gaat het bijvoorbeeld om het onderling delen van informatie zodat zorgaanbieders met onzuivere intenties makkelijker te identificeren zijn. Ook liggen er kansen om toetredingsdrempels op te werpen. Daarnaast is het belangrijk om kennis te delen over deze complexe juridische structuren en de risico’s die zij met zich meebrengen.