In Capelle aan den IJssel komt dit voorjaar een vreemd verzoek voor een bijstandsuitkering binnen. Van een vrouw in een woning waar volgens de basisregistratie personen (BRP) acht mensen ingeschreven staan. Maar de vrouw zegt dat ze er alleen woont. “We zagen acht Oost-Europese namen”, zegt Fred Struik, senior medewerker handhaving bij de IJsselgemeenten.
Volgens Struik gaat de gemeente nooit zomaar op bezoek bij een bijstandsaanvraag. Maar deze situatie is zo verdacht, dat het onverantwoordelijk is de vrouw een uitkering te geven zonder dit te checken. “Het laatste wat je wilt, is dat die uitkering na een jaar onrechtmatig blijkt en dat alles teruggevorderd moet worden. En dat iemand dan diep in de schulden raakt.”
Kamer vol dozen
Inmiddels gebruiken ‘enkele tientallen’ inwoners in de IJsselgemeenten sinds de zomer een testversie van de ‘Zelfinspectie app’. Meer dan dertig andere gemeenten, de Belastingdienst en het UWV hebben ‘nadrukkelijk interesse’ in de app, laat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) weten. Is zo’n zelfinspectie, waarmee bijstandsontvangers een deel van het handhavingswerk zelf doen, een stap naar empathischer handhaven of naar meer ‘ontmenselijking’?
Aan de poort
Het afgelopen half jaar werd de app vaker ingezet. Meestal niet om bijstandsfraude op te sporen, zegt Struik, maar om ‘aan de poort’ te controleren, bij een aanvraag dus. “Om er preventief voor te zorgen dat mensen niet in de problemen raken.” Hoewel sommige gebruikers nog wat digitaal ongemak ervoeren, zouden de meeste reacties betrekkelijk goed zijn geweest. Voor ‘lichte’ huisbezoeken is de app minder invasief dan twee handhavers over de vloer krijgen.
Meer informatie
Het volledige artikel staat op de website van Trouw.