De afgelopen maanden zijn er zo'n 900 meldingen over mogelijke fraude met steunmaatregelen binnengekomen bij de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Inspectie SZW). Veertig daarvan hebben geleid tot onderzoeken, die bij voldoende bewijs kunnen leiden tot strafrechtelijke vervolging. Dat meldt de inspectie naar aanleiding van vragen van de NOS.
Die veertig onderzoeken gaan over misbruik met de NOW-regeling, waarbij werkgevers een subsidie krijgen om hun personeel door te betalen; de TOZO, waarbij het inkomen van zelfstandigen wordt aangevuld tot het sociaal minimum; en de regelingen om bedrijven tegemoet te komen in de vaste lasten (TOGS en de opvolger daarvan, TVL).
Schuiven met de omzet
Bij de NOW-regeling, waar het meeste geld mee gemoeid is, gaan de meldingen vooral over werkgevers die de loonsom zouden manipuleren. "Bedrijven die meer loon opgeven dan ze daadwerkelijk uitbetalen", zegt een woordvoerder van de Inspectie. "Of een lagere omzet opgeven dan ze behaald hebben". Over die laatste vorm van fraude maakten accountants zich voor de zomer al zorgen, omdat het moeilijk te controleren is.
Bedrijven kunnen tot 90 procent van de loonkosten vergoed krijgen, afhankelijk van hoeveel omzetverlies ze hebben. Inspectie SZW krijgt meldingen binnen van organisaties zoals het UWV en de Financial Intelligence Unit, een organisatie waar banken aan de bel kunnen trekken. Maar ook van mensen die via een formulier op de website informatie geven.
"Na een eerste weging wordt besloten welke meldingen door de Inspectie in behandeling genomen worden", zegt een woordvoerder. "Een deel van de meldingen valt af, omdat ze te weinig aanknopingspunten bevatten voor verder onderzoek."
Tijdens de eerste ronde steun, van maart tot juli, kregen 139.000 bedrijven deze loonsubsidie. In totaal is er in die periode 7,9 miljard euro overgemaakt aan die bedrijven. Tijdens de tweede ronde steun doen minder bedrijven een beroep op de regeling, tot en met augustus zo'n 63.000, waaraan 2,1 miljard euro is betaald.
Controle achteraf
Volgens een woordvoerder van de inspectie is het moeilijk te zeggen of hiermee alles in het vizier is. "Het is niet ondenkbaar dat er meer wordt gefraudeerd dan deze meldingen aangeven", zegt de woordvoerder.
De regeling was tot nu toe relatief makkelijk aan te vragen, omdat het doel van de overheid was om zo snel mogelijk het geld bij de bedrijven te krijgen. Pas achteraf wordt gecontroleerd of iemand ook echt recht had op het geld.
De Algemene Rekenkamer, die onderzoekt of de Rijksoverheid goed omgaat met publiek geld, kwam deze week met een advies om meer vooraf te gaan controleren op NOW-aanvragen. Dat zou misbruik kunnen voorkomen.
De definitieve afrekening van NOW 1 en NOW 2 begint vanaf 7 oktober. Dan wordt vastgesteld op hoeveel subsidie een bedrijf recht had. Al het geld dat nu is uitgekeerd aan bedrijven is dus nog een voorschot.