In aanvulling op ons samenvattend bericht hieronder een volledig verslag van het bestuurlijk overleg.

Inkomensafhankelijke eigen bijdrageregeling 

VWS en VNG zijn het erover eens dat het van groot belang is dat de regeling voor een inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo per 1-1-2026 wordt ingevoerd. De VNG houdt bezwaren tegen de uitname uit het gemeentefonds per 1-1-2026 en pleit ervoor  om een aantal kwesties die in de uitvoeringstoets zijn genoemd, beter te regelen. 

In het volgende bestuurlijk overleg zullen afspraken worden gemaakt over de monitoring van de verwachte uitstroom uit de Wmo en de daling van kosten en maken we bestuurlijke afspraken over hoe we omgaan met de situatie dat de geraamde effecten zich niet of onvoldoende voordoen. Het wetsvoorstel wordt half april aangeboden aan de Tweede Kamer. De VNG zal het voorstel richting de Tweede Kamer steunen.

Resultaatgericht beschikken 

Het bestuur van de VNG heeft besloten de handreiking gepast beschikken, die gemeenten informatie biedt hoe zij hun resultaatbeschikking kunnen aanpassen in lijn met de uitspraken van de CRvB, niet actief onder de aandacht van de leden te brengen. Het bestuur van de VNG vindt dat het rijk aan zet is om een oplossing te vinden. VWS dient het wetsvoorstel niet opnieuw in: de Raad van State was zeer kritisch op het voorstel en daarnaast is er weinig politiek draagvlak. 

VWS ziet de opgaven van gemeenten ten aanzien van personele schaarste, administratieve lastenverzwaring en kosten, maar vraagt zich af of deze opgaven over de boeg van de discussie over beschikken tot de gewenste oplossingen leidt. Het houdbaarheidsonderzoek Wmo 2015 en de meerjarenagenda zijn tafels waarop het brede gesprek over deze uitdagingen wordt gevoerd.

Meerjarenagenda Wmo 

Parallel aan het houdbaarheidstraject Wmo wordt momenteel een governance ingericht waarin vertegenwoordigers van cliënten, branches van zorg- en welzijnsaanbieders, het rijk en de VNG oplossingen en richtingen uitwerken voor de uitdagingen waarmee de Wmo 2015 momenteel wordt geconfronteerd. Het proces rondom deze  Meerjarenagenda wordt geleid door een kwartiermaker die (naar verwachting) in juni gaat starten.

Meerkosten scheiden wonen en zorg

In de bestuurlijke afspraken die zijn gemaakt over het programma Wonen en Zorg voor Ouderen (WOZO), is tussen de VNG en VWS afgesproken om de meerkosten Wmo als gevolg van de beleidsmaatregel scheiden wonen en zorg in kaart te brengen. Er is overeenstemming over de meerkosten en bijbehorend ingroeipad. De VNG wil dit als een structurele financieringsafspraak verwerkt zien in het gemeentefonds. VWS gaat niet verder dan de afspraak voor 2025 en 2026. Een nieuw kabinet moet hierover beslissen.

Indexatie decentralisatie-uitkeringen maatschappelijke opvang en vrouwenopvang

De centrumgemeenten ontvangen een decentralisatie-uitkering maatschappelijke opvang (DUMO) en vrouwenopvang (DUVO). De indexaties van deze uitkeringen gaan echter naar alle gemeenten, waardoor centrumgemeenten ‘met de pet rond moeten’ om bijvoorbeeld loon- en prijsstijgingen te kunnen opvangen. Dat is ingewikkeld, centrumgemeenten zouden daarom graag zien dat de indexaties rechtstreeks in de decentralisatie-uitkeringen landen.

Afgesproken is dat dit punt op de agenda van het volgende bestuurlijk overleg komt. De VNG zal vooraf de verschillende opties verkennen: intern met de VNG-commissies Zorg Jeugd en Onderwijs (ZJO) en Financiën en samen met het ministerie van BZK. 

Invoering Wet woonplaatsbeginsel per 1-1-2025 niet meer haalbaar

Dit wetsvoorstel voor het woonplaatsbeginsel (Beschermd Wonen) ligt bij de Tweede Kamer maar is nog steeds controversieel verklaard. We hebben geconstateerd dat invoering van de wet woonplaatsbeginsel per 1-1-2025 niet meer haalbaar is. Opnieuw uitstel is een teleurstellende boodschap voor rijk en gemeenten. Het objectieve verdeelmodel voor de middelen die gemeenten ontvangen voor beschermd wonen wordt óók nog niet ingevoerd. Beiden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. 

De centrumgemeenten blijven deze middelen in 2025  ontvangen op basis van het huidige historische verdeelmodel. De nieuwe streefdatum voor invoering wordt 1 januari 2026. Zie ook ons nieuwsbericht van 28 maart.

Volume-indexatie Beschermd Wonen

Eind vorig jaar werden gemeenten verrast door het niet toepassen van de volume-indexatie in de indexatie-uitkering Beschermd Wonen in 2024. De VNG en het rijk hebben toen afgesproken om dit jaar een zorgvuldig proces te volgen, met een bestuurlijk gesprek over cijfers en zienswijzen, om tot een besluit over 2025 te kunnen komen. De staatssecretaris wil op basis van CBS-cijfers over 2023 (die in de zomer pas beschikbaar komen) vaststellen of er wel/geen volumecompensatie wordt toegevoegd aan de integratie-uitkering Beschermd Wonen in 2025. 

Het ministerie van Financiën dringt erop aan dat er nu al een voorgenomen besluit wordt opgenomen in de voorjaarsbesluitvorming. Op grond van cijfers t/m 2022 zou er dan geen volumecompensatie worden gegeven. De VNG heeft principieel bezwaar tegen het ‘straffen’ van gemeenten die de beweging van beschermd wonen naar beschermd thuis maken. In de werkelijkheid hangen opgaves met elkaar samen en is het dus niet juist om financieel in te grijpen op één onderdeel. We dringen erop aan om ook andere cijfers of informatie mee te nemen in dit vraagstuk, waaronder de informatie uit het onderzoek dat bureau Lorenz in opdracht van de VNG uitvoert. Het ministerie van BZK steunt het standpunt van de VNG. De uitkomst is onzeker. 

Dashboard Beschermd Thuis

De VNG heeft een presentatie van het nieuwe dashboard Beschermd Thuis gegeven. Dit landelijke dashboard is een vervolg en verdieping op het dashboard dat in het kader van de Norm voor Opdrachtgeverschap werd bijgehouden en beoogt:

1. de voortgang van de ambitie te monitoren (en eventuele knelpunten te signaleren)
2. inzicht te geven in welke keuzes regio’s maken, waardoor het ook informatie-uitwisseling tussen gemeenten faciliteert
3. inzichtelijk te krijgen of regio’s voldoende voorbereid zijn op de doordecentralisatie en daar waar nodig ondersteuning te bieden

Het dashboard is gevuld op basis van de informatie die de regioadviseurs van het Platform Sociaal Domein bij de regio's ophalen. De algemene conclusie is dat regio’s op veel thema’s prima bezig zijn! Het dashboard laat ook zien waar regio’s nog worstelen met vraagstukken en biedt aanknopingspunten voor gesprekken en ondersteuning. De VNG gaat dat de komende periode oppakken in de netwerken en met het transitieteam Beschermd Thuis. De staatssecretaris liet weten blij te zijn met het heldere inzicht dat het dashboard biedt.