Van Beers legt uit: ‘De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op het onderwijs om ervoor te zorgen dat leerlingen en studenten goed onderwijs ontvangen en een erkend diploma behalen. Daarmee zetten we goede beroepsbeoefenaars op de arbeidsmarkt. Zelf ben ik inspecteur in het MBO-onderwijs en dat is de plek waar nu veel misgaat. Zo zijn er diploma’s die worden afgekocht, diploma’s die op een onjuiste naam staan en diploma’s die zijn behaald met een niet-bestaand of onvolledig EVC-traject. Als IvhO hebben wij een verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat dit soort dingen niet gebeuren.’

Misstanden bleken velen malen groten te zijn dan aanvankelijk gedacht

Begin januari 2024 verstuurde een groep anonieme zorgprofessionals de brandbrief 'Alarmerende misstanden in de zorgsector' naar meerdere landelijke organisaties waaronder de IvhO. De brandbrief gaf signalen over slecht opgeleide mensen in de zorg en mogelijke fraude met diploma's, cv's en Verklaringen Omtrent het Gedrag (VOG). Van Beers: ‘Dit zorgde ervoor dat verschillende landelijke organisaties elkaar gingen bellen. Bij de Onderwijsinspectie hadden we eerder geen idee dat dit speelde. We dachten dat het systeem goed functioneerde. Samen met de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) startte we een verkenning en hebben we flink wat beerputten opengetrokken. Toen kwamen we er pas achter hoe groot het probleem is. 

Samen met de SBB en de IGJ hebben we flink wat beerputten opengetrokken.

Gemeenten spelen een cruciale rol in de preventie en de aanpak 

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inkoop van de zorg binnen de Wmo en de Jeugdwet. En sluiten zorgcontracten af met zorgaanbieders. Daarom spelen zij een belangrijke rol bij het voorkomen van deze manier van fraude. Als gemeenten bij de inkoop en aanbesteding van zorg al duidelijke afspraken maken dan helpt dat bij het vroegtijdig signaleren van fraude en het aanspreken van zorgaanbieders.

Meer bewustwording bij alle landelijke organisaties is belangrijk

Ook de Nederlandse Arbeidsinspectie, de Kamer van Koophandel (KvK) en DUO hebben een verantwoordelijkheid om aan de slag te gaan met fraude in de zorg en als het gaat om de EVC-trajecten dan moeten ook scholen alert zijn. ‘Het is voor scholen gemakkelijk om een EVC-certificaat om te zetten in een diploma. Met zo’n diploma kan iemand vervolgens overal in de zorg aan de slag. In de eerste instantie hebben we scholen bewust gemaakt van de fraude rondom EVC’s. In reactie daarop zijn scholen terughoudender geworden. Toen dat niet voldoende bleek, hebben we het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in beweging gebracht om scholen op te roepen hiermee te stoppen. Nu werken we aan nieuwe wetgeving om misbruik te voorkomen’, vertelt Van Beers. 

Steeds meer samenwerking in onder andere fieldlabs

De samenwerking tussen gemeenten en landelijke organisaties wordt steeds hechter. In fieldlabs, georganiseerd door het Landelijk Informatie- en Expertisecentrum (LIEC), werken gemeenten de IvhO, de Arbeidsinspectie, DUO en verschillende andere landelijke organisaties samen aan concrete oplossingen. Deze fieldlabs hebben al geleid tot meer bewustwording en betere samenwerking. Van Beers ‘We zijn destijds gestart met een ambitie om dit wel ‘even’ op te lossen, maar zo werkt het niet. Het is nu vooral van belang om te snappen wat er gebeurt en dan de stok op de juiste plek ertussen te steken.’

We zijn destijds gestart met een ambitie om dit wel ‘even’ op te lossen, maar zo werkt het niet.

Gegevensdeling is een groot knelpunt

Een groot knelpunt in de aanpak is de beperkte mogelijkheid tot het delen van gegevens tussen gemeenten en de landelijke partijen. Om aan de slag te gaan met nieuwe wetgeving en systemen hebben de verschillende landelijke partijen elkaar hard nodig. ‘Daar heb je ook een urgentiebesef voor nodig bij de landelijke politiek en beleidsmakers’, aldus Van Beers. Voor gemeenten betekent dit dat zij scherper moeten toezien op de zorgaanbieders met wie zij samenwerken. Van Beers: ‘Het maken van duidelijke afspraken en handhaven op de naleving daarvan helpt enorm in het tegengaan van fraude.’ 

Bewustwording, betere handhaving en nieuwe wetgeving

Van Beers: ‘We werken al regelmatig aan individuele casussen samen met gemeenten en dat gaat ontzettend goed.’ Door een gezamenlijke inzet van landelijke partijen en gemeenten wordt de keten sterker en de ruimte voor fraude kleiner. En met bewustwording, betere handhaving en nieuwe wetgeving komt een veilige en betrouwbare zorgsector steeds dichterbij.

Meer informatie

Verkenning naar misstanden zorgopleidingen (8 juli 2024)