Op deze pagina vindt u tekst met uitleg over het omgevingsplan, in de vorm van een Q&A. De tekst is bedoeld voor gemeenten en andere organisaties als bron van inspiratie voor hun eigen communicatie naar inwoners.
Let op: dit is een eerste versie van de tekst en de tekst is (nog) niet op taalniveau B1.
Wat is een omgevingsplan?
Het omgevingsplan is een instrument van de gemeente dat alle regels bevat over de fysieke leefomgeving in een bepaald gebied. Dit plan maakt deel uit van de Omgevingswet en vervangt eerdere plannen zoals het bestemmingsplan, de welstandsnota en sommige verordeningen.
Waarom is het omgevingsplan belangrijk?
Het omgevingsplan is essentieel omdat het bepaalt wat er in een gebied mag gebeuren. Het reguleert bijvoorbeeld bouwactiviteiten, milieubeheer, waterbeheer en de bescherming van cultureel erfgoed. Daardoor heeft het een directe impact op zowel de leefomgeving van inwoners als de bedrijfsvoering van ondernemingen.
Hoe kan ik het omgevingsplan inzien?
U kunt het omgevingsplan van uw gemeente online bekijken via het Omgevingsloket. In het onderdeel Regels op de kaart kunt u op adres of locatie zoeken naar de regels die op die plek gelden.
Kijk in het helpcentrum van het Omgevingsloket voor meer informatie over Regels op de kaart en het gebruiken van Regels op de kaart.
Voor wie is het omgevingsplan bedoeld?
Het omgevingsplan is bedoeld voor iedereen die woont, werkt of plannen heeft in een bepaalde gemeente. Bijvoorbeeld inwoners die een ander doel willen geven aan een gebouw of locatie of die willen (ver)bouwen. Of ondernemers die een bedrijf willen starten, uitvoeren of uitbreiden en ontwikkelaars die projecten in de gemeente willen realiseren.
Wat staat er in het omgevingsplan?
In het omgevingsplan vindt u:
- Regels voor het bouwen: waar, wat, hoeveel en hoe (bijvoorbeeld bouwhoogtes)
- Regels voor het gebruik van grond en gebouwen
- Milieuregels, bijvoorbeeld om geluidsoverlast of stank te voorkomen
- Andere regels, bijvoorbeeld voor het kappen van bomen
Het kan gaan om algemene regels waar iedereen zich aan moet houden en om vergunningplichten, meldingplichten en informatieplichten.
Hoe beïnvloedt het omgevingsplan mijn project of onderneming?
Het omgevingsplan bepaalt of en onder welke voorwaarden uw project of activiteiten uitgevoerd mag worden. Het is daarom cruciaal om vooraf de regels te controleren om te weten of uw plannen haalbaar zijn en welke vergunningen u mogelijk nodig heeft.
Kan het omgevingsplan wijzigen?
Ja, het omgevingsplan kan wijzigen. De gemeente kan het plan aanpassen om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen of beleidswijzigingen. Houd daarom altijd de actuele versie van het plan in de gaten.
Wat moet ik doen als mijn plan niet past binnen het omgevingsplan?
Als uw plan niet past binnen de huidige regels van het omgevingsplan kunt u een verzoek indienen bij de gemeente voor een wijziging of afwijking. Dit laatste kan via een aanvraag om omgevingsvergunning waarin u uitlegt waarom uw plan wenselijk is voor de locatie. Een vergunning vraagt u aan in het Omgevingsloket. Voor een wijziging van het omgevingsplan kunt u het beste eerst informeel contact zoeken met uw gemeente.
Hoe draagt het omgevingsplan bij aan duurzaamheid?
Het omgevingsplan speelt een cruciale rol in het bevorderen van duurzame ontwikkeling. Het bevat regels die energiebesparing, het gebruik van duurzame materialen en groene initiatieven ondersteunen, waardoor het bijdraagt aan een gezonde en duurzame leefomgeving.
Waar kan ik terecht met vragen over het omgevingsplan?
Voor vragen over het omgevingsplan kunt u terecht bij de gemeente. Veel gemeenten bieden een informatiedesk of klantenservice waar u met uw vragen terecht kunt. Ook kunt u advies inwinnen bij een juridisch adviseur of planoloog voor specifieke projecten.
Wat is de bruidsschat?
De bruidsschat is een set van regels die met de komst van de Omgevingswet zijn overgegaan van de rijksoverheid naar gemeenten. De bruidsschat is onderdeel van het omgevingsplan van de gemeente. Het gaat om regels voor milieu en bouwen. Bij de milieuregels kun je denken aan regels over geluid, geur en trillingen. Bij de regels over bouwen gaat het bijvoorbeeld om regels voor vergunningvrij bouwen en duurzaamheid van gebouwen.
Gemeenten kunnen de regels van de bruidsschat naar hun eigen behoefte behouden, schrappen of aanpassen. Voor het aanpassen gelden meestal wel onder- en/of bovengrenzen.
Wat is het omgevingsplan van rechtswege?
Het omgevingsplan van rechtswege is het omgevingsplan dat gemeenten automatisch hebben gekregen toen de Omgevingswet op 1 januari 2024 in werking trad. Het bestaat uit de oude bestemmingsplannen, de bruidsschat (zie vraag Wat is de bruidsschat?) en 3 oude gemeentelijke verordeningen, namelijk de erfgoed-, hemelwater- en geurverordening. Het omgevingsplan van rechtswege bevat dus eigenlijk alleen maar regels die al bestonden toen de Omgevingswet in werking trad.
Wat zijn het tijdelijk deel en het nieuw deel van het omgevingsplan?
Het omgevingsplan bestaat uit een tijdelijk deel en een nieuw deel. Toen de Omgevingswet op 1 januari 2024 in werking trad, bevatte het tijdelijk deel de oude bestemmingsplannen, de bruidsschat en 3 gemeentelijke verordeningen (de erfgoed-, hemelwater- en geurverordening). Op dat moment was het nieuwe deel nog (vrijwel) leeg. In het nieuwe deel komt het integrale omgevingsplan van de gemeente.
De komende jaren gaat de gemeente stap voor stap de bestemmingsplannen, de bruidsschat en de 3 verordeningen ombouwen tot het integrale omgevingsplan. De gemeente kan dit per gebied doen en/of per thema. Bij elke stap raakt het tijdelijk deel leger en het nieuwe deel meer gevuld. Ook andere gemeentelijke verordeningen die te maken hebben met de fysieke leefomgeving worden in het integrale omgevingsplan verwerkt. Uiterlijk in 2032 is het integrale omgevingsplan van de gemeente klaar.
Wat is het integraal omgevingsplan?
Het integraal omgevingsplan bevat alle gemeentelijke regels over de fysieke leefomgeving. Voorheen waren regels over bouwen, milieu, water, natuur, en ruimtelijke ordening verspreid over verschillende plannen en verordeningen. In het integraal omgevingsplan komen al deze regels op een samenhangende manier samen in één plan.
Zijn gemeentelijke verordeningen onderdeel van het omgevingsplan?
Toen de Omgevingswet op 1 januari 2024 in werking trad maakten 3 gemeentelijke verordeningen meteen deel uit van het omgevingsplan: de erfgoed-, hemelwater- en geurverordening. De komende jaren voegt de gemeente daar stap voor stap haar andere verordeningen over de fysieke leefomgeving aan toe. Denk bijvoorbeeld aan (onderdelen van) de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), de marktverordening en de begraafplaatsenverordening. Uiterlijk in 2032 zijn alle verordeningen over de fysieke leefomgeving opgegaan in het omgevingsplan.
Gaat u projecten of activiteiten plannen? Dan kan het de komende jaren nodig zijn om zowel het omgevingsplan te raadplegen als de verordeningen die nog geen deel uitmaken van het omgevingsplan.
Wat voor soort regels staan er in het omgevingsplan?
In het omgevingsplan staan 2 belangrijke soorten regels: algemene regels en vergunningplichten.
Algemene regels zijn regels die voor iedereen gelden binnen een bepaald gebied en waarvoor geen individuele toestemming (vergunning) nodig is om activiteiten uit te voeren die aan deze regels voldoen. Wel kan het zijn dat u activiteiten moet melden of dat u een informatieplicht heeft.
Voor bepaalde activiteiten en projecten geldt een vergunningplicht. Er is dan vooraf toestemming (een vergunning) van de gemeente vereist. De gemeente beoordeelt of het project voldoet aan de gestelde eisen. Wilt u weten of u een vergunning nodig heeft? Doe dan de Vergunningcheck in het Omgevingsloket.
Wat is een voorbereidingsbesluit?
Heeft de gemeente nieuwe plannen met een locatie of gebied? Dan is vaak een wijziging van de regels in het omgevingsplan nodig om die nieuwe plannen mogelijk te maken. In de periode van voorbereiding van die regels bestaat het gevaar dat burgers en bedrijven de huidige mogelijkheden van het omgevingsplan nog snel gaan benutten. Dat kan het realiseren van de nieuwe plannen van de gemeente (waarvoor de nieuwe regels in voorbereiding zijn) moeilijk maken. Om dat te voorkomen, kan de gemeente voorbeschermingsregels toevoegen aan het omgevingsplan.
Waarom wijzigt de gemeente het omgevingsplan?
De gemeente kan om verschillende redenen het omgevingsplan wijzigen. We noemen de belangrijkste:
- De gemeente wil een gebiedsontwikkeling mogelijk maken, bijvoorbeeld de transformatie van een oud industrieterrein naar een woonwijk.
- De gemeente heeft nieuw beleid gemaakt en wil dit in het omgevingsplan vastleggen in regels. Denk aan nieuw parkeerbeleid.
- De gemeente heeft aanwijzingen van het rijk of de provincie gekregen dat zij bepaalde zaken moet regelen in haar omgevingsplan. Deze aanwijzingen heten instructies of instructieregels.
- De gemeente wil haar integraal omgevingsplan opbouwen. Iedere keer als de gemeente een stap zet in het opbouwen van het integrale omgevingsplan, neemt de gemeenteraad of het college van burgemeester en wethouders een wijzigingsbesluit.
Hoe werkt het wijzigen van het omgevingsplan?
Het wijzigen van het omgevingsplan gebeurt in een aantal stappen:
- Voorbereiden: In deze fase biedt de gemeente de mogelijkheid aan inwoners en bedrijven om te participeren.
- Ontwerpen: In deze fase kan de gemeente de mogelijkheid bieden aan inwoners en bedrijven voor inspraak.
- Besluiten: De gemeente legt het ontwerp besluit tot wijziging van het omgevingsplan ter inzage. Inwoners en bedrijven kunnen zienswijzen indienen. De gemeenteraad of het college van burgemeester en wethouders nemen de zienswijzen mee om te komen tot het definitieve besluit tot wijziging van het omgevingsplan.
- Bekendmaken: De gemeente maakt het besluit bekend in het digitale gemeenteblad op Officielebekendmakingen.nl.
Wat is een TAM-omgevingsplan?
Een TAM-omgevingsplan is een wijziging van het omgevingsplan met behulp van de technische standaard die gebruikt werd vóór de komst van de Omgevingswet. TAM staat voor tijdelijke alternatieve maatregel. De oude technische standaard die gebruikt wordt heet IMRO. Gemeenten die nog niet kunnen werken met de nieuwe standaard of daar nog te weinig ervaring mee hebben, mogen tijdelijk nog de oude standaard gebruiken. Dit is vooral bedoeld om vertraging te voorkomen in gebiedsontwikkeling.
Een TAM-omgevingsplan ziet eruit als een bestemmingsplan. In het Omgevingsloket ziet u een TAM-omgevingsplan staan als zelfstandig document, onder het (integrale) omgevingsplan van de gemeente. Dus net als de oude bestemmingsplannen. Juridisch is het TAM-omgevingsplan wel onderdeel van het omgevingsplan en het voldoet ook aan alle eisen van de Omgevingswet. Uiteindelijk moeten gemeenten een TAM-omgevingsplan met behulp van de nieuwe technische standaard verwerken in het omgevingsplan.