Marchanderen niet accepteren

Almelo huldigt het credo dat geld moet worden uitgegeven aan datgene waarvoor het bedoeld is. Dat geldt niet in de laatste plaats voor zorggelden. Van Mierlo laat in dit verband aan duidelijkheid niets te wensen over. 'Allereerst streven wij ernaar om uit te komen met de rijksmiddelen voor het sociaal domein. Dat is ambitieus en laat zeker geen ruimte voor onrechtmatige en ondoelmatige besteding.'

In zijn felheid toont Van Mierlo ook zijn persoonlijke betrokkenheid. 'Het gaat om geld van de inwoner. Daar dien je als gemeente verantwoord mee om te gaan. Doe je dat niet, dan ondermijn je de solidariteit van ons zorgstelsel. En denk ook eens aan de mensen die in de zorg werken. Zo zie ik bij mijn moeder met welke toewijding mensen zich inzetten om haar de zorg te geven die ze nodig heeft. Dan slaan in figuurlijke zin de stoppen door als je ziet dat er aan de andere kant met zorggeld gemarchandeerd wordt. Dat accepteren we niet. En dat signaal geven we ook af. Aan medewerkers van de gemeente, aan onze inwoners en aan – zeker ook de goedwillende – zorgaanbieders en hun medewerkers.'

Kaf van het koren

Om de daad bij het woord te voegen sloeg Almelo voor de aanbesteding van de zorg en ondersteuning voor 2019 de handen ineen met Hof van Twente. Zorgaanbieders die in aanmerking wilden komen voor een contract, dienden vooraf te voldoen aan strakkere kwaliteits- en integriteitseisen dan voorheen. In het aanbestedingstraject werden ze heel minutieus onder de loep gelegd. Opleidingsniveaus van medewerkers, benodigde kwalificaties en registraties, financiële gezondheid, afhankelijkheid van andere bedrijven, notulen van de raad van toezicht, uitkomsten van cliënttevredenheidsonderzoeken, zo’n beetje alles passeerde de revue.

'Daarnaast staat in het aanbestedingsdocument een integriteitsbepaling die aanbieders ondertekenden', vertelt Van Mierlo. 'Ze verklaren hierin dat er de afgelopen 5 jaar geen verdenkingen van of relaties tot strafbare feiten zijn geweest. Blijkt dit later toch zo te zijn, dan is dat voor ons een grond om het contract te ontbinden.'

Van Mierlo beaamt dat een dergelijk aanbestedingstraject geld en tijd kost. Ook zorgde de administratieve last bij een enkele aanbieder voor gefronste wenkbrauwen, al gaf het gros aan blij te zijn met de heldere criteria. Van Mierlo: 'Het uiteindelijke resultaat is wel dat het aantal aanbieders is teruggebracht van circa 300 naar 160. We hebben zoveel als mogelijk gedaan om alleen zaken te doen met partijen die boven alle twijfel verheven zijn. Ook zorgden we middels een afbouwovereenkomst voor de continuïteit van de zorg. Want wat we ook doen, uiteindelijk doen we alles in het belang van onze cliënten.'

Vinger aan de pols

Bij het monitoren van de uitvoering van de contracten, spelen contractmanagers een belangrijke rol. Zij voeren op gezette tijden gesprekken met aanbieders over de inzet van zorgmomenten. Volgens Van Mierlo zijn hierbij 3 zaken van belang. 'Allereerst moet er een goede overdracht zijn van inkoop naar contractmanagement. Daarnaast moet de contractmanager inhoudelijke kennis hebben van de kwaliteit van de zorg om de juiste vragen te kunnen stellen. En mocht er iets niet in de haak zijn, dan moet hij of zij een toezichthouder kunnen benaderen om actie te ondernemen.' Onder meer om hier voldoende onderzoekscapaciteit voor te hebben, breidde Almelo het aantal medewerkers bij de Sociale Recherche Twente uit van 1 naar 3,5 fte.

Doorpakken

'Wat niet deugt, dat deugt niet', zegt Van Mierlo stellig. 'Een zorgaanbieder die zich niet aan de regels houdt, krijgt dan ook de full package. Dan geldt voor mij een zerotolerancebeleid. Dat betekent dat we een contract ontbinden of niet opnieuw gunnen, we indien nodig aangifte doen van zorgfraude en onterecht verstrekte gelden terugvorderen. Ja, het is vaak complex. Nee, dat is geen reden om het niet te doen. In Almelo trekken we alles uit de kast.'

De Almelose aanpak vereist dat de verschillende disciplines binnen de gemeente op 1 lijn zitten. 'Je kunt niet alleen vanuit je eigen koker naar zaken kijken', vindt Van Mierlo. 'Zo zijn er in de praktijk vaak meer juridische mogelijkheden dan er op het eerste gezicht lijken te zijn. En waar zorgtoezicht al begint bij de inkoop, begint interne samenwerking al vóór de uitvoering. Daarom past een multidisciplinair team dat bestaat uit beleid, juridisch, uitvoering en toezicht op dit moment de beleidsregels en de verordening aan.'

Meer preventie: beschermd wonen en pgb

Met het toezicht op de inkoop onderschrijft de gemeente het belang dat ze hecht aan preventie. En ook al gaan de kosten bij preventie voor de baat uit, ook op andere fronten laat de gemeente zien dat ze gelooft in het 'voorkomen van'. Zo voert ze een preventief kwaliteitsonderzoek uit onder haar aanbieders van beschermd wonen. Maar van een term als 'heksenjacht' wil Van Mierlo niets weten. 'Natuurlijk kijken we of er niet wordt gesold met overheidsgeld', zegt hij. 'En natuurlijk proberen we ook hier aan de voorkant te komen. Maar zelf vind ik het veel relevanter om het te benaderen vanuit het perspectief van de inwoner. Mensen hebben recht op kwalitatief goede zorg. Toezicht en handhaving zie ik als een onderdeel om dat te bewerkstelligen.'

Als het gaat om het pgb is Van Mierlo dezelfde mening toegedaan. In zijn ogen gaat het vaak om kwetsbare mensen die meer vatbaar zijn voor zaken die niet door de beugel kunnen. Van Mierlo: 'Malafide aanbieders moeten we weren. Dat zijn we verplicht aan de mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben, maar ook aan de zorgaanbieders die wel goede zorg leveren. De gemeente bekijkt nu de mogelijkheden om de ongewenste prikkels uit het pgb te halen. Vaak is geen 100% financiering nodig, maar is een lager percentage in veel gevallen ook al reëel voor de behoefte. Daarvoor passen we nu de beleidsregels en de verordening aan.'

Van Mierlo wijst ook op een pilot die de gemeente momenteel uitvoert bij 2 wijkteams. Hier werken mensen van de gemeente die de intake verzorgen en mensen die kunnen indiceren. De interne slogan voor collega’s is 'Kan het ook anders?' Van Mierlo: 'De intaker kijkt samen met de cliënt of een voorliggende voorziening voldoende is voor zijn of haar behoefte. Zo proberen we te voorkomen dat mensen in maatwerktrajecten terechtkomen.'

Tips

Van Mierlo besluit met 3 tips aan collega’s in het land:

• Toezicht begint bij de inkoop. Stel strakke kwaliteits- en integriteitseisen.
• Geef de toezichthouder de ruimte om verdiepend onderzoek te doen. Dat kost tijd, maar gezien de bedragen die in de zorg omgaan, loont dat echt.
• Pak door, zowel intern als extern. Laat niet met je sollen, maar laat iedereen zien dat je er alles aan doet om zorgaanbieders integer te laten handelen. Daarmee vergroot je het vertrouwen in de gemeente.
  Kennissessie