- Artikel voor VNG-nieuwsbrief Zorg+Veiligheid, juni 2020 -

Hoe ruikt XTC? Waar plas je als je op straat leeft? De stadtourgidsen van Vereniging De Vagebond kunnen uit eigen ervaring precies vertellen hoe je overleeft zonder woning. Samen met de oprichter van De Vagebond, Ben Kregting, leiden de gidsen, met ervaring in verslaving en/of dakloosheid, de 30 ambtenaren door de krochten van Arnhem. Ze bezoeken allerlei plekken waar daklozen zich ophouden, zoals de openbare bibliotheek met een prachtig uitzicht over de stad.  Ze leren de geur van XTC herkennen en bezoeken een dagopvang, waar de daklozen graag in gesprek gaan met de groep ambtenaren. Waar schuil je? Waar haal je je koffie, waar kun je naar het toilet? Allemaal vragen die de revue passeren tijdens de wandeling. ‘Er is een groot gebrek aan openbare toiletten’, vertelt gids Monique tijdens de tour. Haar collega-gids Hassan laat weten veel aan god en de rechter te danken te hebben. Het gaat goed met hem, laat Ben een paar maanden later weten. Hassan mag ambulant gaan wonen, hij zit in de laatste fase van een langdurig tbs-traject. De droom van Hassan is om voorlichting op scholen te  geven. En Andy wenst dat hij zelfstandig kan gaan wonen, in een huurwoning, zodat hij zijn kinderen kan ontvangen.

Ben: “Helaas is hij even de fout ingegaan en is hij door de groep en de politie uit ‘de Nachtopvang uit Noodzaak Nijmegen’(NUNN) gezet. Er heeft een incident plaatsgevonden en hij verblijft nu elders. Maar gewaardeerd gids bij de Vagebond blijft hij natuurlijk.” Het NUNN is een opvang waar de bewoners zelf alles organiseren en afspreken, waarbij de Regionale Instelling voor Beschermend en Begeleid Wonen (RIBW) een ondersteunende rol heeft. Monique leert de ambtenaren dat ze een professionele ‘zorgmijder’ was, maar dat dat zorgmijden steeds moeilijker wordt met al die hulpverleners. Toch had ze daar lang baat bij en nog, zegt ze.

Coronatijd

Ben vertelt dat de activiteiten van De Vagebond gedecimeerd zijn, nu in coronatijd. Per juni kunnen er weer wandelingen geboekt worden, in Tiel, Nijmegen en Arnhem. Om de anderhalf meter afstand goed te bewaken kan er gebruik gemaakt worden van een fluistergids via audiotechniek. Ben: “Dan hoeven de gidsen niet zo te schreeuwen.  De organisatie heeft geen vet op de botten, het wordt tijd dat er weer geld binnenkomt om de onkosten te dekken. We maken gebruik van openbare ruimtes die aangeboden worden door belangbehartigingsorganisaties en De Vagebond hoeft daarom geen huur te betalen. Gelukkig zijn alle gidsen nog gezond. Er zijn mensen uit de nachtopvang gezet in verband met de Coronamaatregelen. In Arnhem is er een cruiseschip dat als dag- en nachtopvang dienst doet. In verband met beeldvorming uit het verleden rond een drugsboot ligt dit wat gevoelig bij inwoners van de stad. Eigenlijk moet het structureler worden, opvang is niet van deze tijd, mensen moeten hun plekje behouden, een vaste woonplek, daar moeten we naar toe, en deze crisis voor gebruiken.”

Ben zou graag de Vagebond willen uitbreiden: “Niet institutionaliseren, maar iets opzetten rond wonen.  Bijvoorbeeld het creëren van plekken waar Tiny Houses kunnen worden neergezet, waar mensen kunnen blijven zonder voorwaarden die bijvoorbeeld bij Skaeve Huse, worden gesteld. Er zijn zat open plekken waar een Tiny House neergezet kan worden. Er zijn 10.000 economische daklozen en 30.000 met meervoudige problematiek. Verslaafden hoef je vaak maar kort te huisvesten dus er is ook doorstroming genoeg. Mensen verdienen plekken waar ze tot rust kunnen komen.”

Trots

Ben Kregting is zelf in 2003 dakloos geraakt, na een scheiding kon hij geen sociale huurwoning krijgen. Het duurde al met al een jaar. Hij kwam in een crisisopvang terecht en kon daar zijn kinderen ontvangen. Er volgde een woning en hij is in de belangenbehartiging van de Maatschappelijke Opvang gaan werken.  Ben: “Ik ben hen dankbaar en ben expert geworden. Ik wilde meer zeggenschap, en heb de stap genomen om De Vagebond op te zetten, om de mensen om wie het gaat een gezicht te geven naar de maatschappij. Na mijn scheiding was ik te trots om hulp te vragen aan mijn ouders en broer waar ik een goede relatie mee had. Dat zijn ook elementen die meespelen. In de zelfredzaamheidsmatrix wordt ‘trots’ niet meegenomen. Iemand die trots is verbergt zijn problemen. Ik had geen verslavingsprobleem, dus ik kon nadenken en ging naar het zwembad om me te verzorgen. Ik heb steun gekregen bij het opzetten van De Vagebond, onder andere van mijn dochter. We werken nu met elf gidsen en drie stagiaires. Stagiaires vinden het vaak super, ze krijgen veel vrijheid. We bieden een andere vorm van hulpverlening.

Mijn ervaring is dat je in een opvang twee agenda’s hebt, een voor jezelf en een voor de hulpverlening. Hier doen we het anders. We zoeken experts die kunnen helpen met bijvoorbeeld financiële - of woonproblemen. Vanuit de opvang moet je zelf je weg vinden. We hebben veel contact met onderwijsinstellingen en geven voorlichtingen. Onze hulplijn wordt vaak gebruikt voor alcohol of drugsproblematiek, veelal twee dagen voor een urinecontrole. We proberen dan rust te brengen en verwijzen ook altijd naar de huisarts. Binnenkort komen we op tv in het programma Typisch Tiel. Daar komt onze gids Robby in beeld. Hij was ooit de Tielse golden boy: atheneum afgestudeerd, ouders een mooie baan, hij voetbalde als professional en alle meisjes vonden hem leuk. Kortom, alles zat mee. Toen hij 25 was, kwam de man met de hamer. Nu is hij blind, gebruikt hij veel en heeft hulp nodig bij het gidsen.”

Meer weten? www.vagenbond.nl