In januari 2022 hebben de Kamerleden Klaver (GroenLinks) en Ouwehand (Partij voor de Dieren) een initiatiefwetsvoorstel ingediend dat voorziet in de introductie van een algemeen vuurwerkverbod voor consumenten.
De VNG heeft begin 2020 aan het ministerie van JenV kenbaar gemaakt wat haar standpunt was over een veilige jaarwisseling en vuurwerk. Daarin werd aangegeven dat voor de VNG een landelijk vuurwerkverbod een optie was indien dit handhaafbaar is. In aansluiting op de conclusies van een onderzoeksrapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, hebben we gepleit voor een landelijk verbod op vuurwerk in de categorieën F2 en F3 (al het knalvuurwerk en de losse vuurpijlen), met uitzondering van stabiel staand siervuurwerk uit de categorie F2. De politie gaf aan dat een dergelijk verbod het beste uitvoerbaar en handhaafbaar is. We zijn nooit voorstander geweest van de huidige mogelijkheid van een lokaal vuurwerkverbod. Dat valt niet te handhaven en als dat wel het geval zou zijn, leidt het tot een onwenselijk waterbedeffect. Vanzelfsprekend is dit niet van toepassing op lokale vuurwerkvrije zones, bijvoorbeeld bij kinderboerderijen, ziekenhuizen, verzorgingstehuizen e.d. Die zijn van grote toegevoegde waarde.
De lokale invulling van de jaarwisseling is een jaarlijks terugkerend vraagstuk. Zolang er vuurwerk kan worden gekocht en afgestoken, maar het afsteken ook kan worden verboden, blijft dit zo, en houden we er discussie over.
Een initiatiefvoorstel in de Tweede Kamer voor een algeheel verbod heeft het vorig jaar niet gehaald. Dus voor nu is dat van tafel. Toch is het zeer wenselijk dat we snel een meerjarenperspectief hebben van het kabinet of en wanneer een verbod wordt ingevoerd. Dat biedt iedereen duidelijkheid.
Dat regels per gemeente verschillen is onwenselijk, maar de praktijk van nu. Het aantal gemeenten met een lokaal verbod is nog relatief beperkt, want meer dan 300 gemeenten hebben het niet. Maar bij onzekerheid in de toekomst over hoe het verder gaat met landelijke wetgeving zullen er gegarandeerd veel meer gemeenten volgen met een lokaal verbod. Een aantal heeft het ook al aangekondigd.
Het capaciteitsvraagstuk rond de handhaving blijft daarbij een issue. Maar gemeenten geven binnen lokale driehoek met politie en OM prioriteit aan de inzet op de jaarwisseling. We zijn erg blij dat ook onze partners OM en politie meer inzetten op het opsporen van illegaal vuurwerk. Preventief. Dat heeft het afgelopen jaar al goede resultaten opgeleverd, ook in samenwerking met naburige landen.
Overigens verengen we de discussie al snel tot het afsteken van vuurwerk, omdat dit leidt tot slachtoffers en overlast. Behalve de vraag hoe belangrijk de partijen in Den Haag het vinden dat dit afsteken mogelijk blijft, gaat het ook om de jaarwisseling zelf. Hoe zorgen we er samen voor dat we dit voor iedereen een feest kunnen laten zijn? Dat is belangrijk. Het is het totale beeld, die stip op de horizon, die volgens ons landelijk gezien ontbreekt.
Het capaciteitsvraagstuk rond de handhaving blijft daarbij een issue. Maar gemeenten geven binnen lokale driehoek met politie en OM prioriteit aan de inzet op de jaarwisseling. We zijn erg blij dat ook onze partners OM en politie meer inzetten op het opsporen van illegaal vuurwerk. Preventief. Dat heeft al goede resultaten opgeleverd, ook in samenwerking met naburige landen.De VNG zet zich onder andere in door kennis en best practices over de aanpak van vuurwerk te delen en ook brengen wij gemeenten met elkaar in contact via VNG-fora.
Een landelijk vuurwerkverbod moet handhaafbaar en uitlegbaar zijn, er moet op internationaal niveau afstemming over plaatsvinden en productie, handel en bezit van illegaal, zwaar vuurwerk moet hard worden aangepakt.
a. Handhaafbaar en uitlegbaar
- De kern van de bespreking is dat rond elk vuurwerkverbod duidelijkheid moet bestaan rond uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid, uitlegbaarheid en communicatie.
- Als er een verbod komt moeten de politie en andere handhavers ermee uit de voeten kunnen. De handhaving van een vuurwerkverbod mag niet ter discussie worden gesteld. Een onduidelijke communicatie haalt de effectiviteit van het verbod per direct onderuit.
- Het is belangrijk als overheid normen te stellen en te begrenzen, maar daarbij ook aandacht te hebben voor het sentiment in de samenleving. Vooral nu we vanuit de coronacrisis wegkomen, met een zekere disbalans tussen inwoners die verlies van rechten en vrijheden hebben ervaren en de overheid die ongekende maatregelen moest inzetten. Zorg voor een traject waarin je als overheid toewerkt naar bijstelling van de vuurwerktraditie.
- Laat een brede maatschappelijke dialoog over normen en belangen niet verengen met een verbod van beschadigend gedrag, in dit kader het afsteken van vuurwerk. Immers waar eindigt het dan, vele menselijke gedragingen berokkenen immers schade.
- Consumentenvuurwerk verbieden vraagt ook om het bieden van een alternatief, met name met centrale vuurwerkshows, shows met bijvoorbeeld laserlicht, verlichte drones en buurtfeesten. Dat vraagt voor gemeenten om de middelen en ondersteuning om dat te kunnen doen.
b. Belang van internationale/Europese afstemming
- Het grensoverschrijdende/internationale belang rond vuurwerkwet- en regelgeving is ook evident. In Nederland mag je consumentenvuurwerk gedurende een beperkte periode afsteken en op een zeer beperkt moment kopen/verkopen. In grenslanden kan je vuurwerk gemakkelijk kopen/verkopen en eigenlijk nooit/niet afsteken. Deze situatie werkt niet. Het kabinet moet regie voeren op deze internationale component om dit af te stemmen.
- Aanvullend daarop: Afstemming met grenslanden is logisch en noodzakelijk maar kijk ook verder. Met de vrijheid van goederen binnen Europa bestel je in Nederland een pakketje met vuurwerk met het grootste gemak ook vanuit verder gelegen EU-landen. Als de productie en verkoop elders nog mag blijft de achterdeur open.
c. Illegaal, zwaar vuurwerk hard aanpakken
- De politie en de VNG zijn in contact over een sterkere inzet, een breed offensief, tegen zwaar illegaal vuurwerk. Als VNG hebben we een aantal concrete lijnen voor ogen die zijn uitgewerkt en waarop wordt ingezet:
- Informatiedeling en kennisuitwisseling richting de jaarwisseling. Dit betreft onder andere de uitwisseling van best practises van aanpakken, modelverordeningen APV en het organiseren van kennisbijeenkomsten.
- Bestuursrechtelijke aanpak op illegaal vuurwerk. Dit betreft het onderzoeken welke instrumenten gemeenten al tot hun beschikking hebben of wat nog ontwikkeld moet worden. Samen met de samenwerkingspartners zal dit vorm moeten krijgen.
- Internationale samenwerking met zusterverenigingen en specifiek België en Duitsland. Het is van belang om breder dan Nederland te kijken, aangezien vuurwerk gemakkelijk wordt geïmporteerd.
- Er wordt al op bovenstaande lijnen ingezet onder andere door kennis en best practices over de aanpak van vuurwerk te delen en ook brengen wij gemeenten met elkaar in contact via VNG-fora.
Voor de zomer van 2022 lag een initiatiefwetsvoorstel voor een verbod op vuurwerk voor in de Tweede Kamer. Om inzicht te krijgen in de wensen van onze leden hebben we toen als VNG een peiling gehouden over vuurwerk onder alle gemeenten. Daarbij was rond 65% van onze leden voor een totaal verbod. Conclusie was dat voor de overgrote meerderheid het plezier en de vrijheid van inwoners die vuurwerk willen afsteken niet meer opweegt tegen alle schade doe het met zich meebrengt. Milieu-aspecten spelen daarin een steeds grotere rol.
De minderheid had als argumentatie dat ze deze traditie niet willen afpakken, of dat ze veel verwachtten van het verbod op knalvuurwerk en vuurpijlen (zoals dit de afgelopen jaarwisselingen gold) en/of vonden het moreel niet verantwoord de coronacrisis (met toen een tijdelijk landelijk verbod) aan te grijpen voor een structureel landelijk verbod.
Uiteindelijk gaat de gemeenteraad over een verbod op lokaal niveau en de Tweede Kamer over een verbod op landelijk niveau.
Overigens verengen we de discussie al snel tot het afsteken van vuurwerk, omdat dit leidt tot slachtoffers en overlast. Behalve de vraag hoe belangrijk de partijen in Den Haag vinden dat dit behouden blijft, gaat het echter ook om de jaarwisseling zelf. Hoe zorgen we er samen voor dat we dit voor iedereen een feest kunnen laten zijn? Dat is belangrijk. Het is het totale beeld, die stip op de horizon, die volgens ons landelijk gezien ontbreekt.
De jaarwisseling staat de laatste jaren steeds prominenter op de agenda. Gemeenten hebben de afgelopen tijd steeds meer werk gemaakt om schade en overlast te voorkomen. Door bijvoorbeeld evenementen te organiseren voor de jeugd, door leegstaande gebouwen te beveiligen, meldplicht voor overlastgevers en preventief allerlei risico-objecten voor brandstichting of vernieling af te sluiten of te verwijderen.
Al met al heeft dat best wel tot succes geleid bij veel gemeenten. Maar lang niet genoeg. En als overheid en samenleving vinden we de zaken die eerder gebeurden gelukkig niet meer acceptabel.
De discussie verengen we snel tot het afsteken van vuurwerk, omdat dit leidt tot slachtoffers en overlast. Behalve de vraag hoe belangrijk het kabinet het vindt dat dit behouden blijft, gaat het ook om de jaarwisseling zelf. Hoe zorgen we er samen voor dat we dit voor iedereen weer een feest kunnen laten zijn? Dat is belangrijk. Het is het totale beeld, die stip op de horizon, die volgens ons landelijk gezien ontbreekt.
De lokale invulling van de jaarwisseling is een jaarlijks terugkerend vraagstuk. Zolang er vuurwerk kan worden afgestoken, maar het afsteken ook kan worden verboden, blijft dit zo, en houden we er discussie over.
Eerder heeft de Onderzoeksraad voor de Veiligheid geadviseerd om riskant vuurwerk te verbieden. Daaronder verstonden zij naast knalvuurwerk en vuurpijlen ook los siervuurwerk dat zorgt voor letsel voor omstanders en ook voor veel overlast en schade.
In mei 2022 hebben we als VNG nog een peiling gehouden over vuurwerk onder alle gemeenten. Daarbij was rond 65% van onze leden voor een totaal verbod. Conclusie was dat voor de overgrote meerderheid het plezier en de vrijheid van inwoners die vuurwerk willen afsteken niet meer opweegt tegen alle schade doe het met zich meebrengt. Milieu-aspecten spelen daarin een steeds grotere rol.
De minderheid heeft als argumentatie dat ze deze traditie niet willen afpakken, of dat ze veel verwachten van verbod op knalvuurwerk en vuurpijlen (zoals in Alphen aan den Rijn) en/of vinden het moreel niet verantwoord de corona-crisis (met toen een tijdelijk landelijk verbod) nu aan te grijpen voor een structureel landelijk verbod.
Dat regels per gemeente verschillen is onwenselijk, maar de praktijk van nu. Het aantal gemeenten met een lokaal verbod is nog relatief beperkt want meer dan 300 gemeenten hebben het niet. Maar bij onzekerheid in de toekomst over hoe het verder gaat met landelijke wetgeving zullen er gegarandeerd veel meer gemeenten volgen met een lokaal verbod. Een aantal heeft het ook al aangekondigd.
Zo werkt onze democratie. Uiteindelijk heeft een initiatiefvoorstel in de Tweede Kamer voor een algeheel verbod het niet gehaald. Dus voor nu is dat van tafel. Toch is het zeer wenselijk dat we snel een meerjarenperspectief hebben van de partijen in Den Haag of en wanneer een verbod wordt ingevoerd. Dat biedt iedereen duidelijkheid.
Voor de inwoners van gemeenten waar een verbod geldt is het niet verwarrend. Zij zijn er door hun gemeenten ruim op tijd van op de hoogte gesteld.
We zien vooralsnog dat 18 gemeenten een lokaal verbod hebben ingevoerd. Als VNG hebben we altijd aangegeven dat dit negatieve effecten zou kunnen opleveren als vuurwerktoerisme. Gemeenten moeten hier rekening mee houden en moeten zich hierop gaan voorbereiden. In welke mate dit zal gebeuren kunnen we niet voorspellen.
Dat regels per gemeente verschillen is onwenselijk, maar de praktijk van nu. Het aantal gemeenten met een lokaal verbod is nog relatief beperkt, want meer dan 300 gemeenten hebben het niet. Maar bij onzekerheid in de toekomst over hoe het verder gaat met landelijke wetgeving zullen er gegarandeerd veel meer gemeenten volgen met een lokaal verbod. Een aantal heeft het ook al aangekondigd.
Het capaciteitsvraagstuk rond de handhaving blijft een issue. Maar gemeenten geven binnen lokale driehoek met politie en OM prioriteit aan de inzet op de jaarwisseling. We zijn erg blij dat ook onze partners OM en politie meer inzetten op het opsporen van illegaal vuurwerk. Preventief. Dat heeft al goede resultaten dit jaar opgeleverd, ook in samenwerking met naburige landen. De VNG zet zich onder andere in door kennis en best practices over de aanpak van vuurwerk te delen en ook brengen wij gemeenten met elkaar in contact via VNG-fora.
Gemeenten/burgemeester kunnen hier ook een rol spelen, want zij kunnen sinds enkele jaren panden ook sluiten waar illegaal vuurwerk is opgeslagen.
In gemeenten met een vuurwerkverbod werd gewoon vuurwerk afgestoken. Burgemeesters van gemeenten met een vuurwerkverbod geven aan dat dit iets is wat meerdere jaren ‘gewenning’ nodig heeft en tegelijkertijd geven ze aan dat handhaving alleen maar kan bij een landelijk verbod.
Punt is namelijk dat boa’s met de hun beschikbare middelen zouden moeten worden ingezet tegen schending van het lokale verbod, daar is de politie niet voor. Die treedt enkel op bij excessen.
Het capaciteitsvraagstuk rond de handhaving blijft een issue. Maar gemeenten geven binnen lokale driehoek met politie en OM prioriteit aan de inzet op de jaarwisseling. We zijn erg blij dat ook onze partners OM en politie meer inzetten op het opsporen van illegaal vuurwerk. Preventief. Dat heeft al goede resultaten dit jaar opgeleverd, ook in samenwerking met naburige landen. De VNG zet zich onder andere in door kennis en best practices over de aanpak van vuurwerk te delen en ook brengen wij gemeenten met elkaar in contact via VNG-fora.
Boa’s zouden met de hun beschikbare, beperkte middelen moeten worden ingezet tegen schending van het lokale verbod, daar is de politie namelijk niet voor. Die treedt enkel op bij excessen. Dan voorkom je niet dat in gemeenten met een vuurwerkverbod gewoon vuurwerk wordt afgestoken.
Het capaciteitsvraagstuk rond de handhaving blijft overigens een issue. Maar gemeenten geven binnen lokale driehoek met politie en OM prioriteit aan de inzet op de jaarwisseling.
We zijn erg blij dat ook onze partners OM en politie meer inzetten op het opsporen van illegaal vuurwerk. Preventief. Dat heeft het afgelopen jaar al goede resultaten opgeleverd, ook in samenwerking met naburige landen. De VNG zet zich onder andere in door kennis en best practices over de aanpak van vuurwerk te delen en ook brengen wij gemeenten met elkaar in contact via VNG-fora.
Het is voor gemeenten wettelijk niet mogelijk in hun gemeente verkoop te verbieden. Dat zou leiden tot oneerlijke concurrentie. We kennen verhalen uit gemeenten waar dan aan de ene kant van de straat wel, en er tegenover geen vuurwerk zou mogen worden verkocht.
Gemeenten geven deze ontwikkelingen niet automatisch door aan bij de VNG. Het aantal gemeenten met een lokaal vuurwerkverbod tijdens de jaarwisseling is dit jaar nauwelijks toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Vorig jaar hadden 16 gemeenten een afsteekverbod in hun Algemene Plaatselijke Verordening (APV) opgenomen, uit de media hebben we kunnen optekenen dat daar 2 gemeenten bij zijn gekomen.
In deze gemeenten geldt volgens onze informatie bij de jaarwisseling 2024/2025 een afsteekverbod: Alkmaar, Amersfoort, Amsterdam, Apeldoorn, Arnhem, Bloemendaal, Eindhoven, Haarlem, Heemstede, Heumen, Mook en Middelaar, Nijmegen, Rotterdam, Schiedam, Soest, Tilburg, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug en Zutphen.