Als iedereen een thuis heeft, is niemand meer dakloos. Om dat te bereiken, moeten we fundamenteel anders naar dakloosheid kijken. Dus niet meer dakloosheid proberen te bestrijden met allerlei vormen van ‘maatschappelijke opvang’, maar primair ervan uitgaan dat het hier om mensen gaat die een eigen woonplek nodig hebben. Dakloosheid is niet zozeer een individueel probleem maar een fenomeen dat we samen moeten oplossen. Daarbij kunnen we dakloosheid alleen voorkomen en oplossen als we breder kijken. Het gaat niet alleen over huisvesting maar ook over bestaanszekerheid, preventie en een toegankelijke overheid.
Om- en afbouw van de opvang
Als minder mensen dakloos zijn, neemt ook de noodzaak voor de klassieke Maatschappelijke Opvang (MO) af. Er zal altijd opvang zal nodig blijven, maar op veel minder grote schaal dan nu. Maatschappelijke Opvang wordt dan meer een kortdurende noodvoorziening. Dit plan vraagt dus om een zorgvuldige af- en ombouw van de opvang.
Deze opvang kan in de ene regio sneller af- of omgebouwd worden dan in de andere regio. Zolang opvang nodig is houden opvanginstellingen, gemeenten en VWS oog voor de kwaliteit van deze voorzieningen.
Kwaliteit van opvang en begeleiding
Als mensen onverhoopt toch dakloos raken, helpt kwalitatief goede begeleiding en kortdurende opvang om een duurzame oplossing te creëren. Hier werd afgelopen jaren al op verschillende manieren op ingezet.
In 2016 werden kwaliteitseisen (pdf, 899 kB) voor maatschappelijke opvang ontwikkeld. Gemeenten kunnen deze eisen gebruiken om de kwaliteit van de opvang te bevorderen. Bijvoorbeeld door middel van beleid, inkoop of gesprekken met maatschappelijke opvangorganisaties.
Die lijn werd doorgezet in de aanpak ‘Een thuis, een toekomst’ (2020) en de ‘Blokhuismiddelen’ die gemeenten daarvoor konden gebruiken. Dit heeft in veel regio’s geleid tot een kwaliteitsslag. Meer kleinschalige opvang, meer eenpersoonskamers in de nachtopvang, maar bijvoorbeeld ook het voorkomen van dakloosheid.
In de nieuwe aanpak Eerst een Thuis is ook aandacht voor kwaliteit. Recent werd een handreiking winterkoudeopvang ontwikkeld. En er zijn plannen om een kwaliteitskader Wonen eerst te ontwikkelen. Ook de implementatie en borging van het kwaliteitskader kinderen in de opvang heeft aandacht.
Plan van aanpak EU-migranten
Een grote groep mensen die dakloos raakt, heeft geen toegang tot de opvang. Mensen die vanuit een ander EU-land naar Nederland komen en vervolgens dakloos raken bijvoorbeeld. Zij hebben niet altijd recht op voorzieningen. Dit is een relatief grote groep voor een aantal regio’s.
Met een deel van de middelen die het ministerie van VWS beschikbaar stelt voor de aanpak van dakloosheid gaan de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Venlo en Eindhoven aan de slag met een Plan van aanpak EU-migranten speciaal voor deze doelgroep. Onderdeel van dat plan is de ontwikkeling van een rechtentool om aan de voordeur te kunnen bepalen of iemand wel of geen recht heeft op opvang.
Zie ook
Handreiking Winterkouderegling (WKR) (pdf, 342 kB)
Normenkader Kinderen in de maatschappelijke opvang