In 2015 is het team Fraudebestrijding (Participatiewet) in Tilburg in samenwerking met Werk & Inkomen en Juridische Zaken gestart met een grootschalig onderzoek naar vermogen in het buitenland. Na een vooronderzoek naar aannemelijkheid van aan te treffen vermogen, is gekozen om te beginnen met uitkeringsgerechtigden die in Turkije zijn geboren. Op ruim 400 bijstandsgerechtigden werden er 100 geselecteerd als 'zeer waarschijnlijk in het bezit van vermogen in Turkije'. Tilburg liet zich daarbij ondersteunen door een commercieel bureau.
Deze aanpak heeft tot veel rechtszaken en aandacht geleid en uiteindelijk heeft de Centrale Raad van Beroep (CRvB) uitgesproken dat er sprake is geweest van discriminatie bij de selectie. De CRvB bood de gemeente Tilburg wel de gelegenheid op zoek te gaan naar informatie in dossiers die aanleiding gaf tot verdenking van vermogen in Turkije.
Diplomatieke afspraken
Voor het uitvoeren van de onderzoeken werkt de gemeente nu samen met het Internationaal Bureau Fraude-informatie (IBF). Bij de start was de inzet van het commerciële bureau een goede optie, maar er zijn nu redenen om daarvan af te zien. De overweging daarbij is ook dat het niet aan een gemeente is om het risico te lopen in te gaan tegen diplomatieke afspraken tussen Nederland en andere landen.
Bij de keuze voor een commerciële partij speelde destijds mee dat de doorlooptijden korter waren dan bij het IBF, waardoor betrokken bijstandsgerechtigden niet tot nauwelijks gelegenheid hadden bezittingen op een andermans naam te stellen. Dat maakt wat Tilburg betreft nu geen verschil meer met het IBF. Het IBF houdt wel rekening met diplomatieke afspraken en daardoor kunnen doorlooptijden oplopen. Hoewel de CRvB dan niet spreekt van onrechtmatig verkregen bewijs, blijven er risico’s bestaan als geen rekening gehouden wordt met de diplomatieke afspraken.
Kostenvoordeel
De route via het IBF is voor Tilburg dan ook de enige juiste. Daarnaast zit er voor gemeenten een groot kostenvoordeel aan de inzet van het IBF. Deze ondersteuning is gratis, waardoor er minder een beroep gedaan hoeft te worden op gemeenschapsgelden.
Preventieve werking
Conclusie voor Tilburg is dat de gehele aanpak, maar wel met de wetenschap van nu en de geldende rechtspraak, anders had gemoeten. Desondanks heeft de werkwijze een belangrijke preventieve werking gehad. Meer uitkeringsgerechtigden zijn zich nu beter bewust van hun plicht om hun vermogen in het land van oorsprong te melden. Daarnaast is onze eigen uitvoeringsorganisatie alerter geworden.