Aanleiding vormde de berichtgeving over het uitvoeren van onderzoek naar vermogen in het buitenland in de media. Het bestuur van Drechtsteden ving dit op en vond dat hier binnen hun gemeenten ook werk van gemaakt moest worden. En zo geschiedde. Als analist Handhaving en met zo’n 15 jaar ervaring bij Drechtsteden, werd Leo Nouwen als projectleider aangesteld. De samenwerking met het IBF werd weer opgestart en het uitvoeren van het rechtmatigheidsonderzoek kon beginnen.

Brede populatie

Leo vertelt: ‘We hebben een risicoprofiel opgesteld dat betrekking heeft op een brede populatie. Uiteraard willen we etnische discriminatie vermijden. We zijn begonnen met het onderzoek van 500 klanten afkomstig uit 7 verschillende landen. Inmiddels is besloten dat we doorgaan met het onderzoek en dan zullen we weer een groep van 500 klanten onderzoeken. Het profiel wordt daarbij weer aangepast. Bij de eerste groep keken we bijvoorbeeld naar of er een vakantiemelding was gedaan in het land van herkomst. Dit doen we bij de tweede groep niet. Zo wordt het profiel weer breder en blijft de groep gemêleerd.’ 

Rechtmatigheid

‘Voorheen waren sociale diensten verplicht om periodiek een hercontrole te doen binnen hun klantenbestand. Nu dit geen verplichting meer is, blijft het vaak achterwege. Zo ook bij ons binnen de Drechtsteden. Daarom hebben wij besloten om binnen ons project te starten met een rechtmatigheidsonderzoek. Binnen het rechtmatigheidsonderzoek dat wij hebben uitgezet bij het IBF doen wij eigenlijk precies hetzelfde als bij een aanvraag, namelijk het opnieuw stellen van alle vragen en vervolgens gaan we het recht op een uitkering opnieuw beoordelen. Dit doen we door de klant het vragenformulier opnieuw in te laten vullen en de gevraagde gegevens in te leveren. Hierbij wordt specifiek gevraagd naar verblijfsdocumenten van het land van herkomst en het verblijfsadres bij een vakantie. De formulieren zijn rond de 6 A4-tjes, dus soms schrikken klanten van de hoeveelheid en/of hebben ze moeite om de antwoorden te verkrijgen. Maar inmiddels weten klanten via via dat dit project loopt en ervaren we verder geen weerstand met het verkrijgen van informatie. Wanneer het rechtmatigheidsonderzoek vragen oproept wordt er altijd een onderzoek aangevraagd bij het IBF. Dit project levert leerzame informatie op en zal op de lange termijn waarschijnlijk gaan leiden tot een ander intakeproces. Aandacht voor eventueel vermogen in het buitenland willen we gaan integreren in onze structurele werkwijze.’  

We werken met korte lijnen en zijn duidelijk en transparant naar elkaar. Binnen het project weet iedereen waar hij/zij aan toe is en dat maakt het samenwerken fijn. 

- Projectleider vanuit IBF

Mooie bijvangst

‘Toen we begonnen met het onderzoek was de verwachting dat het veel zou gaan opleveren. En het resultaat van het hele project tot nu toe is ook vrij fors. Doordat we binnen het rechtmatigheidsonderzoek de hele uitkering toetsen komt er niet alleen eventueel vermogen in het buitenland naar voren maar bijvoorbeeld ook andere zaken zoals gegevens over de woon- en leefsituatie. Kortom er is veel bijvangst. De focus ligt wel op het vermogen in het buitenland, de rest is als het ware mooi meegenomen. Van de zaken die we bij het IBF uitzetten, levert gemiddeld 25% resultaat op. Vanuit ons bestuur was het de wens dat wat er in het onderzoek geïnvesteerd werd, ook weer wordt terugverdiend. En dat is absoluut het geval. Binnen de Drechtsteden werken wij met de “omgekeerde toets” dit houdt in dat we eerst de situatie van de klant bekijken en daarna de regels toepassen. Je zou kunnen zeggen dat de rechtmatigheid wat lager staat en het helpen van mensen bovenaan. Maar toch mogen we de rechtmatigheid niet uit het oog verliezen, daar draagt dit onderzoek goed aan bij.’

Samenwerking Internationaal Bureau Fraude-informatie

‘We hebben regelmatig voorlichtingen gehad van het IBF en ze zijn vaak langs geweest bij ons team. Toen het bestuur ons naar aanleiding van de berichten in de media attendeerde op de toegevoegde waarde van de aandacht op dit onderwerp, hebben we weer contact gezocht met het IBF. Toen is de samenwerking in een stroomversnelling gekomen. Aan de start van het project hebben we met z’n allen bij elkaar gezeten en sindsdien hebben we regelmatig contact via MS Teams. We bespreken alles wat we tegenkomen en leren daardoor ook van elkaar. Dat werkt perfect. Aan beide kanten is er de wil om van dit project een succes te maken. Binnen ons team hebben we drie externe medewerkers ingehuurd om mee te werken aan dit project. Daarnaast werken twee van onze eigen handhavers mee bij het verwerken van de bijvangst zaken.’

Het IBF is onze ogen en oren, daar waar wij een goed beeld moeten vormen indien er vermogen in het buitenland is vastgesteld. De lijntjes zijn kort waardoor wij tot een goed resultaat komen, iedere keer weer.

- Medewerkers handhavers project vanuit Sociale Dienst Drechtsteden

Advies andere gemeenten

‘Ik kan het andere gemeenten zeker aanraden om te starten met een soortgelijk project. Wel geef ik als tip om klein te beginnen en goed de registratie bij te houden. Denk aan welke gegevens per zaak zijn verzonden, binnen zijn gekomen of juist nog niet. In het begin heb je nog wel het overzicht maar met 500 uitstaande onderzoeken gaat het hard. Vanuit het IBF is er ook een centraal contactpersoon aangesteld die het overzicht goed behoudt en dat bevalt goed. Verder merken we dat het doen van dit onderzoek een positieve bijdrage levert aan het draagvlak van handhaving. De bevolking ziet dat er iets aan wordt gedaan en dat levert ook een vangst op de spontane naleving op. We hebben tot nu toe nog niks over dit onderzoek gecommuniceerd en toch zijn mensen op de hoogte. We merken dat ze het goed vinden dat hier aandacht aan wordt besteed en staan er positief tegenover. Een ander effect is dat door de bewustwording van het onderzoek klanten soms zelfs spontaan hun uitkering opzeggen. Kortom kijkend naar het resultaat is dat ongetwijfeld meer dan dat wij op papier terugzien.’