Er wonen en werken meer dan 700.000, vaak Oost-Europese, arbeidsmigranten in Nederland. Gemeenten spelen een belangrijke rol in het verbeteren van de positie van arbeidsmigranten. Het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten onder leiding van Emile Roemer heeft in 2020 een tweetal rapporten uitgebracht. Met een aantal belangrijke aanbevelingen uit die rapporten moeten gemeenten aan de slag. De VNG ondersteunt gemeenten hierin met het ondersteuningsprogramma arbeidsmigranten.
Samenhangend beleid is cruciaal
Het is belangrijk dat gemeenten rondom arbeidsmigranten een samenhangend beleid hebben. Wanneer gemeenten aan de slag willen met meer en betere huisvesting voor arbeidsmigranten is het goed om ook na te denken over welk beleid men bijvoorbeeld voert rondom de registratie van arbeidsmigranten, de integratie van arbeidsmigranten, zorg en welzijn, handhaving, etc. Met het ondersteuningsprogramma helpen wij gemeenten hierbij.
Het ondersteuningsteam
Vanaf april 2022 is het ondersteuningsteam arbeidsmigranten van de VNG operationeel. Het team ondersteunt gemeenten bij het verkrijgen van in inzicht het vraagstuk, het delen van kennis, het opzetten van regionale samenwerking en het leggen van contacten met netwerkpartners. Het ondersteuningsteam kent een proactieve aanpak. Naast de beantwoording van vragen zoekt het team actief gemeenten op.
Daarnaast wordt in werkgroepen kennis verder ontwikkeld op onder andere het gebied van huisvesting, zorg en welzijn, registratie en handhaving en toezicht. Dit leidt tot publicaties en/of handreikingen. Eén van de doelstellingen is ook om samenwerkingen op te zetten, zowel regionaal als publiek/privaat. VNG is hierin de verbindende schakel.
Werkgroepen binnen het ondersteuningsprogramma
- Registratie
Eén van de aanbevelingen uit het rapport ‘Geen tweederangsburgers’ is dat de registratie van arbeidsmigranten moet worden verbeterd. Voor gemeenten is vaak niet bekend of en waar zich arbeidsmigranten in de gemeente bevinden. Belangrijke reden hiervoor is dat iemand die verwacht korter dan 4 maanden in Nederland te komen werken zich alleen hoeft te laten inschrijven als ‘niet-ingezetene’. Met Europese regelgeving als kader bespreekt de werkgroep hoe de aanbevelingen van Roemer voor gemeenten het beste ingevuld kunnen worden.
- Zorg en welzijn
Samen met Pharos is de werkgroep zorg en welzijn medio 2022 gestart. Het doel van de werkgroep is: nagaan hoe gemeenten de zorg naar arbeidsmigranten en het welzijn van arbeidsmigranten kunnen verbeteren. Er wordt een visuele weergave (matrix) gemaakt van facetten rondom zorg en welzijn in het sociaal domein die arbeidsmigranten raken. Uit de werkgroep zullen goede voorbeelden, modellen en handreikingen worden aangeboden aan gemeenten.
- Draagvlak voor huisvesting
De huisvesting van arbeidsmigranten roept vaak uiteenlopende reacties op. Een goede communicatie bij de ontwikkeling en uitvoering van de aanpak is cruciaal. Deze werkgroep geeft gemeenten handvatten hoe je draagvlak kan creëren op beleidsniveau en bij de lokale gemeenschap.
- Huisvesting
De werkgroep Huisvesting Arbeidsmigranten gaat een model uitwerken waarmee gemeenten een brede afweging kunnen maken met betrekking tot de keuzes die zij hebben rondom het thema huisvesting van arbeidsmigranten. Deze brede afweging wordt mogelijk door de marktinformatie die wordt ingebracht in het model. Het model helpt gemeenten bij het maken van hun businesscase.
- Huisvestingseffectrapportage bij nieuwe bedrijvigheid
Wanneer bedrijven zich willen vestigen of fors willen uitbreiden, is het wenselijk dat in de beoordeling wordt meegenomen welke werknemers het bedrijf wenst in te zeten. Wanneer dit arbeidsmigranten blijken te zijn is het noodzakelijk om in deze fase te beoordelen of deze mensen ook zullen beschikken over fatsoenlijke huisvesting in de regio. De werkgroep huisvestingseffecten ontwikkeld een tool die gemeenten hierin inzicht kan geven.
Belangrijke onderdelen die in de werkgroep worden besproken zijn:
- juridische verankering van deze tool;
- de wijze waarop deze tool kan worden ingezet;
- de gevolgen die worden verbonden aan de uitkomsten van de tool.
- Toezicht en handhaving
Goede toezicht en goede handhaving is essentieel om naleving van de regelgeving te bevorderen en misstanden tegen te gaan. Om arbeidsmigranten beter te beschermen tegen misstanden en om malafide ondernemers aan te pakken, is handhaving dus een belangrijk instrument. In deze werkgroep kijken we wat gemeenten kunnen doen om kwetsbare arbeidsmigranten te beschermen en welke barrières zij kunnen opwerpen om malafide ondernemers te weren. Er wordt een handreiking opgesteld die gemeenten kan ondersteunen bij hun handhavingsaanpak. Verder wordt onderzocht hoe we de samenwerking met andere inspectiediensten structureel kunnen verbeteren en hoe er meer samenhang in het toezicht aangebracht kan worden.
Wij komen graag met u in contact
Wij lichten graag de ontwikkelingen rondom arbeidsmigranten toe en beantwoorden graag uw vragen. U kunt hiervoor contact zoeken via arbeidsmigranten@vng.nl of één van de regio-adviseurs. Wij zijn ook bereid een presentatie te geven of een interactieve werksessie te begeleiden voor medewerkers van uw (regio)gemeente(n) rondom dit thema. Verder bieden wij ondersteuning op maat.
Wij hebben 4 regio-adviseurs
- Regio Noord-Oost: Martine Eijer, martine.eijer@vng.nl
- Regio West en Midden: Sabine Beerbaum, sabine.beerbaum@vng.nl
- Regio West en Midden: Remco van Vliet, remco.vanvliet@vng.nl
- Regio Zuid: Peter Smit, peter.smit@vng.nl
Meer informatie
Ga dan naar de website van VNG Naleving/arbeidsmigranten, bezoek ons op het forum van VNG of mail ons op arbeidsmigranten@vng.nl. Bent u nog geen lid van het forum? Meld u dan aan via forum.vng.nl en vraag toestemming tot de groep Arbeidsmigranten (onder Sociaal Domein).