Een gesprek met Yoka Louwman, senior adviseur communicatie en participatie, over de kracht van straatinterviews en samen Duplo’en. 'Uiteindelijk gaat het om het gesprek dat eruit volgt en de keuzes die we maken.'

In 2019 had de gemeente Eindhoven al een visie opgesteld, maar die wordt inmiddels vervangen door een 2.0-versie. 'De 1.0-variant voldeed nog niet aan alle standaarden waar de Omgevingswet om vraagt', legt Louwman uit. 'Ook moest nieuw beleid er nog in landen.' Werkvormen spelen een belangrijke rol bij de totstandkoming. 'Eindhoven groeit; er komen 40.000 woningen bij. Dit vraagt om extra voorzieningen en creatieve oplossingen voor onze groendoelstellingen. Hoe benutten we de schaarse ruimte optimaal? Dit kun je goed weergeven met een duplosessie.'

Sokken aan en bouwen maar

Tijdens zo’n werkvorm wordt er in het stadhuis letterlijk gebouwd met Duplo. 'In overleg met de raad hebben we 200 organisaties uitgenodigd voor verschillende sessies', gaat Louwman verder. 'Veel bewonersorganisaties en belangenorganisaties, maar denk ook aan onderwijs- en zorginstellingen en het bedrijfsleven. Soms nodigen we ook studenten uit; de stem van jongeren over hun toekomstige stad horen we graag. In gemêleerde groepen gaan ze aan de slag op een groot zeil van drie bij vier meter. Hierop staan de belangrijkste wegen, industriegebieden en groene zones van Eindhoven.' Duploblokken representeren woningen, groen en voorzieningen. 'Oorspronkelijk kozen we voor Legoblokjes, maar die zijn zo klein dat je de impact van keuzes niet meer duidelijk zag. Dus de schaal hebben we maar losgelaten.'

Hoe benutten we de schaarse ruimte optimaal? Dit kun je goed weergeven met een duplosessie

En vervolgens is het schoenen uit, speciale antislipsokken aan en bouwen maar. 'Sommigen moeten nog even een drempel over; Duplo hebben de meesten in geen dertig jaar in handen gehad. Maar al snel wordt er volop gebouwd en afgebroken. Door eroverheen te lopen gebeurt dit op de héle plattegrond, in plaats van alleen wat geschuif vanaf de zijlijn.'

Van spelen naar discussiëren

De keuze van de een heeft duidelijke gevolgen voor de ander. 'Als overheid zijn we doorlopend bezig met het afwegen van belangen. Met deze werkvorm krijgen stakeholders ook inzicht in dit proces.' Uiteindelijk ontstaat er een volgebouwde plattegrond, maar dit is niet het eindstation. 'Zeker niet', benadrukt Louwman. 'Het gaat uiteindelijk om het gesprek dat hieruit volgt en de keuzes die we maken bij verschillende thema’s en dilemma’s. Denk aan mobiliteit. Is het belangrijk dat elke woning per auto bereikbaar is? Zo niet, wat doen we dan met mensen die afhankelijk zijn van hun auto? En groene daken zijn een mooie oplossing voor de groendoelstellingen. Maar op een groen dak kan geen zonnepaneel, dus hoe en waar gaan we de energietransitie dan oplossen? Juist in deze gesprekken zijn we geïnteresseerd. Daarom maken we niet alleen foto’s van de bouwsels, maar noteren speciaal opgeleide notulisten ook de oplossingen en argumenten, zodat we alles goed kunnen vertalen in de visie.'

De straat op

Maar hoe waardevol de duplosessies ook zijn, de ‘gewone inwoner’ wordt er niet mee gehoord. 'Het zogenoemde ‘stille midden’ – mensen die nergens fel vóór of tegen zijn en niet zijn aangesloten bij een belangenorganisatie – willen we ook graag bereiken. En dat doen we door middel van straatsessies. Op markten en in buurtwinkelcentra interviewen we inwoners en toetsen we de uitkomsten van de duplosessies. Een idee was bijvoorbeeld woningen bouwen op een leeg industrieterrein langs het kanaal. Want: mooi uitzicht, veel ruimte. En hoogbouw is vaak te modern voor bestaande woonwijken, maar hier past het goed. Dan vragen we op straat: vind je het een goede oplossing? Zou je daar zelf willen wonen?'

Met straatgesprekken bereiken we het ‘stille midden’ en toetsen we de uitkomsten van de duplosessies

Het interviewen gebeurt volgens een vast script. 'Dan kunnen we de antwoorden vergelijken en meenemen in de visie. En mensen die liever thuis antwoord geven, verwijzen we naar een online enquête. Dit doen we ook via social media.'

Louwman hecht veel belang aan terugkoppeling van de resultaten aan alle deelnemers. 'Ook blijven we de werkvormen evalueren. Participatie is een onderwerp waar je aan kunt blijven sleutelen, zowel qua vorm als inhoud.' Wat dat betreft heeft ze tot slot nog een tip voor collega-gemeenten: 'Een leuke vorm verzinnen is mooi, maar blijf nadenken hoe je de inhoud erin kunt verweven. Verlies je niet in het bouwen of het gezellige gesprek met inwoners, maar focus op wat je wilt ophalen. Uiteindelijk wil je antwoorden op hoe je zaken als hittestress te lijf gaat en hoe je de energietransitie gaat vormgeven.'