Eind maart en begin april vinden de online-regiobijeenkomsten Tools voor Toezicht plaats. Screeningsautoriteit Justis geeft hier een presentatie over haar productaanbod. In deze interactieve sessie leert u welke producten u op welke wijze kunt gebruiken om extra drempels op te werpen tegen zorgfraude.
‘Hoe weet je dat een partij waarmee je in zee gaat betrouwbaar is voor het werk dat je uitgevoerd wilt hebben?’, begint Iep Visser, algemeen directeur bij Justis. ‘Al onze screeningsproducten hebben betrekking op die betrouwbaarheid. Vertaal ik dat naar het fenomeen zorgfraude, dan zien we bij Justis dat steeds meer gemeenten zich afvragen hoe om te gaan met al die partijen die de zorgmarkt betreden. We signaleren de behoefte aan instrumenten om de betrouwbaarheid van die partijen te toetsen. En die hebben wij óók voor dit fenomeen in huis.’
Instrumenten op een rij
De instrumenten waar Visser het over heeft zijn de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) voor natuurlijke personen en voor rechtspersonen, de gedragsverklaring aanbesteden (GVA), netwerktekeningen en de Wet Bibob. ‘Het aardige is dat deze losse producten al lang bestaan’, zegt Visser. ‘Ze dienen verschillende doelen, variëren in kracht en zijn op verschillende momenten in het traject inzetbaar. Nu hebben wij al deze producten gebundeld. Die onderlinge samenhang maakt het gebruik ervan nog krachtiger.’
Krachtiger in samenhang
Als voorbeeld noemt Visser een gemeente die netwerktekeningen aanvroeg bij de afdeling TRACK van Justis. Zo’n tekening geeft visueel inzicht in de onderlinge verbanden tussen activiteiten en relaties van een rechtspersoon.
‘Op deze manier kreeg de gemeente zicht op wat er speelde’, vertelt Visser. ‘Dit hielp haar om de eigen Bibob-onderzoeken, een preventief bestuurlijk instrument, rondom subsidieaanvragers voor beschermd wonen goed uit te voeren. En om zo een afgewogen besluit te kunnen nemen om al dan niet met de betreffende partijen in zee te gaan. In ten minste een geval leidde het resultaat van het eigen onderzoek tot een adviesaanvraag bij het Landelijk Bureau Bibob van Justis.’
Een ander voorbeeld dat Visser noemt is dat van een gemeente die samen met de politie een aantal netwerktekeningen aanvroeg. ‘Die gemeente maakte zich zorgen over de explosieve groei van het aantal zorgbureaus binnen haar grenzen. De politie vroeg op basis van de tekeningen voor een aantal netwerken een risicomelding op, een analyse van het geconstateerde risico. Uiteindelijk is hier binnen RIEC-verband een grootschalige integrale controle – door gemeente, politie, Belastingdienst en Justis – uitgevoerd bij zorgbureaus in de gemeente.’
Weten met wat voor partijen u als gemeente in zee gaat kan veel ellende voorkomen
Screening op verschillende momenten
De producten van Justis hebben in de meeste gevallen betrekking op screening aan de voorkant. Weten met wat voor partijen u als gemeente in zee gaat kan veel ellende voorkomen. Maar ook gedurende het traject kunnen de producten van waarde zijn om onderbuikgevoelens en signalen te onderzoeken.
‘Kunnen’, benadrukt Visser. ‘Want wil je bijvoorbeeld een Bibob-advies vragen tijdens een lopend contract, dan moet je dat voorbehoud hier wel in verankerd hebben. Ook is het raadzaam om hier een duidelijke Bibob-beleidslijn over vast te stellen. En de eis dat nieuwe medewerkers van een zorgaanbieder moeten beschikken over een VOG voor natuurlijke personen, moet een gemeente ook geregeld hebben in het contract. Een uitzondering hierop is de netwerktekening. Krijgt een gemeente tijdens de looptijd van een contract twijfel, dan kan ze altijd een netwerktekening aanvragen.’
Onbekend maakt onbemind
De gedragsverklaring aanbesteden lijkt nog relatief onbekend bij gemeenten. Hiervoor raadpleegt Justis onder meer het Justitieel Documentatie Systeem (JDS). Een onherroepelijke veroordeling van een rechtspersoon of bij de organisatie betrokken natuurlijke personen kan een GVA uitsluiten. ‘Ook dit instrument wint verder aan kracht in combinatie met een ander instrument, de VOG voor rechtspersonen’, weet Visser. ‘Als gemeente beoordeel je dan niet alleen de betrouwbaarheid van een organisatie als contractpartij, maar ook of zij voldoende betrouwbaar is voor het uitvoeren van specifieke werkzaamheden op zorggebied.’
Maak kennis met Justis
Ook voor Justis als ‘de screeningsautoriteit’ geldt: onbekend maakt onbemind.
Visser: ‘Een aantal gemeenten weet ons inmiddels heel goed te vinden voor onze instrumenten om zorgfraude tegen te gaan, een aantal eigenlijk nog niet.
Wat ik wel zie is dat we ons in de zeven jaar dat ik nu directeur ben, meer naar buiten zijn gaan richten. Onze medewerkers kijken met een signalerende blik naar wat er speelt in de samenleving. Zo leidde de media-aandacht voor zorgfraude, in combinatie met de toename van het aantal aanvragen op dit gebied door gemeenten, tot onze focus op dit fenomeen.’
Voorlichting speelt een belangrijke rol om gemeenten bekend te maken met het betreffende instrumentarium van Justis. ‘Onze interactieve presentatie tijdens de regiobijeenkomsten Tools voor Toezicht Wmo 2015 en Jeugdwet is daarvan een mooi voorbeeld’, stelt Visser. ‘We vertellen gemeenten daar graag wat we te bieden hebben en gaan aan de hand van een aantal stellingen met ze in gesprek. Ik zou zeggen: ‘Laten we kennismaken met elkaar!’’
Meer informatie
Tijdens de online-regiobijeenkomsten Tools voor Toezicht krijgt u niet alleen een kijkje in de keuken van Justis, maar ook van een zorgverzekeraar. Kijk voor meer informatie en inschrijven op: