Zonder zich vast te pinnen op getallen heeft wethouder Albert Abee van Westland de ferme ambitie uitgesproken om meer woonruimte te creëren voor arbeidsmigranten én dit wonen te ‘humaniseren’.
Hoe gaat het hiermee?
De uitdaging voor de gemeente Westland is groot. Er werken naar schatting 12.000 arbeidsmigranten (op piekmomenten zelfs 16.000), daarvan wonen er ongeveer 4.500 binnen de gemeentegrenzen en het aantal groeit. Vanuit economisch perspectief zijn en blijven deze mensen onmisbaar. Tegelijkertijd is Westland de dichtst-bebouwde gemeente van Nederland. Tel daarbij op de weerstand van omwonenden, en je beseft dat het realiseren van meer huisvesting voor arbeidsmigranten een taaie uitdaging is. De recente enquête onder 40 gemeenten door Nieuwsuur laat zien dat Westland niet de enige gemeente is waar nog veel werk valt te verzetten. Toch boekt Abee met zijn aanpak al enige winst. Hoe klein ook.
Stand van zaken
Abee schetst direct zijn drijfveer: ‘We zijn een welvarend land en zijn het aan onze stand verplicht om mensen die ons hierbij helpen fatsoenlijk te behandelen en huisvesten.' Vorig jaar opende de woonlocatie Elsenbos in Honselersdijk haar deuren voor zo’n 320 arbeidsmigranten en daar blijft het niet bij. 'Onlangs verleenden we een vergunning voor het Horti Hotel, een bedrijfspand in Honselersdijk dat omgebouwd wordt naar een woonruimte voor 340 mensen. En we staan op het punt om een vergunning te verlenen voor een ‘wooncampus’ in De Lier, waar bijna 700 migranten terechtkunnen.'
In Westland onderzochten ze ook mogelijkheden voor kleinschalige huisvesting op de locaties van de tuinders zelf. Abee: ‘Voorheen was dat niet bespreekbaar. Inmiddels vinden we dat het – onder condities – wel moet kunnen. Met de provincie hebben we deze condities in kaart gebracht. Binnenkort starten we een aantal pilots om hier ervaring mee op te doen.’
Woonvisie en werkwijze
Om initiatiefnemers voor het realiseren van woonruimte te faciliteren heeft Abee twee belangrijke instrumenten in handen. De Woonvisie Westland 2020 – 2030 en een nieuwe omgevingsgerichte aanpak. ‘In de woonvisie werken we aan 3 sporen: regulier wonen, senioren en arbeidsmigranten. Voor de huisvesting van arbeidsmigranten is een belangrijk aspect dat het verlenen van een tijdelijke ontheffing op het bestemmingsplan en het verlenen van een omgevingsvergunning collegebevoegdheden zijn. We kunnen voor maximaal 10 jaar vergunnen.’
Een andere verandering is de manier waarop de omgeving wordt geïnformeerd en betrokken wordt bij de plannen. In het verleden dropte een initiatiefnemer een idee in de buurt. Daarbij was nog niet nagedacht over alle aspecten van het plan met alle boosheid van dien. Abee: ‘Ook als gemeente hadden we vaak geen antwoorden op vragen van bewoners. Dat moest echt anders.’
Omgeving volledig informeren
De gemeente besloot de plannen in het vervolg eerst intern te beoordelen en aan te vullen. ‘Dat is geen achterkamertjespolitiek’, benadrukt Abee. ‘Vanuit de ervaringen in het verleden beseften we gewoon dat we een vollediger plan moesten hebben. Is het een goede locatie? Is ze goed te ontsluiten? Welke kwaliteit kun je bieden? Dat soort vragen. Hebben we als college voldoende ‘groene vinkjes’, dan gaan we bewoners informeren over het conceptbesluit.’ Abee geeft aan dat de initiatiefnemer het plan dan veel beter kan toelichten en de (terechte) vragen van inwoners veel beter kan beantwoorden. ‘En de input van omwonenden kun je gebruiken om het plan verder aan te scherpen. Pas dan nemen we een collegebesluit en verlenen we de vergunning.’
Omwonenden De Lier
Voor de zomervakantie organiseerde de gemeente samen met de initiatiefnemer een tweetal informatiebijeenkomsten voor omwonenden van de wooncampus in De Lier. ‘Vragen van inwoners gingen vooral over veiligheid’, zag Abee. ‘Veroorzaken zo veel mensen niet te veel overlast? Hoe zit het met de verkeerssituatie? Allemaal relevante vragen. Wat je wel merkt is dat 20% van de omwonenden tegen is en dit ook zal blijven. Wij richten onze communicatie dan ook vooral op de overige 80%.’
De informatie, vragen en antwoorden gaan vooral over de kwaliteit van het terrein en het borgen van de veiligheid. Abee: ‘Daarmee hopen we dat vooral de mensen die twijfelen zeggen: ‘Ook al heb ik het liever niet in mijn achtertuin, ik snap dat het nodig is en binnen deze kaders kan ik ermee leven’. Wat daarbij helpt zijn goede voorbeelden. Zo hebben we politiemensen die werkzaam zijn in het gebied rond Elsenbos in Honselersdijk laten vertellen hoe het daar gaat. Er is daar geen sprake van overlast. Het zijn gewoon mensen die werken, wonen en je groeten als je ze tegenkomt. De angst van mensen begrijp ik, maar wordt door de feiten achterhaald.’
Fatsoenlijke huisvesting en registratie
Abee geeft aan dat hij bij zijn aanpak zoveel mogelijk aansluit bij de aanbevelingen van de commissie Roemer. Daarbij heeft humanisering van de huisvesting zijn prioriteit. ‘Een eigen voordeursleutel, maximaal 3 of 4 mensen in een appartement met een eigen of met partner of familie gedeelde slaapkamer, een badkamer die je met een beperkt aantal mensen deelt, de mogelijkheid om je eigen potje te koken en een wasje te draaien’, somt Abee een aantal randvoorwaarden op. ‘En natuurlijk de mogelijkheid om in de directe omgeving te recreëren en ontspannen’.
Abee geeft aan dat zijn gemeente baat heeft bij de samenwerking met een aantal grote, geselecteerde uitzendbureaus. ‘Partijen die natuurlijk een boterham willen verdienen, maar ook snappen dat je fatsoenlijk met mensen dient om te gaan. De specifieke problemen van de grote steden, waar vaak toch meer cowboys actief zijn, hebben we hier minder.’
Een ander punt dat hij aansnijdt is dat van registratie. ‘De coronatijd heeft weer eens duidelijk gemaakt hoe belangrijk het is dat je weet waar mensen zich bevinden. Bovendien, meten is weten.’ De gemeente Westland was pionier op het gebied van de registratie van niet-ingezetenen en maakte afspraken met uitzendbureaus over de inschrijving van hun werknemers. Toch is dit slechts een tussenoplossing. Je wilt tenslotte ook dat mensen zich uitschrijven. ‘De oplossing ligt natuurlijk in de BRP’, weet ook Abee. ‘Gelukkig vindt er op dat gebied op landelijk niveau beweging plaats.’
Toekomst
Kijkt Abee naar de toekomst, dan ziet hij de behoefte aan fatsoenlijke huisvesting nog wel even toenemen. ‘Ik verwacht dat we binnen deze coalitieperiode nog een aantal trajecten voor huisvestingslocaties kunnen starten. Maar het blijft een taaie uitdaging. Over 5 jaar? Dan is er een flink aantal bedden bijgekomen en zijn arbeidsmigranten veel meer geaccepteerd, omdat we hebben laten zien dat de veronderstelde overlast er niet is. En misschien moeten we uiteindelijk wel op een andere manier naar de uitdagingen voor wonen gaan kijken. Maar dat is toekomstmuziek!’