De aanbevelingen uit het rapport ‘Geen Tweederangsburgers’ (oktober 2020) konden op grote interesse rekenen van de gemeenteraad van Alphen aan den Rijn. Raadsleden wilden weten in hoeverre de aanbevelingen konden worden ingevoerd in hun gemeente. Op verzoek van de raad werd een projectgroep samengesteld onder leiding van Peter Velthuijs. Hij zegt: ‘Onze gemeente heeft een behoorlijke populatie arbeidsmigranten. Het getal 5.000 zweeft rond, maar dat is niet te onderbouwen. Het aantal inschrijvingen van arbeidsmigranten in het BRP is zeer gering.’ Mensen werken bij de bloemenveiling in Aalsmeer, distributiecentra in Schiphol, bij de boom- en plantenkwekers in Boskoop. Ze wonen in Alphen a/d Rijn of een van de vele kernen daar omheen.

Multidisciplinair

Begin 2021 begon Velthuijs met het opzetten van een projectorganisatie. ‘We wisten uit ervaring dat een integrale aanpak met verschillende disciplines goed werkt.’ Binnen de gemeentelijke organisatie benaderde hij een breed scala collega’s en/of hun teamleiders met de vraag om tijd vrij te maken voor ‘zijn’ project. Gebiedsadvies, burgerzaken, toezicht en handhaving, maatschappelijke ontwikkeling en veiligheid. ‘Wat hielp is dat we medewerking hadden van de directie en een motie vanuit de gemeenteraad. Toen was het een bestuursopdracht.' Het bij elkaar brengen van zo’n organisatie kost tijd en energie. Hij zegt lachend: ‘Die verzin je niet zomaar even bij elkaar.’

Zoek wat er al is

Ook ging Velthuijs op zoek naar lopende projecten die pasten. Hij vond onder andere het lokale project Alphense Aanpak Adreskwaliteit (pdf, 3144 kB) en het project nadere regels tijdelijke huisvesting. Leden van de ene projectgroep zaten ook in de andere. ‘Samen weten zij heel erg veel over wat wel en niet kan bij het onderzoeken van illegale huisvesting. Wij hebben hen ook bij onze aanpak betrokken. Net als de mensen die gaan over de opvang dak- en thuislozen.’ Want met het overgrote deel van arbeidsmigranten gaat het goed, maar niet met iedereen. ‘Denk aan mensen die hun werk verliezen en daardoor hun huis kwijtraken. Ze komen in de financiële problemen, soms gekoppeld aan verslavingsproblematiek. Of mensen die geen zorgverzekering meer kunnen betalen en daardoor geen welzijnshulp meer krijgen.’ De gemeente werkt onder andere samen met de Stichting Barka, die de afgelopen jaren al zo’n 30 mensen uit Alphen a/d Rijn weer op het rechte spoor hebben geholpen.

Ga naar buiten

De gemeente organiseerde een bijeenkomst met belangengroepen, waaronder werkgevers, arbeidsmigranten, uitzendbureaus en welzijnsorganisaties. ‘We hebben hen laten praten over waar zij tegenaanlopen, hoe dat komt en wat we gezamenlijk kunnen doen om zaken op te lossen.’ Toegang tot de gezondheidszorg is lastig. Soms is er een taalbarrière, soms zijn mensen wel verzekerd maar niet geregistreerd, soms willen huisartsenpraktijken mensen niet zien. ‘We willen dan prima gesprekken voeren met de kring van huisartsen, maar partijen moeten het zelf verder oppakken. Wij faciliteren. We willen ruimte beschikbaar stellen als daar behoefte aan is, maar de gemeente is niet de geschikte partij voor het opzetten en onderhouden van zo’n netwerkorganisatie.’

Motie ingewilligd

Het project is inmiddels afgerond met een raadsinformatiemarkt waarin de conclusies en aanbevelingen werden gepresenteerd. De motie van de gemeenteraad is ingewilligd en verwerkt. De projectorganisatie is ontbonden, maar een deel blijft actief om met de portefeuillehouder te praten over wat speelt. ‘Natuurlijk blijven we het onderwerp volgen,’ zegt Velthuijs. ‘We blijven op alle mogelijke manieren proberen om zoveel mogelijk mensen zich te laten inschrijven in het BRP. Als de RNI scheutiger zou zijn met de informatie, dan zou dat een minder pijnlijk punt zijn. Dan hadden we meer inzicht in hoe mensen Nederland binnenkomen en waar ze gaan verblijven. Een van de deelprojecten was feiten en cijfers. De conclusie was dat die er onvoldoende waren en er ook niet zouden komen. We hadden ze graag gehad om beleid te onderbouwen, maar ze zijn er niet. Dat is ook belangrijk om te vertellen.’

Conclusies

Als men Velthuijs om advies zou vragen, zou hij zeggen: ga eerst kijken wat andere mensen in de gemeente al hebben gedaan. ‘We hebben geleerd dat er al heel veel werkprocessen zijn. Welke projecten lopen er al en wat zou er gebeuren wanneer je die mensen bij elkaar zet? Begin niet opnieuw, kijk naar wat er al is.’ Zijn ervaring is dat mensen het fijn vinden wanneer zij gevraagd worden naar hun werk. Of dat hun werk opnieuw gebruikt mag worden. ‘Mensen vinden het hartstikke leuk om hun kennis te delen.’ Misschien was dat wel het mooiste aan het project: wat er gebeurde wanneer al die verschillende mensen bij elkaar komen. ‘We kwamen tot heel verrassende combinaties.’