Markten
-
Ja, dit mag zolang de bedoeling van de gemeente is het uiterlijk aanzien en het voortbestaan van de markt te dienen. Het mag niet de bedoeling zijn om het belang van de kramenzetter te dienen. De gemeente kan dus in het belang van de markt een contract sluiten met een kramenverhuurder.
-
Artikel 2.10 van de modelmarktverordening geeft een regeling voor overschrijving van de marktvergunning in geval van overlijden of blijvende arbeidsongeschiktheid van de vergunninghouder. Dit zijn omstandigheden die in principe onvoorzienbaar zijn. Overschrijving van de vergunning op de achterblijvende echtgenoot, de geregistreerde partner, of levenspartner, of een kind van de vergunninghouder is dan billijk omdat zij direct in hun levensonderhoud worden getroffen. Pensioen is wel voorzienbaar en de vergunninghouder kan hiervoor een financiële regeling treffen. Het is dan niet billijk dat de partner of een kind de marktplaats kan innemen ten koste van degene die bovenaan de wachtlijst staat.
-
Dit is afhankelijk van de grootte van de gemeente en van de grootte van weekmarkt. In de jurisprudentie wordt bijvoorbeeld bij 6 tot 8 standplaatsen bij elkaar gesproken van (verkapte) marktvorming. Een voordeel van het als markt aanmerken van een groep standplaatsen is, dat de marktverordening van toepassing kan worden verklaard. En daarmee zijn een aantal zaken automatisch geregeld zonder dat die apart in elke vergunning hoeven te worden geregeld.
Omgevingsvergunning voor het vellen van houtopstanden
-
Het gaat in artikel 4:11 van de model-APV om een herplantplicht die in het kader van de vergunningverlening kan worden opgelegd.
Tegen illegale kap kan bestuursrechtelijk worden opgetreden (op grond van artikel 125 van de Gemeentewet). Bij overtreding van het kapverbod kan herplanting als last (onder bestuursdwang/dwangsom) worden opgelegd. Dat is dan geen bestraffende sanctie, maar een herstelsanctie.
-
U kunt uw vraag het beste stellen op het ROMnetwerk. Het ROMnetwerk is een door de VNG opgezet besloten digitaal netwerk waar meer dan 3.000 personen kennis en ervaring uitwisselen op het gebied van ruimte, milieu en mobiliteit. Uw vraag wordt dus gelezen door een groot aantal mensen die samen brede deskundigheid bezitten.
Het ROMnetwerk is primair bestemd voor medewerkers van gemeenten en medewerkers van organisaties van gemeenten (zoals omgevingsdiensten). Informatie over dit netwerk treft u aan via www.romnetwerk.nl.
Paragraaf 4.1.3.3
-
Stel dat in de verordening staat dat paragraaf 4.1.3.3 voor twee artikelen niet van toepassing is, betekent het dat de paragraaf voor de overige artikelen wel van toepassing is? Of moet in de wet/verordening expliciet staan dat paragraaf 4.1.3.3 niet van toepassing is?
Antwoord:
In artikel 4:20a van de Awb is geregeld dat paragraaf 4.1.3.3 van de Algemene wet bestuursrecht, over de lex silencio positivo (LSP), alléén van toepassing is indien dit bij wettelijk voorschrift (= wet in materiële zin) is bepaald. Voorbeelden van dergelijke bepalingen zijn bijvoorbeeld de Dienstenwet en de Wabo, maar ook in andere regelingen en gemeentelijke verordeningen kan bepaald worden dat de LSP van toepassing is.
Om vast te stellen of het noodzakelijk is om in een verordening uitdrukkelijk te bepalen dat de lex silencio positivo (LSP) van toepassing is of juist niet, moet eerst gekeken te worden welke hogere regeling op de geregelde materie van toepassing is, en als dat het geval is, of daaruit reeds de toepasselijkheid van de LSP voortvloeit (hoger recht gaat immers vóór). Er zijn dan twee mogelijkheden:
- Als de LSP reeds op grond van hoger recht (bijv. artikel 28 van de Dienstenwet, artikel 3.9 van de Wabo) van toepassing is, kan het wenselijk zijn dit uit te zonderen om ‘dwingende redenen van algemeen belang’, hetgeen de gemeente in de toelichting zal moeten motiveren. Zie verder, v.w.b. de Dienstenwet, ook het factsheet over de LSP van Europa Decentraal: https://europadecentraal.nl/wp-content/uploads/2013/01/factsheet-lsp.pdf.
- Als de LSP niet reeds op grond van het hogere recht van toepassing is, kan het wenselijk zijn bij verordening te bepalen dat deze van toepassing is.
Als het niet nodig is om de LSP uitdrukkelijk uit te zonderen overeenkomstig stap 1 of als het niet wenselijk is de LSP van toepassing te verklaren overeenkomstig stap 2, hoeft er niets geregeld te worden.
Quad rijden
-
Op de site van de rijksoverheid vindt u informatie over het rijden op een quad, welke regels er van toepassing zijn, waar wel en niet gereden mag worden, enz. Zie de volgende link: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bijzondere-voertuigen/vraag-en-antwoord/wat-zijn-de-verkeersregels-voor-een-quad.
Voor zover bekend is er geen specifieke regelgeving voor het rijden met quads. Als er op de openbare weg gereden wordt, is uiteraard wel de Wegenverkeerswet 1994 van toepassing.
De gemeente kan in de evenementenvergunning zelf de voorwaarden stellen waaronder met quads gereden mag worden. Als het om een afgesloten terrein gaat, zijn veiligheidsvoorschriften van belang.
Recreatief nachtverblijf buiten kampeerterreinen
-
Als incidenteel buiten een kampeerterrein gekampeerd wordt zal doorgaans geen sprake zijn van strijd met het bestemmingsplan. Alleen als dit plaatsvindt in bv. een natuurgebied zou dit wel het geval kunnen zijn. Er kan een ontheffing verleend worden tenzij er sprake is van strijd met een van de algemene weigeringsgronden uit de APV (in ons model is dat art. 1:8), dan wel een van de specifieke weigeringsgronden, genoemd in lid 4 van art. 4:18 Model-APV, te weten bescherming natuur of landschap, of de bescherming van een stadsgezicht.
Als er meer dan incidenteel individueel of door groepen buiten kampeerterreinen wordt gekampeerd kan wel sprake zijn van strijd met het bestemmingsplan.
Voor meer uitleg wordt u verwezen naar de publicatie: 'Het kampeerbeleid na de Wet op de openluchtrecreatie' (Groene reeks nr. 129). Met name hoofdstuk 5 is in deze van belang.
Regulering prostitutie seksbranche en aanverwante onderwerpen
-
Hoofdstuk 3 van de APV is, anticiperend op de Wet regulering prostitutie, herzien. Dat wetsvoorstel ziet op seksbedrijven (= de activiteit, bestaande uit het bedrijfsmatig gelegenheid geven tot prostitutie of tot het verrichten van seksuele handelingen voor een ander tegen betaling of uit het bedrijfsmatig aanbieden van vertoningen van erotisch-pornografische aard in een seksinrichting tegen betaling). Sekswinkels – waar artikel 3:10 van de model-APV (oud) op zag – vallen niet onder deze definitie. Vermoedelijk is het artikel er daarom tussenuit gevallen. Een en ander neemt overigens niet weg dat gemeenten nog steeds de ruimte hebben een dergelijke bepaling in hun APV op te nemen. Sekswinkels kunnen overigens wel onder de werking van artikel 3:22 model-APV vallen.
Rookverbod
-
Voor een eventueel rookverbod op bepaalde plaatsen binnen een gemeente (bijv. speeltuinen en schoolpleinen en in een zone rond openbare gebouwen) kunnen de volgende stappen worden doorlopen:
- Is er een volwaardig alternatief voor een rookverbod op bepaalde plaatsen?
- Is een rookverbod op bepaalde plaatsen in strijd met de Tabaks- en rookwarenwet?
- Zou het verbod leiden tot een ontoelaatbare inperking van het vrij verkeer van goederen?
- Is een rookverbod op bepaalde plaatsen handhaafbaar?
1. Is er een volwaardig alternatief voor een rookverbod op bepaalde plaatsen?
Er zijn gemeenten die weliswaar geen gemeentelijk rookverbod hebben, maar bij beheerders en exploitanten actief aansturen op ontmoediging en – waar zij zelf beheerder zijn – ontmoedigingsbeleid voeren. Zie in dit verband ook artikel 6.2 van het Tabaks- en rookwarenbesluit: de beheerders en exploitanten, en niet de gemeente als zodanig, zijn verplicht respectievelijk bevoegd om maatregelen te treffen met het oog op de volksgezondheid.
Ook de minister van VWS onderkent de meerwaarde van alternatieven voor een formeel rookverbod. In de toelichting op het voorstel tot wijziging van de Tabaks- en rookwarenwet om het reclameverbod aan te scherpen (TK 2019-2020, 35504, nr. 3) staat hierover het volgende:
Er kunnen verschillende maatregelen genomen worden om delen van de openbare buitenruimte rookvrij te maken, bijvoorbeeld door middel van het aanwijzen en instellen van rookvrije zones, al dan niet rondom een plek of gebouw die al rookvrij is. Hierbij is een onderscheid te maken tussen het instellen van rookvrije zones met feitelijke, informele maatregelen, het instellen van rookvrije zones met behulp van huisregels en het opnemen van rookverboden in decentrale verordeningen.
In de afgelopen jaren hebben beheerders van kinderboerderijen, sportverenigingen en speeltuinen allerlei plaatsen in de openbare ruimte «rookvrij verklaard» vanuit het streven naar een rookvrije generatie. Met duidelijke communicatie en het plaatsen van borden waarop is aangegeven dat een buitenruimte rookvrij is, kan op een informele wijze feitelijk een rookvrije zone worden ingesteld. De bebording geeft een aanleiding om een roker aan te spreken op zijn gedrag en hem te vragen of hij elders kan roken. Hierdoor ontstaat een rookvrije zone, die mogelijk leidt tot een nieuwe sociale norm. De handhaving van deze maatregel vindt eveneens informeel plaats.
Ook kan het huisrecht of eigendomsrecht als vertrekpunt gebruikt worden voor het instellen van rookvrije zones. Als de buitenruimte eigendom is van de provincie of de gemeente kan via een huisreglement een rookvrije zone ingesteld worden en kan dit vervolgens met bebording worden aangegeven. De handhaving van de huisregels bestaat bijvoorbeeld uit het aanspreken van rokers met het verzoek om niet in de aangegeven zone te roken of het ontzeggen van toegang tot die ruimte.
Bovendien is het de vraag welk publiek belang met een rookverbod op bepaalde plaatsen wordt gediend. Kritisch hierover is prof. mr. J.M.H.F. Teunissen in: Rookvrije gemeenten, Gst. 2018/119, 14-09-2018. Hij stelt:
Volgens het in 1859 door John Stuart Mill geformuleerde schadebeginsel – ook bekend als ‘anti-paternalisme beginsel’ – zijn gedragsbeperkingen alléén te rechtvaardigen als anderen schade ondervinden.
Roken op straat veroorzaakt hooguit kortstondige hinder voor passanten. Dan is een verbod op barbecueën en op houtkachelgebruik, die voor omwonenden overlast veroorzaakt die niet slechts kortstondig is en waaraan omwonenden zich (in en bij hun eigen woning!) moeilijk kunnen onttrekken, beter te rechtvaardigen.
Maar weggegooide peuken veroorzaken toch troep? Dan is een verbod op het op straat nuttigen van frites en snacks en drinken uit drankblikjes e.d. en op het wandelen met een hond beter te rechtvaardigen. Achteloos weggegooide verpakkingen en niet-opgeruimde bolussen veroorzaken veel meer afval.
2. Is een rookverbod op bepaalde plaatsen in strijd met de Tabaks- en rookwarenwet?
Hierover zijn de meningen al langere tijd verdeeld. Bij het voorstel tot wijziging van de Tabaks- en rookwarenwet om het reclameverbod aan te scherpen (TK 2019-2020, 35504, nr. 3) heeft de Afdeling advisering van de Raad van State uiteengezet waarom gemeenten wel de bevoegdheid hebben om bij verordening regels te stellen over rookverboden. De minister van VWS heeft deze uitleg ten overvloede in de toelichting op het wetsvoorstel herhaald.
Uit de toelichting blijkt dat gemeenten een rookverbod op bepaalde plaatsen in de openbare ruimte kunnen instellen (bijvoorbeeld op een plein voor een ziekenhuis, voor zover dat openbare ruimte betreft) als aanvulling op de rookverboden bedoeld in artikel 10 van de Tabaks- en Rookwarenwet. Een gemeente kan echter niet het roken in de open lucht in of aan de gebouwen en inrichtingen die zijn genoemd in artikel 10 van de wet (bijvoorbeeld een dakterras) verbieden. Een dergelijke regeling zou artikel 10 van de wet in combinatie met artikel 6.2 van het Tabaks- en rookwarenbesluit doorkruisen.
De memorie van toelichting op het betrokken wetsvoorstel luidt als volgt:
Provincies en gemeenten zijn op grond van artikel 145 van de Provinciewet en artikel 149 van de Gemeentewet bevoegd regels te stellen inzake hun huishouding: de autonome verordenende bevoegdheid. Provinciale staten en de gemeenteraad stellen de provinciale onderscheidenlijk de gemeentelijke verordeningen vast. Deze bevoegdheid is nadrukkelijk niet beperkt tot specifieke beleidsterreinen, maar is tegelijkertijd niet onbegrensd. Zo mogen provinciale en gemeentelijke verordeningen die zien op hetzelfde onderwerp als in een hogere regeling alleen worden vastgesteld indien die verordeningen niet in strijd zijn met die hogere regeling en die hogere regeling niet doorkruisen. Uit vaste jurisprudentie vloeit voort dat sprake is van strijd indien de hogere regeling de onderwerpen waarop die hogere regeling ziet uitputtend heeft beoogd te regelen.
De regering heeft met de Tabaks- en rookwarenwet en het onderliggende besluit de regels omtrent rookverboden – al dan niet in de openbare buitenruimte – niet uitputtend beoogd te regelen. Artikel 10, eerste lid, van de wet noemt in welke gebouwen, inrichtingen en vervoersmodaliteiten rookverboden moeten worden ingesteld, bijvoorbeeld om werknemers te beschermen. In artikel 10, tweede lid, is een grondslag gecreëerd om bij algemene maatregel van bestuur beperkingen en uitzonderingen te regelen. Artikel 6.2 van het besluit, dat gebaseerd is op artikel 10, tweede lid, van de wet, regelt dergelijke uitzonderingen. In artikel 6.2 van het besluit is ook «open lucht» genoemd als een uitzondering. Artikel 6.2 van het besluit dient in samenhang te worden gelezen met artikel 10 van de wet. Dat betekent dat de genoemde uitzonderingen terugslaan op de open lucht in of aan de gebouwen en inrichtingen die zijn genoemd in artikel 10 van de wet. Dit kan bijvoorbeeld een niet overdekt dakterras op een gebouw of een binnenplaats in een inrichting zijn. In die open lucht hoeft het rookverbod bedoeld in artikel 10 van de wet, niet te worden ingesteld.
Nu de «open lucht», genoemd in het besluit, enkel is geregeld voor zover die open lucht samenhangt met de gebouwen en inrichtingen waar een rookverbod moet gelden, is duidelijk dat de tabaks- en rookwarenregelgeving geen regels over de open lucht in het algemeen bevat, en daarmee ook geen regels over de open lucht in de openbare ruimte. Noch bevat het artikel een opsomming van plekken waar geen rookverbod zou mogen gelden. Artikel 10 van de wet is daarmee niet uitputtend. Dat heeft twee gevolgen voor decentrale overheden: 1) Eventuele regels van decentrale overheden kunnen het roken in de buitenlucht bij een gebouw dat is genoemd in artikel 10 van de wet (bijvoorbeeld een dakterras) niet verbieden. Een dergelijke regeling zou artikel 10 van de wet in combinatie met artikel 6.2 van het besluit doorkruisen. 2) Regels van decentrale overheden die een plaatselijk rookverbod in de open lucht in de openbare ruimte inhouden (bijvoorbeeld op een plein voor een ziekenhuis, voor zover dat openbare ruimte betreft) kan een aanvulling zijn op de rookverboden als bedoeld in artikel 10 van de wet.
3. Zou het verbod leiden tot een ontoelaatbare inperking van het vrij verkeer van goederen?
In de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel dat heeft geleid tot de verduidelijking van de rookverboden in de Tabakswet, met inbegrip van een algemeen rookverbod in de horeca (TK 2013-2014, 33791, nr. 3) stond over de maatregelen van de rijksoverheid al het volgende:
Artikel 34 van het Verdrag betreffende de werking van de EU (hierna: VWEU) eist opheffing van iedere beperking van het vrije verkeer van goederen, ook indien deze beperking zonder onderscheid geldt voor binnenlandse en buitenlandse producten. Alle maatregelen die de uitoefening van deze fundamentele vrijheden verbieden, belemmeren of minder aantrekkelijk maken zijn – volgens vaste jurisprudentie – als een dergelijke beperking te beschouwen. Naar het oordeel van de regering is de hier voorgestelde maatregel (een algemeen rookverbod in de horeca), zo die al handelsbelemmerend zou zijn, geschikt en gerechtvaardigd met het oog op de bescherming van de volksgezondheid, een en ander overeenkomstig artikel 36 van het VWEU.Roken en meeroken leiden immers tot gezondheidsschade. Jaarlijks sterven ruim 19.000 Nederlanders aan ziekten die aan roken zijn gerelateerd. Daarbij gaat het vooral om longkanker en andere vormen van kanker, hart- en vaatziekten, astma en COPD. Bovendien sterven jaarlijks enkele duizenden Nederlanders als gevolg van blootstelling aan tabaksrook van anderen (meeroken). Als we de gezondheid van onze bevolking willen bevorderen – en dat is een plicht die de Grondwet ons oplegt – dan heeft het voorkomen van gezondheidsschade door roken (van anderen) hoge prioriteit omdat dit leidt tot minder ziekte, sterfte en dus gezondheidswinst. Beleidsmaatregelen die resulteren in vermindering van het aantal plekken in de openbare ruimte waar men blootgesteld kan worden aan tabaksrook zijn derhalve gerechtvaardigd. De thans voorgestelde maatregelen zijn in het licht van de tabaksproblematiek relatief bescheiden van aard.
Uit de jurisprudentie van het EU-Hof volgt dat de lidstaten een grote beleidsvrijheid hebben op het gebied van de volksgezondheid. Lidstaten mogen zelfstandig hun niveau van bescherming bepalen. Mede in dat licht gaat de thans voorgestelde maatregel niet verder dan noodzakelijk. Eveneens kan het doel niet met minder vergaande middelen worden bereikt. Tevens past deze maatregel in het algemene beleid van de regering waarin preventie systematisch en coherent wordt nagestreefd. De beperkende maatregel strookt dan ook met de eis van evenredigheid in relatie tot de te beschermen volksgezondheidbelangen. Tegen deze achtergrond heeft de regering aanleiding om te concluderen dat deze maatregelen in het licht van het VWEU goed verdedigbaar en gerechtvaardigd zijn.
Gemeenten dienen zelf te beoordelen en te motiveren waarom een eventueel rookverbod op bepaalde plaatsen ook niet in strijd zou zijn met het vrij verkeer van goederen (artikel 34 VWEU). Het gaat dan vooral om de vraag of een dergelijk verbod noodzakelijk en proportioneel is.
4. Is een rookverbod op bepaalde plaatsen handhaafbaar?
Gehandhaafd wordt het ‘bij of krachtens een wettelijk voorschrift bepaalde’. Regelgeving wordt niet willekeurig, maar met een bepaald (beleids)doel opgesteld. Bij het opstellen van regels, is het voor de handhaving bevorderlijk om vooraf een handhaafbaarheidstoets uit te voeren. Een handhaafbaarheidstoets is een middel om bedoelde en onbedoelde gevolgen van het beleid en/of de regelgeving in kaart te brengen.
Specifiek voor de handhaving gaat het dan om het in kaart brengen van de aard en de aanwezige kennis van de doelgroep, de kans op ‘spontane’ naleving en de gevolgen van de ontwerpregelgeving voor de handhavingsinzet en de handhavingsbehoefte. Ook het oordeel van de uitvoerende diensten over uitvoerbaarheid en handhavingsmogelijkheden is van belang. Andere gevolgen, zoals het aantal te verwachten bezwaarschriften, moeten in kaart worden gebracht met daarbij een inschatting van de benodigde capaciteit.
Meer informatie over handhaving en handhaafbaarheid vindt u in onze handleiding ‘Handhaving voor en door gemeenten’.
Sneeuwruimbepaling
-
De bepaling over verplicht sneeuwruimen komt in elk geval sinds de editie van 1986 niet (meer) voor in de model-APV. In de toelichting uit 1986 wordt verwezen naar een artikel van Verplanke in zijn artikel in De Nederlandse Gemeente van 1 maart 1985. Vermoedelijk is dat de aanleiding geweest. Verplanke wijst op de moeilijke handhaafbaarheid en op mogelijke strijd met artikel 4 van het EVRM en met de in 1930 in Geneve door de International Labour Organisation vastgestelde conventie betreffende de gedwongen of verplichte arbeid.
Voor de VNG speelt de handhaafbaarheid een grote rol. Het opnemen van bepalingen die niet of nauwelijks te handhaven zijn levert strijd op met de beginselplicht tot handhaving. Bij een plicht tot sneeuwruimen gaat het dan bv om mensen die door ziekte, vakantie of afwezigheid vanwege hun werk niet in staat zijn onmiddellijk sneeuw op te ruimen. In dat verband speelde de uitspraak van de Rb. Amsterdam d.d. 20-01-1993, VR 1994, 158, een rol. Daarin werd uitgesproken dat er niet van bewoners kan worden gevergd dat zij bij sneeuwval hun trottoir voortdurend sneeuwvrij houden.
Speelgoedwapens
-
Door hun verschijningsvorm is het niet te beoordelen of de drager van een speelgoedwapen op dat moment in het bezit is van een speelgoedwapen of dat er sprake is van een echt vuurwapen. Volgens de Speelgoedrichtlijn mogen speelgoedwapens (imitatiewapens) die erg lijken op echte wapens maar bedoeld zijn om mee te spelen door (ook) kinderen jonger dan 14 jaar niet verboden worden. Artikel 121 van de Gemeentewet levert geen belemmering op om iets in de APV te regelen. Dit artikel breidt alleen de bevoegdheden uit.
Er kan in de APV geregeld worden dat het verboden is een of meer speelgoedwapens of nepwapens te vervoeren of bij zich te hebben wanneer daardoor gevaar dreigt voor de openbare orde of veiligheid. Denk bijvoorbeeld aan situaties als er in de openbare ruimte wordt gedreigd met een speelgoedvuurwapen die niet van het echte te onderscheiden is, of als een speelgoedwapen anderen schrik kan aanjagen. Zie ook artikel 3 van de Regeling wapens en munitie (uitgezonderd als speelgoedwapen).
Het aanwijzen van de speelgoedvrijezones wordt afgeraden naar analogie vuurwerkverbod. De speelgoedhandel mag niet beperkt worden. Indien het nationale recht dat toch doet, dan is het in strijd met de Speelgoedrichtlijn.