De gemeente heeft voor de ontruiming een rechtsgrond nodig. Zij mag niet tot eigenrichting overgaan. De rechtsgrond kan gebaseerd zijn op een bij de civiele rechter verkregen ontruimingsvonnis of op de bevoegdheid tot het toepassen van bestuursdwang.

Als verjaring dreigt en de gemeente wil gaan ontruimen omdat zij over haar grond wil beschikken, maar de burger weigert te ontruimen (omdat deze claimt eigenaar te zijn door verjaring), dan kan de gemeente bij de civiele rechter een revindicatievordering instellen op basis van artikel 5:2 BW en een veroordeling tot ontruiming vragen.

De gemeente kan ook tot ontruiming overgaan door bestuursdwang toe te passen, op basis van bijvoorbeeld het bestemmingsplan of de APV (met als reden strijdig gebruik). In deze situatie loopt de gemeente wel het risico dat als de zaak bij de bestuursrechter komt, deze in tegenstelling tot de civiele rechter, zou kunnen oordelen dat de gemeente moet onderzoeken of legalisatie van het ‘strijdige gebruik‘ mogelijk is. De bestuursrechter zal bovendien geen oordeel geven over de eigendomssituatie van de betreffende grond.