Gemeenten spelen een sleutelrol in het versterken van maatschappelijke weerbaarheid en veerkracht. Een crisis, of het nu gaat om stroomuitval, een overstroming of een hybride dreiging, heeft namelijk in de eerste plaats lokaal impact. Geopolitieke spanningen, hybride dreigingen, klimaatverandering en de kwetsbaarheid van vitale voorzieningen vragen om versterking van de maatschappelijke weerbaarheid en veerkracht. Met deze handreiking biedt de VNG gemeenten en partners een praktische basis om daar lokaal in te investeren. 

De handreiking is op 28 augustus 2025 per ledenbrief (pdf, 256 kB) aan gemeenten aangeboden.

Doel van de handreiking is gemeenten te helpen zich beter voor te bereiden op langdurige verstoringen en crises, zodat risico’s beperkt worden en herstel en aanpassing sneller mogelijk zijn. De adviezen uit de handreiking richten zich op het realiseren van een eerste, minimale basis. De kern van het document is een lijst met maatregelen op lokaal niveau. De onderwerpen lopen uiteen van de drinkwatervoorziening en het inrichten van noodsteunpunten tot het behoud van democratische besluitvorming.

In totaal bevat de handreiking 41 maatregelen. Bij elke maatregel staat aangegeven in welke fase van de crisis deze relevant is: de koude fase, de warme fase binnen 72 uur, de warme fase na 72 uur of de nafase. Ook is opgenomen wie de eerstverantwoordelijke partij is en met welke partners samengewerkt kan worden voor ondersteuning of facilitering. Denk daarbij aan veiligheidsregio’s en de ministeries van BZK en JenV, maar ook aan maatschappelijke organisaties, woningcorporaties en vrijwilligers.

De maatregelen zijn verrijkt met achtergrondinformatie, suggesties voor samenwerking en verwijzingen naar relevante instrumenten en praktijkvoorbeelden. Gemeenten kunnen deze basis vertalen naar hun eigen context en waar nodig aanvullen of prioriteren op basis van lokale behoeften. 

De handreiking is opgesteld in nauwe samenwerking met de veiligheidsregio’s en sluit aan bij de NAVO-weerbaarheidsdoelstellingen, de paraatheidsstrategie van de Europese Unie en kabinetsbrieven over civiele weerbaarheid.