Als programmamanager PMM en chef Doorbraakmethode vinden Marjan en Eelke elkaar in hetzelfde doel: het doorbreken van vastgelopen casuïstiek door het bieden van maatwerk. 'Dat is belangrijk, want zeker met de problematiek die nu speelt – de energiecrisis, inflatie, Oekraïne en nog veel meer – is het belangrijk dat professionals met volle kracht kunnen doen wat nodig is,' geeft Marjan aan.

Ook Eelke ziet hoe complex het web is waar professionals en inwoners in verstrikt kunnen raken. 'Wat we vaak merken is dat professionals afknappen op hetzelfde als waar burgers op vastlopen: knellende wet- en regelgeving en het beoordelen van een situatie op stukjes in plaats van in zijn geheel. Gevolg is dat problemen niet worden opgelost. Als professional breekt dat je hart en uiteindelijk loop je het risico dat je je vak de rug toekeert. Dat is niet de bedoeling; we moeten zuinig zijn op onze professionals.'

IPW: lokaal ruimere invloedsfeer bieden

In beide aanpakken staat het resultaat voor de inwoners en het leren van de casuïstiek centraal. Waar PMM zich richt op het faciliteren van maatwerkprofessionals, neemt IPW de inwoner als uitgangspunt. Die geeft aan wat nodig is en de professional gaat aan de slag om dat samen met de inwoner te realiseren. Loopt de professional vast? Dan kan de Doorbraakmethode helpen bij het bieden van beter maatwerk en het legitimeren daarvan.

Eelke: 'We willen de professional een ruimere invloedsfeer bieden als blijkt dat dit nodig is om binnen het werk te doen wat nodig is. Denk aan: hoe schrijf ik het op, hoe onderbouw ik dit, wie mag ik bellen. Als de deur binnen de gemeente vervolgens wordt dichtgegooid – en dat gebeurt nog dagelijks–, dan hebben we de Doorbraakmethode als een soort breekijzer. Je ziet dat steeds meer professionals van dat belang doordrongen raken.'

PMM: casus op landelijk niveau verder brengen

Ook Marjan ziet dat gemeenten veel aan de Doorbraakmethode hebben. Maar soms blijkt dat breekijzer niet genoeg. 'Bijvoorbeeld omdat maatwerkprofessionals vastlopen doordat de problemen zich afspelen op stelselniveau. Met PMM kunnen wij professionals ook op landelijk niveau verderbrengen, zodat zij kunnen doen wat nodig is als de (lokale) mogelijkheden zijn uitgeput of als een casus dreigt vast te lopen, legt ze uit. 'Daarvoor werken we samen met gemeenten, landelijke uitvoerders en zes ministeries. PMM zit dus eigenlijk als een soort ‘plus’ boven op de Doorbraakmethode.'

Een van de onderdelen van PMM is het Landelijk Maatwerkloket, waar twee regievoerders een casus samen met de maatwerkprofessional proberen verder te brengen. Marjan: 'Lukt het dan nog niet om een doorbraak te realiseren, dan hebben we het Landelijke Escalatie Team (LET). Hierbij roept onafhankelijk voorzitter Peter Hennephof bestuurders van alle betrokken partijen bij elkaar en wordt er alsnog naar een oplossing gezocht. Ik vind het mooi dat daarmee de verbinding gelegd wordt van inwoner tot en met het ministerie.' Ook het Landelijk Maatwerkregister speelt daarin een grote rol. 'Dankzij dit register kunnen professionals van gemeenten en landelijke uitvoeringsorganisaties elkaar makkelijker vinden.'

Korte lijnen landelijke uitvoeringsorganisaties

Eelke ziet dagelijks hoe belangrijk het is dat professionals werken in een cultuur waar ruimte is voor maatwerk. Ook hij ervaart PMM als waardevolle aanvulling op de Doorbraakmethode van IPW. 'Vooral de korte lijnen met landelijke uitvoeringsorganisaties vind ik een grote meerwaarde. Als blijkt dat een rijksorganisatie een bijdrage kan leveren of de sleutel kan zijn in het voor elkaar krijgen van het maatwerk, dan kunnen we dankzij het Landelijk Maatwerkregister bij de juiste contactpersoon aankloppen. Dat is echt een verschil met een aantal jaar geleden, toen bleven die deuren nog gesloten.'

Verder is PMM volgens Eelke inhoudelijk en tegelijkertijd heel concreet. 'Die combinatie vind ik heel goed. Enerzijds heb je er het systeemleren, het onder de loep nemen van wet- en regelgeving en harmoniseren van programma’s gericht op multiproblematiek. Anderzijds kunnen professionals direct aan de slag met de instrumenten. Het maakt niet uit hoe de lokale structuur bij jouw gemeente is ingericht, het is gewoon plug en play. De casussen wijzen de weg.'

Methode draagt bij aan cultuurverandering

Marjan is op haar beurt te spreken over het hands on karakter van de Doorbraakmethode van IPW. 'Deze zit, meer dan bij PMM, al aan de voorkant. Je probeert in het lokale stelsel te zorgen dat er binnen dat systeem een (maatwerk)oplossing kan komen. Het is een heel duidelijk af te lopen ‘pad’ dat heel veel kennis levert én teruggeeft aan de professionals. Ook zie ik dat de methode bijdraagt aan een cultuurverandering bij gemeenten en bij het rijk. Het heeft het denken enorm veranderd. Men wordt zich steeds meer bewust dat er anders gekeken moet worden naar hoe je omgaat met professionals en de hulp aan inwoners.'

Wel valt het haar op dat PMM regelmatig pas aan het einde van de rit in beeld komt. 'Dan is er vaak al veel gedaan en geprobeerd. We willen graag beter en sneller, maar ook eerder helpen. Bijvoorbeeld door al in een eerder stadium of preventief met professionals mee te kijken. Maar: soms leiden meerdere wegen naar Rome. Met onze beide aanpakken willen we er voor de sociaal professional en inwoners zijn.'

Meer informatie

Meer weten over PMM? Geef je dan op voor een informatiebijeenkomst of neem contact op door een email te sturen naar maatwerkmultiprobleemhuishoudens@minszw.nl

Ervaringen gemeente Leeuwarden met Doorbraakmethode en PMM

Maatwerk is belangrijk en noodzakelijk. Daarvan raken steeds meer gemeenten doordrongen. Bijvoorbeeld bij de gemeente Leeuwarden, waar ze nu ruim twee jaar gebruikmaken van de Doorbraakmethode van IPW én bezig zijn om PMM steeds meer een plek te geven in de organisatie. Aukje Hoekstra is daar als Maatwerkfunctionaris Uitvoering Sociaal Domein nauw bij betrokken. 'Ik wil graag dat alle professionals maatwerk zien als een deel van hun werk, als onderdeel van hun vakmanschap. Daarin ervaar ik bevestiging in en ondersteuning van beide programma’s.'

Professionals als maatwerkambassadeur

Samen met een collega is Aukje verantwoordelijk voor de borging van de Doorbraakmethode van IPW, die in Leeuwarden ‘Opmaat’ wordt genoemd. 'Wij hebben die borging bedacht en uitgewerkt en houden deze nu levend binnen de organisatie,” vertelt Aukje. “Want laten we wel wezen: als gemeente zijn wij er in essentie voor het welzijn van onze inwoners. Daarbij richten we vaak schotjes, hokjes en kadertjes in om ons werk gemakkelijker te maken, maar is dat ook helpend voor inwoners? Door daarover na te denken valt bij veel medewerkers het kwartje. En als die maatwerkgedachte bij een deel goed indaalt en beklijft, zijn zij ambassadeurs en kan het zich als een olievlek verspreiden.'

Gebruik Doorbraakmethode en PMM

Om het gedachtegoed van de Doorbraakmethode/Opmaat goed bij de professionals te laten landen, richtte Aukje onder andere een trainingsteam op en bedacht ze een serious game met een competitie-element. Ook wordt in Leeuwarden gebruikgemaakt van een waardendriehoek met de waarden legitimiteit, betrokkenheid en rendement, die helpt om het verhaal achter het maatwerk goed kunnen beargumenteren. Aukje: 'Bovendien kunnen professionals iedere week op een vast moment bij ons casusteam terecht als zij tegen problemen aanlopen in een casus. Meestal komen we er dan met het casusteam en de Opmaat methode wel uit. Maar als we toch vastlopen, dan komt PMM om de hoek kijken.'

PMM faciliteert met toolkit

Op dit moment ziet Aukje de Doorbraakmethode/Opmaat vooral als een manier om het gedachtegoed van maatwerk binnen de gemeente te verspreiden en daar op een goed onderbouwde manier naar te handelen. Vervolgens kan PMM daar zo nodig met diverse instrumenten verder in faciliteren. 'Ik zie PMM eigenlijk als een soort landelijk casusteam. Je kunt er een casus inbrengen of advies inwinnen. Bijvoorbeeld voor meer mandaat of bevestiging op het moment dat je ergens over twijfelt. En dankzij het netwerk en de ketenpartners van PMM kun je ook sneller schakelen met landelijke uitvoerders als DUO of het UWV. Daar waar we eerst tegen een muur aanliepen, kunnen we met behulp van het Landelijk Maatwerkregister toch op de juiste manier met hen in contact komen en werken aan een integrale oplossing.'

De komende tijd wil Aukje samen met haar collega’s nadenken over de manier waarop de gemeente Leeuwarden nog beter gebruik kan gaan maken van PMM. 'Bijvoorbeeld over de wijze waarop er vanuit uitvoering gelijk geschakeld kan worden met PMM. Ik wil daar een duidelijke procesroute voor maken en onze professionals daarin meenemen.'

Artikel voor de Nieuwsbrief Zorg + Veiligheid, september 2023