Hoe zet je Barbapapa in om een organisatie te veranderen? Of de futuristische auto uit Back to the future? Het zijn krachtige beelden die bij veranderplannen meteen de passende associatie oproepen. Dat is de les van Maarten Schurink. Hij vertelt bevlogen over zijn ervaring met organisatieverandering.
De setting is de vierde bijeenkomst van het Leernetwerk leiderschap en de Bedoeling. Tien gemeenten, elk met een eigen veranderopgave, leren daarin van elkaar en ze doen inspiratie op van ‘buiten’.
Duidelijke taal
Schurink is nu SG van het ministerie van BZK, hij heeft op z’n 45ste al een indrukwekkende carrière achter de rug: consultant, gemeentesecretaris (Dordrecht, Utrecht) en bestuursvoorzitter bij de SVB. In al die banen werkte hij aan organisatieveranderingen om te gaan werken volgens de Bedoeling. Wat leerde hij van die ervaringen? Het zijn inspirerende verhalen. De boodschap: benut de kracht van beeld en duidelijke taal. Om de organisatie mee te krijgen, en ook omdat het gesprek erover helpt bij de analyse van het probleem en de gewenste richting.
Garage De Bedoeling
‘Wie z’n kapotte auto naar de garage brengt, haalt hem na een dag gerepareerd weer op. Waarom kunnen wij dit niet met regels die niet werken?’, bedacht Schurink onder de douche in z’n SVB-tijd. Hij schafte een voorraad overalls aan en stelde een team in van (wisselende) juristen, ICT’ers, beleidsmedewerkers en een adviseur van het ministerie van SZW. Opdracht: in je overall zorgen dat de aangedragen problemen worden opgelost. Iedereen is gelijkwaardig. Het werkte, waar het eerder gemiddeld 9 maanden duurde om een niet werkende beleidsregel aan te passen, kregen ze het nu in één dag voor elkaar. In de tijd dat Schurink bestuursvoorzitter was van de SVB, werden 50 Garages De Bedoeling gehouden, twee wetten aangepast en 30 beleidsregels. Andere casussen werden in de praktijk binnen bestaande regels opgelost.
Barbapapa
In Utrecht lanceerde Schurink ‘Barbapapa’ als metafoor voor de wendbare, creatieve en oplossingsgerichte ambtenaar. ‘De associatie is meteen raak. Het is alles wat je wilt met de organisatie, het beeld is genoeg om richting te geven.’ Om de SVB-organisatie te motiveren voor een toekomsttraject haalde hij het beeld aan van Back tot the future II. De film uit 1985 speelde in 2015. De makers moesten verzinnen hoe de wereld er 30 jaar later uit zou zien. Hun fantasie bleek in dat jaar voor driekwart te zijn uitgekomen. Schurink bouwde z’n organisatieverhaal rond dat gegeven en zette het kracht bij door op een personeelsbijeenkomst uit een nagemaakte DeLorean te stappen. Op rode gympen, net als Micheal J Fox.
MogelijkMakers
Het verhaal van Schurink krijgt veel weerklank en enthousiaste reacties. Sommige gemeenten werken zelf met een krachtig beeld. Zo doopte Heusden haar ambtenaren om tot MogelijkMakers die werken aan het waarmaken van de ideeën en behoeften van inwoners. Het beeld motiveert de mensen in de organisatie.
Een rondje discussiëren over de eigen veranderopgaven en de beelden die daarop van toepassing zijn leidt tot prachtige vondsten. Zo bedenkt iemand voor de invoering van een nieuw systeem voor control het beeld van de gezekerde bergbeklimmer.
Leernetwerk
Het Leernetwerk Leiderschap en de Bedoeling is een gezamenlijk initiatief van VNG Risicobeheer en Verdraaide Organisaties van Wouter Hart.
Meer informatie
• Eerste bijeenkomst Leernetwerk Leiderschap en de Bedoeling (VNG-nieuwsbericht, februari 2022)
• Werken vanuit de Bedoeling: in gesprek met ouders (VNG-nieuwsbericht, maart 2022)
• Werken volgens de Bedoeling: groot denken, klein doen (VNG-nieuwsbericht, april 2022)