De VNG heeft gereageerd op een adviesaanvraag van minister Bruins Slot (BZK) over een wijziging van de Kieswet. Deze wijziging betreft het aanscherpen van de strafbaarstelling voor het ronselen van volmachtstemmen en de zogeheten vereisten voor de toewijzing van restzetels bij gemeenteraadsverkiezingen.
Het advies is op 18 april per brief (pdf, 164 kB) naar de minister gestuurd.
Tegengaan van ronselen volmachtstemmen
Het voorstel om het ronselen van volmachtstemmen tegen te gaan, bepaalt onder andere dat het maximum aantal volmachtstemmen wordt teruggebracht van 2 naar 1 per persoon. De VNG is van mening dat het belangrijk is om het ronselen van stemmen en daarmee misbruik van het stemrecht tegen te gaan. Daar tegenover staat dat het wel mogelijk moet blijven om van het stemrecht gebruik te kunnen maken via het afgeven van een volmacht.
Onderzoek de gevolgen voor de opkomst
Bij de gemeenteraadsverkiezingen 2022 bleek dat 1 op de 10 kiezers (11%) zijn stem heeft uitgebracht met een volmacht. En er is nagenoeg geen sprake geweest van het ronselen van stemmen. We adviseren dan ook om eerst te onderzoeken wat de gevolgen zijn van het invoeren van de voorgestelde wijzigingen voor de opkomst bij verkiezingen voordat hierover een besluit wordt genomen.
Toewijzingsregels restzetels gemeenteraadsverkiezingen
Bij de gemeenteraadsverkiezingen 2022 zijn in totaal 89 restzetels (in 75 gemeenteraden) toegewezen die niet op 'eigen kracht' (dat wil zeggen met 100% van de kiesdrempel) een zetel hadden weten te bemachtigen. Het wetsvoorstel wil de huidige toewijzigingregels wijzigen. De VNG kan zich vinden in het ‘eigen kracht’-argument.
Nader onderzoek naar gevolgen gewenst
Door de wijziging komen er waarschijnlijk minder eenmansfracties in gemeenteraden. Wat dit betekent voor het functioneren van een gemeenteraad, de (eenmans)fracties en daarmee het gehele democratisch proces binnen het lokaal bestuur verdient nader onderzoek.