Het normbedrag dat gemeenten in 2025 per dag per bed ontvangen voor de opvang van Oekraïners gaat omlaag naar € 44. Dat heeft het kabinet aangekondigd. Dit plaatst gemeenten voor een nagenoeg onmogelijke opgave: meer, beter én goedkoper kan niet. De VNG pleit ervoor dat het normbedrag toereikend blijft.
Lees de Verzamelbrief opvang Oekraïne van 13 november
Bedrag is niet kostendekkend
Gemeenten ontvangen in 2024 een normbedrag van € 61 per dag per bed. Het nieuwe normbedrag is voornamelijk bepaald op basis van een onderzoek bij gemeenten uit juni 2024 naar de geschatte kosten op dat moment. We vinden dat geen realistische inschatting van het tarief voor 2025 omdat ook moet worden gekeken naar de te verwachten kostenposten. Uit een uitvraag van de VNG onder 120 gemeenten geeft 67% aan dat dit bedrag komend jaar niet kostendekkend is.
Kwaliteitsslag nodig voor opvang
De gemeentelijke opvang voor Oekraïners is al maanden bijna 100% vol. Het op peil houden van de huidige ruim 90.000 plekken is al een forse opgave. Voor veel locaties moet nu vervanging worden gezocht: deze locaties zijn aan het begin van de oorlog tijdelijk ter beschikking gesteld. Denk aan flex-units op locaties waar woningbouw gepland is, of bijvoorbeeld slooppanden. Gemeenten zijn daardoor aangewezen op meer complexe (en dus veelal duurdere) alternatieven.
Hoe langer mensen in de opvang verblijven, hoe meer ze behoefte hebben aan ruimte en privacy. Niet elke opvang is hierop ingericht; er is een kwaliteitsslag nodig: Dat komt ook de rust op en rondom locaties ten goede.
Plan voor lange termijn nodig
Daarnaast wil het rijk dat het aantal opvangplekken doorgroeit. Het vinden van deze plekken zal duurder uitvallen dan het realiseren van de opvangplekken uit het begin van de oorlog. Gemeenten kunnen geen gunstige meerjarencontracten afsluiten omdat een langetermijnplan inclusief passende financiering voor de opvang van Oekraïners ontbreekt. Dit leidt tot kosteninefficiëntie.
We vragen het rijk om een langetermijnplan uit te werken zodat geïnvesteerd kan worden in zowel locaties als in mensen. Investeren in integratie komt de samenleving en het draagvlak van de opvang ten goede. De VNG heeft hierover op 5 november een petitie aangeboden aan de Tweede Kamer.
Declaratie daadwerkelijke kosten omslachtig
Hoewel het mogelijk blijft de daadwerkelijke kosten te declareren, brengt dat voor gemeenten veel extra administratieve lasten en onzekerheid over ongedekte kostenposten met zich mee. Die mogelijkheid moet dus de uitzondering zijn op de regel.
We vrezen dat het aangekondigde lage tarief van het normbedrag zal leiden tot ‘een rem’ op de opvangcapaciteit voor Oekraïners.