Vanaf 2025 pas direct naar gemeentefonds

Budget om het bibliotheeknetwerk te verstevigen is hard nodig. De VNG juicht dit ook toe. Toch hadden we liever gezien dat het direct naar het gemeentefonds zou gaan en niet pas vanaf 2025. Vanaf dan krijgen gemeenten jaarlijks € 58,7 miljoen van de rijksoverheid om aan bibliotheken te besteden.

Regeling eenmalige specifieke uitkeringen lokale bibliotheekvoorzieningen (SPUK)

Gemeenten kunnen in 2023 en 2024 geld aanvragen via de SPUK. In totaal is daarvoor €17,6 miljoen beschikbaar in 2023 en in 2024 €38,4 miljoen. Dit extra geld gaat in de eerste plaats naar gemeenten die geen bibliotheek hebben. Ook gemeenten waar de inwoners lang moeten lopen of fietsen om bij de bieb te komen krijgen voorrang. Net als gemeenten met veel inwoners met bijvoorbeeld een laag inkomen of die moeite hebben met lezen.

Aanvraag indienen

De eerste aanvraagronde is van half mei tot half juni 2023. Eind 2023 staat de tweede gepland. Gemeenten moeten minstens 20% van de gemaakte kosten zelf financieren. De provinciale ondersteuningsinstellingen kunnen helpen bij het opstellen van aanvragen. De aanvragen verlopen via de Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen (DUS-I). 

Bibliotheek in elke gemeente verplicht

Vanwege de tekorten in het sociaal domein waren veel gemeenten genoodzaakt om te bezuinigen op bibliotheken. Veel wijken en dorpen hebben geen bibliotheek meer, of alleen een afhaalpunt voor boeken of een bibliobushalte. Op 7 juli 2022 nam de Kamer een motie aan van Kamerlid Mohandis om de toegankelijkheid van bibliotheken in alle gemeenten wettelijk te regelen.

Zorgplicht gemeenten vanaf 2025

Door een wijziging van de bibliotheekwet (Wsob) krijgen gemeenten vanaf 2025 de wettelijke taak om inwoners toegang te bieden tot een volwaardige openbare bibliotheek in de buurt, die invulling geeft aan de 5 functies uit de Wsob. Met het rijk en partners uit de bibliotheeksector denkt de VNG mee over de inhoud van deze zorgplicht.

Met de SPUK kunnen gemeenten het bibliothekennetwerk versterken en zich voorbereiden op de wijziging van de bibliotheekwet in 2025. De SPUK kan bijvoorbeeld gebruikt worden om van een afhaalpunt voor boeken een volwaardige vestiging te maken of om bibliotheken langer open te laten zijn. Gemeenten en bibliotheekorganisaties kunnen hier nu gezamenlijk concrete voorstellen voor bedenken.