Twee onderwerpen kwamen daarbij aan bod. Een praktijkvoorbeeld van snelle en effectieve registratie van arbeidsmigranten, en de effectrapportage bij nieuwe bedrijvigheid voor betere huisvesting.

Voor een goede registratie van arbeidsmigranten startte de gemeente Aalsmeer in april 2021 een pilot met bloemenverwerker Ruigrok Producties. Arbeidsmigranten die bij Ruigrok werken, vullen hun verblijfsgegevens in op formulieren in eigen taal. Ruigrok levert die digitaal aan bij de gemeente, waardoor ze eenvoudig verwerkt kunnen worden in de ICT-systemen. Dit gebeurt uiteraard met toestemming van de arbeidsmigranten, die begrijpen dat de gegevens worden gebruikt voor registratie bij de gemeente.  

Vervolgens brengt Ruigrok hen naar de speciale inschrijfavonden die de gemeente organiseert voor arbeidsmigranten. Cléopatra Stegenga is coördinator Burgerzaken bij de gemeente Aalsmeer. Zij zegt: ‘De gegevens zijn dan al gedeeltelijk verwerkt in onze systemen. Dat maakt dat mensen zich alleen nog moeten identificeren. Daarna krijgen zij direct een BSN en de benodigde informatie in de eigen taal over hun rechten en plichten als inwoners van Aalsmeer en Nederland. Zo zijn we eigenlijk met 5 minuten klaar.’  

Winst voor iedereen

De pilot liep een jaar en de werkwijze bleek een groot succes. Inmiddels is deze manier van werken vast onderdeel van het werk van Burgerzaken Aalsmeer. ‘We blijven het proces optimaliseren en hopen in de toekomst deze samenwerking ook met andere bedrijven op te zetten’, aldus Stegenga. 

Wethouder Sven Spaargaren sluit zich daarbij aan: ‘Deze manier van samenwerken biedt voordelen voor alle partijen. De arbeidsmigranten worden echt deel van de samenleving en hebben nu een betere rechtspositie. De werkgever heeft snel het BSN, dat bespaart een hoop tijd. En ten slotte is voor de gemeente de BRP actueel en betrouwbaar en levert het extra inkomsten in het gemeentefonds. Iedereen wint.’

Meer bedrijven, meer huisvesting?      

Het tweede onderwerp van het bezoek was de effectrapportage bij nieuwe bedrijvigheid. De vestiging van nieuwe (grootschalige) bedrijvigheid kan in gemeente verschillende gevolgen hebben. Deze gevolgen worden meegewogen bij het vaststellen van het economisch en ruimtelijk beleid en in de vergunningverlening. Toch blijkt uit de praktijk dat de effecten op huisvesting vaak niet worden meegenomen bij de belangenafweging.

Stephanie Groothedde is jurist bij het ondersteuningsprogramma arbeidsmigranten van de VNG. Zij zegt: ‘Een vraag die gemeenten zich daarom zouden moeten stellen is: leidt de komst van een bedrijf tot een (forse) groei in huisvestingsbehoefte in de eigen gemeente en/of in de regio? Bij een bevestigend antwoord is het belangrijk om tijdig op deze gevolgen te anticiperen.’  

Dan ook menswaardige huisvesting

Die extra huisvestigingsbehoefte moet ook kwalitatief goede huisvesting zijn. Omdat mensen tijdelijk in Nederland wonen en werken hoeven zij niet te volstaan met ondermaatse woonruimte. Gevallen van slechte huisvesting spelen met name in branches waar arbeidsmigranten grootschalig worden ingezet. Denk hierbij aan de land- en tuinbouw, logistiek, metaalindustrie en de voedselverwerkingsindustrie. Groothedde zegt: ‘Om menswaardige huisvesting voor arbeidsmigranten te kunnen garanderen en de druk op de reguliere woningmarkt niet verder te laten toenemen, moeten gemeenten meer inzicht verzamelen over de te verwachten groei in huisvestingsbehoefte door de komst van nieuwe bedrijven.’  

Zonder bed geen business

De VNG wil gemeenten hierin ondersteunen en werkt daarom aan het instrument Effectrapportage bij nieuwe bedrijvigheid. ‘We hebben nu net de tussenrapportage opgesteld. We zijn klaar om met de pilot te starten in de gemeenten Hollands Kroon, Horst aan de Maas, Meijerijstad, Barneveld en Rotterdam. Na het afronden verwachten we in de eerste helft van 2024 de definitieve Effectrapportage op te leveren, zodat we kunnen zorgen dat elke arbeidsmigrant goede woonvoorzieningen heeft. Zoals de minister het al zei: zonder bed, geen business’, besluit Groothedde.

Leer meer op het VNG Uitvoeringscongres 2 november  

Vraagstukken rondom arbeidsmigranten komen ook aan bod op het VNG Uitvoeringcongres 2023 ‘Bouwen vanuit de praktijk’ op donderdag 2 november in Den Haag. Deelname aan het congres is gratis. Stephanie Groothedde gaat daar dieper in op de effectrapportage tijdens de workshop ‘Vergroot het inzicht in de gevolgen van bedrijfsvestigingen op huisvesting’. Ook kunt u de opname van de podcast ‘Zicht op arbeidsmigratie’ bijwonen, waarin beide onderwerpen aan bod zullen komen.  

Naast workshops en lezingen biedt het VNG Uitvoeringscongres voldoende gelegenheid voor netwerken, kennis opdoen en ervaringen delen.