De minister van Financiën onderzoekt of hij de rentevergoeding voor het verplicht schatkistbankieren met 0,2%-punt kan verlagen ten opzichte van de rente waartegen de staat zelf leent. Ook wil hij het bodemtarief van 0% afschaffen, zodat negatieve rentes in de toekomst mogelijk worden.
Deze voornemens zijn kort voor het Bestuurlijk Overleg Financiële Verhoudingen in een brief aan de Tweede Kamer kenbaar gemaakt.
Wat is schatkistbankieren?
Bij schatkistbankieren stallen gemeenten hun financiële overschotten verplicht bij de schatkist van de Nederlandse staat. Eigenlijk is het een grondrecht van gemeenten om over hun eigen financiële middelen te beschikken, maar dit recht werd overruled, omdat Nederland een te hoge overheidsschuld had en deze met het schatkistbankieren kon worden verlaagd. Door deze consolidatie werd de te rapporteren EMU-schuld lager. Voor deze wijziging van destijds zijn met de VNG, het IPO en de UvW bestuurlijke afspraken gemaakt over de rentevergoedingen die over deze tegoeden worden uitgekeerd.
Gemeenten ontvangen dezelfde rente op hun tegoeden bij de schatkist als de rente die de staat betaalt op haar leningen. Zat het geld niet in de schatkist dan had de staat het bedrag zelf moeten lenen en was ze evenveel kwijt geweest. Bij rekeningcouranttegoeden is die rentevergoeding gelijk aan €STR, de daggeldrente voor het lenen van gelden tussen banken. Ook is er een bodemtarief afgesproken van 0%, zodat gemeenten niet hoeven te betalen voor het verplicht stallen van hun gelden bij de schatkist.
Wat overblijft moet in de schatkist
Gemeenten hoeven niet al hun tegoeden op bankrekeningen bij de schatkist te stallen. Voor het betalingsverkeer mogen ze een beperkt bedrag bij hun eigen bank aanhouden. Alleen het surplus moet in de schatkist. Er zijn een aantal gemeenten die door de verkoop van bijvoorbeeld het woningbedrijf of aandelen energiebedrijven een positief financieel vermogen hebben. Deze gemeenten stallen nu verplicht middelen bij de schatkist die ze anders langdurig hadden belegd in bijvoorbeeld Europees staatspapier tegen een hoger rendement. Ook gemeenten die geld hebben aangetrokken voor grote investeringen of hoge sommen binnenkrijgen waarmee niet direct leningen kunnen worden afgelost, stallen tussentijds deze tegoeden bij de schatkist.
Onderzoek naar wat verdiend kan worden
De minister wil onderzoeken of de kosten van het schatkistbankieren (de uitvoeringskosten van het Agentschap van de Generale Thesaurie) kunnen worden terugverdiend door de rentevergoeding te verlagen. Hij denkt ook na over een gedifferentieerde rentevergoeding, waarbij bijvoorbeeld vrijwillige deelnemers andere voorwaarden kunnen krijgen dan verplichte deelnemers. Door de lagere rentevergoeding gaan de vrijwillige deelnemers mogelijk hun tegoeden bij de schatkist weghalen. Daarnaast overweegt de minister om het bodemtarief van 0% af te schaffen, zodat negatieve rentes in de toekomst mogelijk worden.
Hoe nu verder?
Het ministerie van Financiën voert aanvullend onderzoek uit naar de impact en haalbaarheid van deze voorstellen. De VNG, IPO en UvW hebben in een eerdere reactie aandacht gevraagd voor de financiële autonomie van gemeenten en het doorkruizen van de bestuurlijk afspraken met deze voornemens. Er is een toezegging dat de koepels bij dit onderzoek worden betrokken.