Gemeenten spelen een sleutelrol in het toepassen van de principes van Water en Bodem Sturend (WBS) binnen de ruimtelijke ordening. Een nieuw inspiratiedocument ondersteunt gemeenten met concrete voorbeelden, instrumenten en werkvormen om WBS toe te passen – van visie tot uitvoering.
Water en bodem als fundament
Nederland loopt tegen de grenzen aan van het water- en bodemsysteem. Klimaatverandering, droogte, wateroverlast en bodemdaling vragen om ruimtelijke keuzes waarin water en bodem sturend zijn. In 2022 riep het rijk daartoe op in de Kamerbrief Water en Bodem Sturend. Ook gemeenten zijn aan zet om deze benadering te vertalen naar de praktijk.
Praktische handvatten voor gemeenten
Het inspiratiedocument is bedoeld voor gemeentelijke professionals die aan de slag willen met WBS. Het biedt:
- Overzicht van bruikbare instrumenten, bronnen en werkvormen
- Praktijkvoorbeelden uit verschillende gemeenten en regio’s
- Suggesties voor juridische borging in het omgevingsplan
- Aandacht voor uitvoering, beheer en monitoring van maatregelen
De voorbeelden zijn ingedeeld in 3 categorieën: systeemgericht, juridische borging en projectgericht. Daarmee sluit het document aan op de verschillende rollen die gemeenten vervullen binnen de fysieke leefomgeving.
Aansluiting op de Omgevingswet
De Omgevingswet biedt duidelijke aanknopingspunten voor WBS, onder meer via de gemeentelijke omgevingsvisie, het omgevingsplan en de implementatie van artikel 5.37 van het Besluit kwaliteit leefomgeving. Daarin staat dat gemeenten het waterbelang moeten meenemen bij het vaststellen van het omgevingsplan.
Ook gerechtelijke uitspraken onderstrepen het belang van zorgvuldig beleid. Zo werd een gemeente aansprakelijk gesteld voor schade door wateroverlast na nieuwbouw, omdat onvoldoende rekening was gehouden met het watersysteem.
Gemaakt met en voor de praktijk
Het document is tot stand gekomen op basis van deskresearch, interviews en brainstormsessies met ruim 60 professionals bij gemeenten, waterschappen, provincies, adviesbureaus en het rijk. Het is een groeidocument: aanvullingen en nieuwe voorbeelden zijn welkom via info@vng.nl.