Elk jaar leggen gemeenten verantwoording af aan de gemeenteraad en de Inspectie van het Onderwijs (de Inspectie) over de uitgevoerde taken op het gebied van toezicht en handhaving kinderopvang. De Inspectie houdt als het ware tweedelijns toezicht op de gemeenten.

Was het Landelijk register kinderopvang (LRK) juist en actueel? Zijn alle kindercentra geïnspecteerd door de GGD? En welke handhaving hebben gemeenten ingezet als de GGD overtredingen heeft geconstateerd? Op deze vragen en meer gaan gemeenten in hun jaarverantwoording in.

Marja Paulussen werkt sinds september 2018 als inspecteur kinderopvang bij de Inspectie. Zij coördineert het proces rondom de jaarverantwoording. Deze verantwoording loopt vanaf dit jaar niet meer via VNG Realisatie, maar wordt direct door de Inspectie georganiseerd. Een flinke klus dus voor Marja. VNG KCHN stelde een paar vragen aan haar, om inzicht te krijgen in haar eerste maanden bij de Inspectie en vooruit te kijken naar de naderende jaarverantwoording Wet kinderopvang over 2018.  

Werken voor de Inspectie, hoe bevalt dat?

"Het bevalt prima. Als beleidsonderzoeker heb ik mij de afgelopen jaren intensief bezig gehouden met kinderopvang, voor- en vroegschoolse educatie (VVE) en onderwijs, en dat is een hele goede basis gebleken voor het werk dat ik nu doe. De eerste maanden ben ik druk bezig geweest met mij in te werken in ons toezichtproces en heb ik ook kennis gemaakt met de belangrijkste partijen om ons heen zoals het VNG Kenniscentrum handhaving en naleving, GGD GHOR Nederland en DUO. Op dit moment ben ik druk bezig met het voorbereiden van de jaarverantwoording in het kader van ons tweedelijns toezicht."

Wat houdt tweedelijns toezicht in?

"Volgens de Wet kinderopvang zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het toezicht op de kinderopvangvoorzieningen zelf. Dit noemen we het eerstelijns toezicht. De GGD is de partij die dit toezicht daadwerkelijk uitvoert. Indien een inspectierapport daartoe aanleiding geeft, is de gemeente weer aan zet. Zij gaan dan over tot handhaving.

Omdat wij, als onderdeel van de Rijksoverheid, toezicht houden op de manier waarop een ander overheidsorgaan, in dit geval de gemeente, haar taken uitvoert is hier sprake van een specifieke vorm van tweedelijns toezicht, namelijk interbestuurlijk toezicht."

Wat is de rol van de  jaarverantwoording die gemeenten opstellen bij het tweedelijns toezicht van de Inspectie?

"De jaarverantwoording van gemeenten is een zeer belangrijk ingrediënt voor onze jaarlijkse risicoanalyse. Bij de risicoanalyse maken we ook gebruik van andere bronnen, zoals de DUO-controlelijsten, informatie uit het publieksportaal van het LRK, signalen en toezichthistorische informatie. Als uit risicoanalyse naar voren komt dat een gemeente haar taken mogelijk niet goed uitvoert, gaan we met die gemeente in gesprek. Soms mondt dit uit in verbeterafspraken en een statuswijziging."

Hoe versterken de Inspectie en gemeenten de kinderopvang?

"Door toezicht te houden op de manier waarop gemeenten invulling geven aan hun wettelijke taken op het gebied van toezicht en handhaving, dragen wij indirect bij aan de kwaliteit van de kinderopvang. Immers: als gemeenten door ons toezicht hun taken (nog) beter oppakken, wordt de kwaliteit van de kinderopvang (nog) beter. Uiteindelijk willen wij, de VNG en de gemeenten allemaal hetzelfde, denk ik."