Denken in dienst van het doen

Geen burgemeester, wethouder of raadslid zit te wachten op de zoveelste wetenschappelijke publicatie over regionale samenwerking, zo is de inschatting. Er zijn al genoeg rapporten  met algemeenheden over bijvoorbeeld succesfactoren, zoals ‘elkaar iets gunnen’, ‘goed leiderschap’ of ‘het investeren in onderlinge relaties’. Niemand zal ontkennen dat die algemeenheden absoluut waar zijn. Maar ze zorgen niet onmiddellijk voor een andere dynamiek.

Er is behoefte aan iets dat aanzet tot actie en waarmee nieuwe colleges en raden in 2018 direct aan de slag kunnen. Of liefst al een tussenproduct waar ze gebruik van kunnen maken tijdens de formatie, direct na de gemeenteraadsverkiezingen. Iets wat concrete handelingsopties biedt. Om die reden neemt de 4e VNG Denktank ‘denken in dienst van het doen’ als één van de belangrijkste uitgangspunten.

Focus en locus

De Denktank zal daarbij gebruik maken van een wetenschappelijke basis, die zal worden aangeleverd door het NSOB in samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR). Martijn van der Steen (adjunct directeur bij de NSOB en tevens bijzonder hoogleraar een de EUR) is daarom gevraagd een onderzoeksvoorstel te maken. Hierin maakt hij onder andere een onderscheid tussen focus en locus van het onderzoek.

De focus is regionale samenwerking. Maar het beste kan dit onderzocht worden in een concreet toepassingsgebied. Daartoe is de keuze gevallen op regionale arbeidsmarktvraagstukken, de locus om in de terminologie van Martijn van der Steen te blijven. De 4e Denktank denkt daarbij aan specifieke maatschappelijke opgaven, zoals een hoog aantal inwoners dat in de bijstand zit en het grote aandeel van een ‘harde kern’ hierin, de toenemende vraag naar nieuwe beroepen, met name op ICT terrein of de grote vraag naar arbeidskrachten in de zorg of ter voorbereiding op al het werk om de energietransitie straks te laten slagen.

De inhoud voorop

Tijdens de kick-off doken de leden van de 4e VNG Denktank meteen de inhoud van die arbeidsmarkten in.  Dat deden zij onder leiding van Ton Wilthagen, hoogleraar aan de Tilburg University, van wie een dag later het  artikel ‘Regio’s verdienen meer armslag’ gepubliceerd zou worden. Aan de orde kwam onder meer de onzekerheid en de onvoorspelbaarheid van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, die ontstaan door een gecompliceerd samenspel tussen demografische, culturele, institutionele, economische en technologische factoren.

Als het gaat om de governance, zo stelt Ton Wilthagen, dan vormen arbeidsmarktregio’s - waar ondernemers, onderwijsinstellingen en overheden belangrijke spelers zijn - geen onderdeel van het Huis van Thorbecke. In de praktijk leidt dat regelmatig tot discussies over de legitimiteit (wie zit aan welke tafel met welk mandaat). Bovendien blijkt dat vakbonden vaak niet aan tafel zitten, dat de kwaliteit, capaciteit en effectiviteit nogal wisselend is in het land, dat een deel van het bedrijfsleven niet betrokken is en dat sommige regio’s misschien wel heel klein zijn.

Anticiperen op effecten technologie

Op de vraag wat zijn inschatting is over de effecten van robotisering op de arbeidsmarkt antwoordt Ton Wilthagen: ‘Ik schat in dat de inzet van robots op korte termijn werk oplevert. Technologie verhoogt de productiviteit, en tegelijkertijd verandert de inhoud van het werk. Onbekend is wat het lange termijn effect is: hoeveel banen er vervallen, welke daarvoor terugkomen etc. Wel is te verwachten dat de groep laag- en middelbaar geschoolde werknemers het moeilijk krijgt en dat ‘we’ al rijkelijk laat zijn om op deze ontwikkeling in te spelen.’

Meedenken

De 4e VNG Denktank is uit de startblokken. En ook de NSOB en de Erasmus Universiteit Rotterdam staan klaar om met het onderzoek aan de slag te gaan. Onderdeel hiervan is een verdieping bij een 3-tal arbeidsmarktregio’s. De selectie hiervan is één van de vervolgstappen.

Belangstellenden die suggesties hebben voor de 4e VNG Denktank – bijvoorbeeld voor de keuze van te onderzoeken casussen - of die op een specifiek moment willen meedenken, kunnen zich melden via denktank@vng.nl of rechtstreeks bij de voorzitter via milo.schoenmaker@gouda.nl

De volgende bijeenkomst van de 4e VNG Denktank is op 16 november.