maandag 22 februari 2016

Kennis

Ketenzorg

Innovatie

KENNIS

Basisvarianten sociale (wijk)teams

Er zijn een aantal type wijkteams als het gaat om samenstelling en inrichting van het systeem (toegang, verwijzing). Vanuit het programma is besloten om voort te bouwen (en doorontwikkelen) op wat er is. De archetypen, uitgewerkt door KING en VISD zijn als beginpunt genomen en worden nu doorontwikkeld in het kader van het programma sociale teams.
 

Rechtsvormen sociale teams

De invulling, organisatie en ontwikkelingsfase van sociale teams vertoont veel diversiteit, blijkt uit recent onderzoek. Welke juridisch-organisatorische mogelijkheden heeft u bij het vormgeven van een sociaal (wijk)team?

De handreiking 'Rechtsvormen sociale teams' schetst de verschillende opties met de voor- en nadelen. De nadruk ligt op de formele vormgeving en de daarbij horende beslis- en aandachtspunten.

download: Rechtsvormen sociale teams: overwegingen en keuzes (pdf)

 

Onderzoek

Hoe zien sociale (wijk)teams eruit, welke organisatievormen bestaan er, wat zijn de belangrijkste doelstellingen? Om hier zicht op te krijgen, liet de VNG een onderzoek uitvoeren onder een groot aantal gemeenten. Het onderzoek wijst uit dat gemeenten geloven in de effectiviteit, zij achten sociale teams noodzakelijk om zorg en ondersteuning goed te organiseren.

De onderzoekers (van Movisie) zien een grote diversiteit in invulling, organisatie en ontwikkelingsfase van sociale teams. Uit het onderzoek blijkt dat veel gemeenten nog druk bezig zijn met het organiseren van de teams, de uiteindelijke vorm is daardoor soms nog niet duidelijk.

download: Sociale (wijk)teams in vogelvlucht: state of the art najaar 2014 (pdf)
 

Privacy

Tussen en met verschillende partijen en aanbieders moeten gegevens uitgewisseld worden. Hierbij moet rekening gehouden worden met het recht op privacy. Hoe ga je hier als gemeente en uitvoerder mee om? En wanneer deel je wel of niet gegevens? Visd heeft hiervoor een privacy triage instrument ontwikkeld welke is getoetst in een werksessie met gemeenten. Gemeenten kunnen dit instrument gebruiken als hulpmiddel om  wanneer je (welke) gegevens deelt.

Het blijkt dat gemeenten het triagekader een nuttig instrument vinden om inzicht te krijgen in het werkproces en op een praktische manier met sociale (wijk)teams aan de slag te gaan met het onderwerp privacy.

Triagekader en instrument privacy

Dit document geeft een toelichting op het begrip triage en beschrijft op welke wijze triage een rol speelt bij de borging van privacy in het werkproces van een sociaal (wijk)team. Het kader beschrijft drie triagemomenten en bijbehorende aandachtspunten voor de inrichting. Ook bevat het document een instrument dat professionals kunnen inzetten op de triagemomenten. Dat zijn de momenten waarop de sociaal werker een beslissing neemt over de route van een casus.

Het triagekader sluit af met een praktijkvoorbeeld van de gemeente Leeuwarden. De kern van de aanpak in Leeuwarden is het expliciet maken van de zogenoemde triagemomenten. Is het een eenvoudige vraag? Of gaat het om meerdere problemen? Het maakt de wijze waarop de sociaal werker te werk gaat expliciet. Op deze manier wordt duidelijk dat heel veel privacyvraagstukken niet eens gaan spelen, omdat er niet bij elke vraag veel gegevens vastgelegd of gedeeld hoeven te worden.

download: Triagekader en instrument privacy (pdf)

Informatieanalyse werkproces

Gezien het maatwerk binnen de gemeenten zijn de processen die de gemeente inricht/vormgeeft in het sociaal domein het startpunt voor de informatieanalyse. Van daaruit kan in kaart worden gebracht welke gegevens verwerkt, verzameld en gedeeld mogen worden.

Dit document is een handreiking om de gemeente te ondersteunen bij:

  • het analyseren van informatie (gegevensverwerking) in bepaalde werkprocessen
  • het hanteren van een eenduidige werkwijze ten aanzien van gegevensverwerking

download: Informatieanalyse op werkproces (pdf)

Praktijkvoorbeelden

Benieuwd hoe andere gemeenten aan de slag zijn? Bekijk de praktijkvoorbeelden! 
 

Kleine kernen

Er zijn verschillende vormen van gebiedsgerichte (integrale) aanpak, in veel gemeenten is of wordt gestart met sociale (wijk)teams. Dit is echter niet overal zo en de samenstelling van wijkteams kan ook verschillen afhankelijk van de gemeente, populatie en problematiek. In het kader van gemeenten met kleine kernen wordt een kennisinfrastructuur gebouwd waarbij gemeenten met kleine kernen van elkaar kunnen leren en met elkaar kunnen leren en verdiepen.
 

KETENZORG

Wijkverpleegkundige

De wijkverpleegkundige neemt in sommige  sociale (wijk)teams een plaats in, bij andere gemeenten werkt de wijkverpleegkundige samen met het wijkteam. Hoe verhoudt een sociaal werker zich tot de wijkverpleegkundige en andersom? Deze vraag speelt omdat in veel gemeenten sociale (wijk)teams en wijkverpleegkundigen in dezelfde wijk werken.

In het kader van de rol van de wijkverpleegkundige heeft het bureau AEF samen met een aantal gemeenten en regio’s trajecten uitgevoerd, waaronder een traject over de gebiedsgerichte aanpak: http://www.werkagendamenzisgemeenten.nl

Voorbeelden over verbinding met het sociaal medisch domein vindt u op de site Almere Kracht.
 

Regiefunctie 1e lijn

De nieuw werkwijze in het sociaal domein levert nieuwe vragen op. Welke vraagstukken raken sociale (wijk)teams? Met welke dilemma's krijgen zij te maken? 'Regievoering: sociale teams in ontwikkeling: ontwikkelvragen bij de inrichting van het sociaal domein' biedt overzicht, de publicatie is bedoeld als input voor de gedachtevorming.

download: Regievoering: sociale teams in ontwikkeling (pdf)
 

Mandatering en escalatie

In de nieuwe manier van werken moet de mandatering van werkers goed geregeld worden en duidelijk zijn wie wanneer verantwoordelijk is. Verantwoordelijkheid moet altijd helder zijn, maar vooral in het kader van escalatie. Wanneer het misgaat bij een huishouden rijst de altijd de vraag wie er verantwoordelijk was. De relatie tussen de keten zorg en veiligheid is hierbij nadrukkelijk van belang.

- Aanpak Voorkoming Escalatie (AVE)

Een gezin met problemen krijgt soms hulp van meerdere professionals. Wie heeft de regie als problemen groter worden? Waneer is opschalen geboden? Hoe voorkomt u verdere escaltie? De publicatie Aanpak Voorkoming Escalatie geeft antwoord. AVE is bruikbaar als leidraad bij een eigen, lokale aanpak. Het doel is hulpverlening tijdig op te schalen, stagnatie in samenwerking te doorbreken en zo oplopende problemen te voorkomen.

download: Aanpak Voorkoming Escalatie (pdf)

Product van de gemeente Leeuwarden in samenwerking met het Netwerk Directeuren Sociaal Domein (NDSD) en het Programma Sociale Teams.


- Handreiking Samenwerken binnen (jeugd)wijkteams

Het Programma Sociale Teams van de VNG ontwikkelde met BZK, V&J en VWS een handreiking voor gemeenten en instellingen over verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid bij calamiteiten op basis van de Jeugdwet.

De meeste gemeenten organiseren het sociaal domein met een sociaal (wijk)team (of vergelijkbare vorm) als spil, op de grens van enerzijds de sociale basisinfrastructuur en anderzijds de ingekochte, gespecialiseerde hulp. Sociale (wijk)teams kennen diverse verschijningsvormen. De verschillen zitten onder andere in de te verrichten werkzaamheden, maar ook in het type rechtspersoon.

De handreiking gaat vooral in op de consequenties van de gekozen rechtsvorm van het sociaal (wijk)team. Aan de hand van een aantal verschijningsvormen wordt de aansprakelijkheid bij een calamiteit toegelicht.

download: Handreiking Samenwerken binnen (jeugd)wijkteams (pdf)

Begin 2015 wordt de handreiking verder aangescherpt, als onderdeel van het Programma Sociale Teams.

INNOVATIE

Organisatievormen

Door in een samenwerkingsrelatie slimme prikkels in te bouwen, is het gedrag zodanig te beïnvloeden dat iedereen handelt in elkaars belang. Hoe kom je bij sociale (wijk)teams tot een organisatievorm die prikkelt tot optimale prestaties? De notitie 'Prikkels en organisatievormen voor sociale (wijk)teams' biedt hiertoe inspiratie!

download: Prikkels en organisatievorm voor sociale (wijk)teams (pdf)

 

MKBA-tool

Wilt van uw sociaal (wijk)team een maatschappelijke kosten-batenanalyse maken? Dat kunt u nu doen met de MKBA-(excel)tool. De tool is ontwikkeld op basis van de ervaring met vele MKBA’s die de afgelopen jaren zijn gemaakt.De MKBA-tool gaat vergezeld van een handleiding en een meta-analyse van eerder gemaakte MKBA's. Er is ook een instructievideo gemaakt.

Sturing en bekostiging

Een van de centrale vragen binnen de decentralisaties is hoe je vanuit de gemeente nu sturing geeft en bekostiging organiseert.  Er zijn verschillende vormen van bekostiging zoals populatiebekostiging, wijkbudget en persoonsvolgende bekostiging. In het kader hiervan volgt de werkgroep sturing en bekostiging (Ndsp) een aantal gemeenten met verschillende manieren van bekostiging.
 

Vormgeven zelfregie

In het nieuwe werken staat de burger centraal. Niet de hulpverlener is leidend, de burger weet wat goed voor hem of haar is. Met andere woorden zelfregie staat centraal. Hoe ga je hier als hulpverlener mee om? Een vraag relevant voor alle werkers.

Er zijn veel innovatieve producten op de markt op het gebied van zelfregie: instrumenten, scholing en interventies. Vanuit het programma is hiervan een inventarisatie gemaakt, deze zal periodiek worden aangevuld bij nieuwe ontwikkelingen:

download: Zelfregie, wat en hoe? (pdf)
 

>> Terug naar Programma Sociale Teams