In de grote witgoedzaak werd ik met egards geholpen door een frisse werkstudent. Na een poosje wikken en wegen, maakte ik een keus. Het beloningssysteem in mijn hersens juichte alsof we de finale al gehaald hadden. ‘Wilt u pixelgarantie?’, vroeg de werkstudent bij het afrekenen. ‘Nou’, vroeg ik argeloos, ‘wat bied je aan?’ Hij legde uit dat de extra garantie zekerheid geeft dat de fabrikant onmiddellijk gratis repareert als er ‘dode pixels’ in het beeld komen.

Maar, in het staande consumentenrecht is al geregeld dat fabrikanten verplicht zijn producten te repareren als ze in een redelijke periode na aankoop stuk gaan. Ook wegen de kosten van een extra verzekering niet op tegen de kans dat het nodig is. Een onvervalste onzinverzekering dus. ‘Nee, dankjewel,’ zei ik tegen de werkstudent. Hij forceerde een glimlach, daar ging z’n bonus.

Verkopers spelen in op angst

De onnodige pixelverzekering is een relevante casus voor het risicomanagement van gemeentelijke diensten. Want bij gemeentelijke aankopen zijn extra garanties net zo dubbelop en net zo onnodig. Verkopers en fabrikanten spelen in op angst voor defecten en spelen de kaart van ‘zekerheid vóór alles’. Maar een klein risico met een kleine impact hoef je niet te verzekeren, het is – met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid – weggegooid geld.

Dit lijkt vanzelfsprekend, en toch is het geen gesneden koek dat verzekeringsportefeuilles in gemeenten gebaseerd zijn op welbewuste risicoafwegingen. In best veel gemeenten is bijvoorbeeld de ambtsketen van de burgemeester verzekerd; klein risico, kleine impact. We zijn nog veel bezig met verzekeren, en met het aanbesteden van verzekeringen. Te weinig aandacht gaat naar het brede terrein van risicomanagement. VNG Risicobeheer ontwikkelde daarom een post hbo-opleiding voor verzekeringsambtenaren, gericht op de balans tussen verzekeren en risicomanagement.

Samen optrekken

Met meer samen optrekken is voor 342 gemeenten voordeel te halen op risicomanagement. We kunnen elkaars kennis gebruiken bij het vergelijken van leveranciers en producten. Methodes en aanpakken voor risicomanagement van elkaar lenen, en data uitwisselen. Hoe gaan andere gemeenten om met wettelijke aansprakelijkheid? Hoe spelen ze in op de risico’s van verduurzaming? Of op de grotere kans op natuurbranden door de klimaatverandering? Sommige risico’s kunnen we verkleinen, andere moeten we aanvaarden, alleen de grote risico’s moeten we verzekeren.

Het is een kluif om dit allemaal te overzien, in kleinere gemeenten moet de verzekeringsambtenaar het in z’n eentje doen, in de kleinste gemeenten zijn de verzekeringen ‘een taak erbij’ voor bijvoorbeeld 0,2 fte. Daarom is het voordelig meer samen te doen. De inzet van gedeelde kennis speelt mensen vrij en leidt tot betere beslissingen. Gemeenten kunnen elkaar ontzorgen. Ook door onderling - vanuit solidariteit en gelijkheid - risico’s te spreiden. Maar daarover een volgende keer.

Christiaan Ravensbergen is directeur van VNG Risicobeheer

Meer weten? Kijk op Risico Opleiding Overheden (ROO)