dinsdag 21 september 2021

Cliënten in zorg en welzijn beslissen zelf mee. Wanneer ze de regie over hun leven niet zelf kunnen voeren of dreigen te verliezen, is het van belang dat anderen hen helpen en op bepaalde momenten als vertegenwoordiger beslissingen voor hen nemen. Deze rol wordt meestal vervuld door een partner of naast familielid. Als deze vorm van vertegenwoordiging niet goed loopt of niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat er geen familie (beschikbaar) is, is het verstandig vertegenwoordiging op een andere manier te regelen. Bijvoorbeeld via de benoeming van een mentor door een kantonrechter.

Mentorschap Nederland heeft een landelijk dekkend netwerk van stichtingen Mentorschap. Zij werven vrijwilligers die professioneel worden opgeleid en begeleid om goed uitvoering te geven aan het mentorschap. Nadrukkelijk wordt er hierbij gekeken naar wat de cliënt belangrijk vindt en nodig heeft. De mentor besteedt tijd en aandacht aan de cliënt. Zo leren ze elkaar goed kennen en vertrouwen.

Meerwaarde van de vrijwillige mentor

Xpertisezorg voerde een verkennend onderzoek uit naar de meerwaarde van de ondersteuning die geboden wordt door de vrijwillige mentoren. Meerwaarde in de maatschappelijke, maar ook in de financiële zin. Hierbij is ook specifiek gekeken naar de meerwaarde van het vrijwillig mentorschap voor het sociaal domein. Zo bieden gemeenten de mogelijkheid om onafhankelijke cliëntondersteuning in te zetten voor kortdurende, specifieke vragen en hebben sommige cliënten al een persoonlijk begeleider. Wat is dan tóch de toegevoegde waarde van het vrijwillige mentorschap?

Uit het onderzoek kwamen diverse aspecten naar voren. Een mentor levert in veel situaties een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van leven van de cliënt. De vrijwillige mentor heeft aandacht en tijd voor zijn of haar cliënt, voelt zich verantwoordelijk, is bevlogen betrokken, levert professionele kwaliteit en bouwt een vertrouwensband op. Daarnaast kunnen, afhankelijk van de situatie van de cliënt, verschillende besparingen optreden, zie hiervoor het factsheet of bekijk het eindrapport van Xpertisezorg.

Mentorschap en de gemeente

Gemeenten moeten in hun Wmo-beleidsplan aangeven hoe zij burgers informeren over wie als vertegenwoordiger kunnen optreden (Wmo 2015, artikel 2.1.2. lid 4 onder g). Bij het verstrekken van maatwerkvoorzieningen aan cliënten die niet zelf hun belangen kunnen waarnemen, moet samenspraak plaatsvinden met een vertegenwoordiger van de cliënt (Wmo 2015, artikel 2.3.2 lid 1). Mocht deze ondersteuning of vertegenwoordiging niet gevonden worden bij de naasten van de patiënt, is het van belang om mentorschap af te vragen bij de rechtbank. Ook voor de gemeente is het van belang dat een cliënt goed vertegenwoordigd is.

Een dementerende man met veel fysieke problemen wil beslist niet opgenomen worden in een verpleeghuis. Hij heeft daarom veel zorg aan huis, maar hij wijst hulp van anderen ook vaak af. Het wijkteam signaleert dat de man niet de zorg krijgt die hij nodig heeft om zelfstandig te kunnen blijven wonen en meldt de man aan voor een mentor. De kantonrechter wijst het verzoek tot mentorschap toe. De mentor overlegt met de man, behartigt zijn belangen en is het aanspreekpunt voor diverse hulpverlenende instanties. Dit brengt rust en duidelijkheid in de situatie en hierdoor kan meneer langer zelfstandig blijven wonen.

Bekendheid van het mentorschap

De Gezondheidsraad concludeerde in het rapport Goede Vertegenwoordiging (2019) dat er nog veel verbeterd kan worden op het gebied van bekendheid ten aanzien van vertegenwoordiging zowel bij burgers als bij zorgverleners. Minister Hugo de Jonge onderstreept dit in zijn reactie op 17 augustus 2021. Dit is een beeld dat Mentorschap Nederland herkent. Terwijl we ook verwachten dat, gezien de vergrijzing en de beweging naar langer zelfstandig thuis wonen, de behoefte naar mentoren stijgt.

Aangezien de gemeente een belangrijk aanspreekpunt is voor kwetsbare burgers en hun naasten is het van belang dat ook zij hun burgers en medewerkers die met hen in contact staan goed informeren over de mogelijkheden. Meer bekendheid kan maken dat een mentor tijdig wordt ingeschakeld. Het is daarbij ook waardevol dat vrijwillige mentoren de gemeente goed kunnen vinden indien de situatie van een cliënt bijzondere aandacht vraagt.

Meer informatie

Wilt u meer weten over mentorschap of over wat u in uw gemeente kan doen om uw burgers beter te informeren? Neem dan contact op met Hanneke Marcelis, projectleider bij Mentorschap Nederland, via h.marcelis@mentorschap.nl of 06 - 48 22 47 63.