Door Inforsa (Joyce van der Welle en Marc Boevink) is onlangs een cliëntreis voor de ketenveldnorm levensloopfunctie en beveiligde intensieve zorg ontwikkeld samen met het AcVZ (Actiecentrum Veiligheid en Zorg, het zorg- en veiligheidshuis van Amsterdam-Amstelland). Die ketenveldnorm is de ‘sluitende aanpak’ voor inwoners met GGZ-problematiek en/of licht verstandelijke beperking die ook andere problemen hebben (zoals een verslaving) en daardoor gevaarlijk gedrag vertonen of een risico hebben op gevaarlijk gedrag.
In de regio Amsterdam-Amstelland is men nog bezig met de voorbereidingen voor de implementatie van die ketenveldnorm, maar de cliënteis is juist in de ontwikkelfase erg behulpzaam. Het gewenste proces van de cliënt die in zorg komt kan daarmee stap voor stap goed uitgetekend én afgestemd worden met partners. Daarbij wordt ook een ervaringsdeskundige betrokken, van wie ze veel van hebben geleerd.
Ter inspiratie voor andere regio’s die met de voorbereidingen ketenveldnorm bezig zijn, ging VLOT in gesprek met Joyce van der Welle (Inforsa) en Renee Siep (AcVZ).
Waarom een cliëntreis?
Inforsa heeft als coördinerend levensloopaanbieder in de regio Amsterdam-Amstelland een cliëntreis ontwikkeld voor de ketenveldnorm levensloopfunctie en hoog beveiligde zorg. Een cliëntreis is een stap voor stap weergave van het proces dat een cliënt doorloopt die mogelijk in aanmerking komt voor de ketenveldnorm. ‘Hoe ziet het hele proces er nu uit van kop tot staart, wat moet je nog regelen, waar moet je rekening mee houden en wat als er dingen mis gaan.’ Bespreking van die cliëntreis met betrokken professionals en partijen maakt namelijk inzichtelijk welke afspraken zijn uitgewerkt en welke nog niet. Het helpt daarbij dat het visueel is vormgegeven: daardoor is het voor iedereen inzichtelijk.
‘Er is één cliëntreis ontwikkeld, maar er zijn wel verschillende paden daarbinnen.’ Elk begin is hetzelfde, maar per cliënt is er een andere situatie en zijn er andere gebeurtenissen. In het persoonlijke plan is altijd maatwerk. ‘Wat je uiteindelijk moet doen om de problemen op te lossen is elke keer weer anders. Hoe het levensloopteam eruit komt te zien is echt afhankelijk van wat een cliënt nodig heeft.‘
De cliëntreis is ook behulpzaam om steeds in stapjes het ideale proces verder uit te werken, dus om de implementatie zorgvuldig voor te bereiden. Daarbij hebben ze meerdere partijen betrokken: eerst de partijen die direct een rol hebben in de implementatie. Dat zijn het Actiecentrum Veiligheid en Zorg (AcVZ) en Inforsa zelf. Daarna de partijen die straks betrokken zijn bij de uitvoering van de ketenveldnorm zoals GGZ aanbieders, aanbieders uit de VG- sector en de gemeente. In een schil daarom heen worden andere partijen actief betrokken door AcVZ en Inforsa zoals politie, OM, regiogemeenten, reclassering, etc. Zeker bij documenten die naar bestuurders gaan in het regionale platform is het belangrijk hen ook vooraf te betrekken.
Rol van ervaringsdeskundige
Erg waardevol is gebleken dat ze de cliëntreis bespraken met een ervaringsdeskundige. Het ging om iemand die vroeger tot de doelgroep voor de ketenveldnorm zou kunnen behoren. Via Cliëntenbelang Amsterdam hebben ze iemand daarvoor gevonden. ‘Met de cliëntreis konden we hem ook goed uitleggen wat die ketenveldnorm nu inhoudt; visueel werkte dat veel beter dan aan de hand van een stuk tekst.’ Daarnaast heeft ook zijn persoonlijke verhaal bijgedragen. ‘Zo bleek dat deze man heel eenzaam was en eigenlijk gedurende de tijd eigenlijk iedereen in zijn omgeving was kwijtgeraakt. Contacten met mensen van forensisch FACT waren voor hem eigenlijk de enige mensen met wie hij nog een vertrouwensband kon opbouwen.’
Andere regio’s kunnen zij echt aanraden om op deze manier een ervaringsdeskundige te betrekken bij de inrichting van de ketenveldnorm. ‘Omdat je niet met een professional praat krijg je echt ongezouten meningen. Daarnaast realiseerde ik me dat contact met hulpverleners echt extreem belangrijk is voor deze mensen omdat zij zelf vaak weinig vrienden en familie om zich heen hebben.’ Ook andere ideeën die hij inbracht zijn waardevol, zoals de inzet van een ervaringsdeskundige om iemand te kunnen overtuigen als diegene aanvankelijk zelf niet wil deelnemen aan de ketenveldnorm.
Goede start maken
Starten met deze cliëntreis was eigenlijk best eenvoudig. Joyce en Marc van Inforsa hebben samen in een paar uur tijd alle procestappen uitgetekend op een flipover. Vervolgens hebben ze die eerste versie van de cliëntreis met het AcVZ besproken. Aan de hand daarvan zijn er aanpassingen verwerkt. Daarna is het met de projectgroep (hierin zitten de partijen die de ketenveldnorm gaan uitvoeren) besproken en zijn er ook weer aanpassingen gedaan. Zo werd het eigenlijk steeds concreter en duidelijker.
Bij elke stap in de verdere voorbereiding passen ze de gewenste cliëntreis aan. ‘Nu zijn we bijvoorbeeld steeds specifieker aan het maken hoe ons inclusieproces eruit ziet. Telkens als we scherper hebben hoe dat eruit ziet, verwerken we dat ook in de cliëntreis zelf.’
De cliëntreis hielp hen vooral om de ‘stapjes er tussenin’ goed te bekijken en te bespreken; bij het verder voorbereiden van de implementatie is dat heel nuttig gebleken. Dus wat zit er nog tussen (bijvoorbeeld tussen aanmelden en inclusie) en wat heb je daar precies voor nodig? Dus per punt goed over nadenken en bekijken wat er nodig is. Daaraan merken zij echt dat het werkt!
Het einde van de ketenveldnorm is nog een discussie, blijkt uit de cliëntreis. ‘Nu staan daar nog enkele vraagtekens: als er geen politiecontact meer is, hoe lang moet iemand dan stabiel zijn en wat vinden we daar dan van? Doordat je die vraagtekens visueel maakt, zorgt dat ervoor dat je er samen over nadenkt en het met elkaar bespreekt. Hoewel de juristen willen dat daar wel een duidelijk einde komt, vinden AcVZ en Inforsa dat dit uit de praktijk moet gaan blijken. Misschien zal er ‘een vinger aan de pols’ moeten blijven als iemand uitstroomt.
Verbinden aan andere vernieuwingen
In het eerste jaar wil men een beperkt aantal mensen (max 30) gaan includeren om op die manier te gaan experimenteren met hoe het werkt in de praktijk. Wat gaat er goed, wat moeten we aanpassen en wat hebben we nog gemist in de uitwerkingen? De cliëntreis is dus ook nog niet af. Als ze cliënten daadwerkelijk gaan includeren kan deze nog steeds behulpzaam zijn bij verbetering ervan.
Op termijn kan het ook verbonden worden met vernieuwingen zoals de forensische trajectindicatie en het trajectbepalingsoverleg in de penitiaire inrichting (Bestuurlijk Akkoord Reïntegratie ex-gedetineerden). De procesregisseur vanuit ketenveldnorm willen ze dan tijdens detentie betrokken laten zijn. Dat zal nog even zoeken zijn in de praktijk, maar ze zien wel het belang van het beter verbinden.
Hobbels naar implementatie
Wanneer ze in regio Amsterdam-Amstelland daadwerkelijk gaan starten met includeren weten ze nog niet. Het enthousiasme over de cliëntreis en hoe handig het hulpmiddel is, wordt namelijk overschaduwd door knelpunten in de randvoorwaarden, bijvoorbeeld in de bekostiging en normering. Er zijn onder andere nog hobbels in de financiering voor de forensische zorg voor iemand zonder strafrechtelijke titel. Ze willen hier nu toch ook regionaal stappen in gaat zetten en kijken naar wat er al wel mogelijk is zodat de implementatie van start kan gaan. Tegelijkertijd hopen ze dat er landelijk een juiste oplossing komt voor de genoemde knelpunten.
Meer informatie
- De cliëntenreis weergegeven in een infographic (pdf)
- Wilt u meer informatie over de cliëntreis in regio Amsterdam? Neem dan contact opnemen met Renee Siep (R.Siep@Amsterdam.nl) of mail naar: ketenveldnorm@inforsa.nl
- Wilt u meer weten wat VLOT hierin kan betekenen voor regio’s? Neem dan contact op met de regio-adviseur in jouw regio.
Artikel/interview door Louise Henderickx, regio-adviseur VLOT, voor VNG-nieuwsbrief Zorg + Veiligheid, maart 2021