Burgemeester
-
Artikel 77 regelt de waarneming van de burgemeester als voorzitter van de raad (dus niet het ambt). Bij verhindering of ontstentenis van de burgemeester wordt het voorzitterschap van de raad waargenomen door het langstzittende lid van de raad, tenzij de raad een ander lid met de waarneming wenst te belasten. Bepalend is hier de invulling van de term ‘langstzittende lid van de raad’. De VNG interpreteert de term letterlijk en stelt dat de zittingsduur in de eigen gemeente bepalend is voor de vaststelling welk raadslid het langstzittend lid van de raad is. Of de zittingsduur onderbroken is geweest is niet relevant. Zittingsduur in de raad van een andere gemeente telt niet mee bij de berekening van de som. In verband met de noodzakelijke continuïteit van het beleid inzake de openbare orde, is het wenselijk dat zoveel mogelijk dezelfde persoon als loco-burgemeester optreedt (Kamerstukken II, 1985/86, 19403, 3).
Coalitie-onderhandelingen
-
Het is niet gebruikelijk dat gespreksverslagen over coalitieonderhandelingen openbaar gemaakt worden.
Op basis van artikel 169 Gemeentewet kan een raadslid alle informatie opvragen die noodzakelijk is voor het uitvoeren van de functie als raadslid. Het college kan de informatie weigeren met een beroep op het openbaar belang. Iedere gemeente bepaalt dat afzonderlijk en ieder college maakt daarbij een eigen afweging.
Een raadslid kan ook, hoewel dit zeer ongebruikelijk is, hierover wel een WOB verzoek doen. Op grond van artikel 11 WOB zou u de persoonlijke beleidsopvattingen uit de documenten (die zien op intern beraad) niet hoeven te verstrekken. Deze beleidsopvattingen kunnen eventueel met het oog op een goede democratische bestuursvoering worden verstrekt in niet tot personen herleidbare vorm. Maar indien degene die de opvatting(en) heeft geuit of zich erachter heeft gesteld, ermee heeft ingestemd kan de tot personen herleidbare informatie wel worden verstrekt.
Omtrent de uitkomst van de college-onderhandelingen bepaalt artikel 35 Gemeentewet dat de raad de wethouders benoemd en dat de burgemeester wordt geïnformeerd over de college-onderhandelingen en hierover zijn opvattingen kenbaar kan maken. Dit laatste is vanwege het feit dat de burgemeester deel uitmaakt van het college.
Hoewel de wet het niet verplicht is het wel raadzaam de raad van te voren in te lichten over de portefeuille verdeling. Vaak zal een deel van de raad, de coalitiepartijen, al wel op de hoogte zijn van de voor te dragen wethouders. Het is verder een interne kwestie hoe hier binnen de gemeente mee wordt omgegaan. Doorgaans wordt de raadsagenda ook besproken in het presidium zodat ook daar de verdeling al kenbaar zal zijn.
Collegevergadering
-
Gemeenten zijn vrij om zelf de besluitenlijst samen te stellen. Veel gemeenten kiezen ervoor alleen extern werkende besluiten op de lijst te zetten. Onderliggende stukken hoeven niet openbaar gemaakt te worden. Er zijn ook gemeenten die een deel van de agenda (hoewel de agenda niet openbaar is) met het daarbij behorende besluitenlijstje openbaar maken. Bekijk het voorbeeld hoe de gemeente Lansingerland dit heeft geregeld.
Fracties
-
Op grond van artikel 33 Gemeentewet dient elke gemeente regels te stellen omtrent ambtelijke bijstand en fractieondersteuning. Daartoe stelt de VNG de modelverordening Model Verordening ambtelijke bijstand en fractieondersteuning 2018 beschikbaar. Ingevolge artikel 7 van deze modelverordening verstrekt de raad een fractie jaarlijks een financiële bijdrage ter ondersteuning van het functioneren van de fractie. Gemeenten stellen zelf de hoogte van de vaste en variabele financiële bijdrage per raadszetel vast. De hoogte van het totale budget voor fractieondersteuning wordt door de raad in de gemeentebegroting opgenomen. De VNG heeft voor het vaststellen van deze bedragen geen richtlijnen, maar geeft in de verordening slechts algemene regels. Voor referentiepunten bij het vaststellen van de hoogte van de bijdragen kan wellicht gekeken worden naar andere, vergelijkbare gemeenten. Wij attenderen u er graag op dat u met betrekking tot deze vraag ook contact kunt opnemen met de griffier in uw gemeente. Hij of zij is in de regel goed op de hoogte van de plaatselijke situatie en kan u op basis daarvan een op maat gesneden advies geven. De betreffende modelverordening is te vinden in de Databank Decentrale Regelgeving onder het kopje ‘Bestuur en recht’. Om van deze databank gebruik te kunnen maken, moet uw gemeente geabonneerd zijn op deze databank. Voor uw als raadslid is het het meest handig om uw griffie hiernaar te vragen.
-
Betalingen door de overheid gebeuren in beginsel door storting op een bankrekening die de schuldeiser daartoe heeft aangewezen, en alleen bij uitzondering contant (4:89, lid 1 Awb). In de Verordening op de ambtelijke ondersteuning van uw gemeente is o.g.v. art 33, derde lid Gemeentewet een regeling opgenomen hoe de fracties verantwoording moeten afleggen aan de raad en dat daarvoor een administratie moet worden bijgehouden (zie art 13 en 14 van onze modelverordening uit 2018). Het is daarom het meest praktisch dat de fracties een bankrekening openen op naam van de fractie en die te gebruiken voor de fractievergoeding. Anders zou de privérekening van bijvoorbeeld een lid van de fractie gebruikt moeten worden. Dat maakt het lastig om een goed overzicht bij te houden van de uitgaven en de inkomsten. Ook kan er dan uiteraard een probleem ontstaan als deze rekeninghouder uit de fractie en/of de raad vertrekt. Het is echter niet verboden om het op deze manier te regelen.
-
Een fractievoorzitter is niet nader gedefinieerd in de Gemeentewet, maar wordt geacht de fractie van zijn politieke stroming in de gemeenteraad te leiden. Voorwaarde daarvoor is dat een fractievoorzitter een gekozen lid is van de gemeenteraad. De Gemeentewet en de daarop gebaseerde verordeningen gaan uit van het feit dat een fractievoorzitter van een politieke partij lid is van de gemeenteraad. Anders wordt het lastig om de desbetreffende fractie in de raad voor te zitten.
-
De grondslag voor de verordening ambtelijke bijstand en fractieondersteuning is te vinden in artikel 33 gemeentewet:
- De raad en elk van zijn leden hebben recht op ambtelijke bijstand.
- De in de raad vertegenwoordigde groeperingen hebben recht op ondersteuning.
- De raad stelt met betrekking tot de ambtelijke bijstand en de ondersteuning van de in de raad vertegenwoordigde groeperingen een verordening vast. De verordening bevat ten aanzien van de ondersteuning regels over de besteding en de verantwoording
In artikel 14 van de verordening ambtelijke bijstand en fractieondersteuning wordt het volgende bepaald:
Artikel 14. Verantwoording, controle en vaststelling financiële bijdrage
1. Een fractie legt uiterlijk drie maanden na het einde van een kalenderjaar aan de raad verantwoording af over de besteding van de financiële bijdrage gedurende het vorige kalenderjaar, onder overlegging van een verslag.
Variant 1 (controle verslag door accountant)
2. De accountant die belast is met de controle van de jaarrekening van de raad controleert het verslag en brengt advies uit aan de raad.
3. De raad stelt na ontvangst van het advies van de accountant de hoogte vast van:
- a. de financiële bijdrage;
- b. het te verrekenen verschil tussen de vastgestelde financiële bijdrage en het ontvangen voorschot;
- c. de wijziging van de reserve, en
- d. de resterende reserve.
Variant 2 (controle verslag door raad)
2. De raad stelt na controle van het verslag de hoogte vast van:
- a. de financiële bijdrage;
- b. het te verrekenen verschil tussen de vastgestelde financiële bijdrage en het ontvangen voorschot;
- c. de wijziging van de reserve, en
- d. de resterende reserve.
De toelichting op het artikel bepaald dat :
Artikel 14. Verantwoording, controle en vaststelling financiële bijdrage
Na controle van het door de fractie opgestelde verslag waarmee de besteding van de financiële bijdrage wordt verantwoord, stelt de raad de hoogte van de financiële bijdrage voor de betreffende fractie vast. Daarmee ontstaat een onvoorwaardelijke aanspraak op het vastgestelde bedrag. Omdat dit bedrag af kan wijken van het verstrekte voorschot – en er dus mogelijk een verrekening dient plaats te vinden – wordt tevens de hoogte van het te verrekenen verschil tussen de vastgestelde financiële bijdrage en het ontvangen voorschot vastgesteld. Als het verleende voorschot lager is dan de vastgestelde financiële bijdrage, dan wordt het resterende bedrag alsnog uitbetaald. Als het verleende voorschot hoger is dan de vastgestelde financiële bijdrage, dan kan het onverschuldigde bedrag overeenkomstig artikel 4:57, eerste lid, van de Awb teruggevorderd worden. De beslissing tot terugvordering is – evenals het besluit waarmee de financiële bijdrage wordt vastgesteld – een voor bezwaar en beroep vatbaar besluit.
Voorts wordt vastgesteld de hoogte van de wijziging van de reserve en van de resterende reserve (deze kan voor één of beide uiteraard ook nul bedragen). Daarnaast wordt, indien van toepassing, de hoogte van de terugvordering van de ontvangen voorschotten vastgesteld.
Omdat de beslissing tot terugvordering evenals het besluit waarmee de financiële bijdrage wordt vastgesteld – een voor bezwaar en beroep vatbaar besluit is moet deze worden genomen door een bevoegd bestuursorgaan. De voorzitter van de raad is niet als zodanig aan te merken, maar de raad wel. Het is dus niet mogelijk dat de financiële bijdrage en ontvangen voorschot door de voorzitter van de raad wordt vastgesteld.
-
De uitwerking van artikel 82 lid 3 Gemeentewet bepaalt de raad zelf in de verordening op de raadscommissies. De raad bepaalt de samenstelling van de raadscommissies.
De commissieleden worden door de raad benoemd, op voordracht van de fracties. Dit houdt in dat het aan de fracties zelf is om te bepalen wie de betreffende fractie vertegenwoordigen in de verschillende commissies. Het is enkel mogelijk de benoeming van een voorgedragen lid te weigeren als het een ‘burgerlid’ betreft dat niet voldoet aan bepaalde vereisten van de wet (zie hiervoor ook de modelverordening van de VNG).
-
Het is aan de raadsleden zelf om te bepalen onder welke fractie(naam) zij het raadswerk willen verrichten.
Gemeenschappelijke regeling
-
Artikel 13, eerste lid, van de Wgr bepaalt dat het algemeen bestuur van een openbaar lichaam dat is ingesteld bij een regeling die uitsluitend door raden getroffen is, bestaat uit leden die door de raad uit zijn midden zijn aangewezen (= raadsleden). Is het openbaar lichaam ingesteld bij een regeling die mede door raden getroffen is, dan bestaat het algemeen bestuur uit aan te wijzen raadsleden en wethouders.
In artikel 13, tweede lid, van de Wgr is bepaald dat het lidmaatschap van het algemeen bestuur voor raadsleden eindigt als zij ophouden lid van de raad te zijn, en voor wethouders dat hun lidmaatschap van het algemeen bestuur eindigt wanneer zij ophouden wethouder van de betreffende gemeente te zijn. Dit betekent dat in gevallen waarin een algemeen bestuur zowel uit raadsleden als wethouders bestaat, na raadsverkiezingen het lidmaatschap van beide categorieën leden op een ander moment van rechtswege eindigt. Voor raadsleden is dat immers op het moment waarop de raad afreedt (donderdag 29 maart jl.), maar voor wethouders geldt dat hun lidmaatschap van rechtswege eindigt wanneer zij ophouden (demissionair) wethouder te zijn, en dat is pas op het moment waarop de (nieuwe) raad de nieuwe wethouders benoemt.
Nu artikel 13, tweede lid, van de Wgr reeds regelt wanneer het lidmaatschap van het algemeen bestuur eindigt, is hetgeen wat hierover vermeld staat in de statuten overbodig voor wat betreft de raadsleden. Het gelijktijdig beëindigen van de lidmaatschap van wethouders met het aftreden van de raad is in strijd met artikel 13 tweede lid, van de Wgr. Het bepaalde in artikel 13, tweede lid, van de Wgr is van toepassing op de lidmaatschap van wethouders.
-
Artikel 1, eerste lid, van de Wgr bepaalt dat een gemeenschappelijke regeling (GR) door raden, colleges van B&W en burgemeesters van twee of meer gemeenten getroffen kan worden ter behartiging van één of meer bepaalde belangen van gemeenten. Artikel 10, eerste lid, van de Wgr bepaalt dat de GR het belang moet vermelden ter behartiging waarvan zij is getroffen of gewijzigd. Daarmee wordt het werkterrein van de GR afgebakend, omdat de taken en bevoegdheden van de GR binnen de kaders van het in de regeling expliciet genoemde belang moeten vallen (zie ook artikel 30 van de Wgr). Als het werkterrein uitgebreid wordt, dient ook de GR gewijzigd te worden, anders kan het toedelen van bevoegdheden immers met de Wgr in strijd komen.
-
Artikel 9 van de Wgr bepaalt dat de GR bepalingen bevat over wijziging, opheffing, toe- en uittreding, waarbij artikel 1 van de Wgr in acht genomen moet worden. Een besluit tot het wijzigen van een GR wordt genomen door het bestuursorgaan of de bestuursorganen die de GR ook zijn aangegaan. In artikel 1, tweede lid, van de Wgr is voorts bepaald dat, voor zover de GR door de colleges van B&W of burgemeesters is aangegaan, zij niet tot het treffen van een regeling (waaronder volgens het derde lid mede een wijziging daarvan moet worden verstaan) overgaan zonder toestemming van de gemeenteraden. Kortom, gemeenteraden moeten (ook) altijd instemmen met een wijziging van de GR, waaronder dus ook met het uitbreiden van het werkterrein en het overdragen van bevoegdheden aan het bestuur van de GR.