Handhaving en naleving - Jeugdwet
-
Antwoord:
Dit valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente zelf. Artikel 2.9 van de Jeugdwet schrijft voor dat gemeenten een verordening voor de JW vaststellen, waarin onder meer regels worden gesteld “voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van een individuele voorziening of een persoonsgebonden budget, alsmede van misbruik of oneigenlijk gebruik van de wet.”
De gemeente kan volgens de eigen verordeningsregels voorwaarden aan de verstrekking verbinden en onderzoek doen naar de nakoming ervan. Daarbij kan ook gekeken worden of verstrekking van een PGB wel de juiste voorziening is en zo ja, welke voorwaarden er gelden voor de besteding. En uiteraard, of in het concrete geval aan die voorwaarden is voldaan of niet.
- Voor ondersteuning bij fraudevermoedens of fraudeonderzoeken kunt u contact opnemen met Team Zorg. Lees meer over de werkwijze van het Team Zorg.
-
Antwoord:
In de Jeugdwet is het toezicht op de kwaliteit belegd bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ i.o.).
In de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd zijn de Inspectie Jeugdzorg en de Inspectie voor de Gezondheidszorg samengebracht sinds 1 oktober 2017. Aan de naam is de term ‘in oprichting’ toegevoegd omdat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd wettelijk gezien nog geen formele naam is. De Tweede Kamer en Eerste Kamer moeten hierover nog een besluit nemen. De IGJ houdt toezicht op de kwaliteit van de jeugdhulp. Daarmee is dit toezicht op landelijk niveau belegd. De IGJ maakt in afstemming met de gemeenten een jaarwerkplan.
Daarnaast heeft de gemeente – in het kader van contractering, samenwerking, afstemming en monitoring –een rol bij het toezien op / controleren van de kwaliteit.
In de genoemde processen komen signalen naar voren over de kwaliteit van de te leveren/geleverde zorg. Bij (gesignaleerde) twijfels over de kwaliteit en bij calamiteiten is het IGJ aan zet in het kader van haar toezichtstaak.
Toezicht op de rechtmatigheid in de Jeugdwet is niet belegd bij de IGJ. Deze bevoegdheid is een verantwoordelijkheid van de gemeente zelf. Ook hier geldt dat signalen over het rechtmatig verstrekken van zorg voor een belangrijk deel terechtkomen / aanwezig zijn bij de toegang tot de zorg, monitoring en facturering.
Het is belangrijk dat de gemeente een werkproces heeft over hoe te handelen bij twijfels over de rechtmatigheid en een functionaris met bevoegdheden om hier onderzoek naar te doen (zowel bij het Persoonsgebonden budget als Zorg in Natura).
In de Jeugdwet is niet vastgelegd hoe de gemeente het toezicht op rechtmatigheid moet vormgeven. Hierin heeft de gemeente beleidsvrijheid. Diverse gemeenten in het land hebben hier dan ook op verschillende wijzen invulling aan gegeven.
-
Vraag:
In een situatie van co-ouderschap heeft de dochter sinds 2006 een pgb dat is ingezet om professionele hulp in te schakelen (niet in ZIN beschikbaar) in verband met een stoornis ( autistisch spectrum). In 2013 is er door moeder buiten vader om een nieuw pgb aangevraagd. Dat pgb gaat volgens vader volledig naar moeder en niet naar ingekochte zorg. Moeder geeft geen inzicht in aanvraag en besteding pgb.
Vader vindt dat moeder onterecht zichzelf uitbetaalt voor begeleiding van dochter. Dochter is volgens hem veel zelfstandiger dan moeder beweert. Volgens vader houdt moeder dochter bewust onzelfstandig zodat ze PGB voor zichzelf kan blijven krijgen. Vader heeft meerdere instanties aangeschreven wat hij kan doen om dit te stoppen en schrijft nu de gemeente met de vraag wie hem kan helpen.
Hoe moeten wij omgaan met dit signaal/ melding/ vermoeden van vader dat er sprake is van fraude. Welke rol heeft de gemeente hier als het gaat om fraudebestrijding en wat te doen?
Antwoord:
Het gaat kennelijk om een kind, jonger dan 18 jaar en een oude Jeugdzorgindicatie. Dan valt deze indicatie op grond van het overgangsrecht onder de Jeugdwet.
Dat betekent dat het nu valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente en dan kan er bij de omzetting, maar ook daarna, onderzoek worden gedaan door de gemeente. Artikel 2.9 van de Jeugdwet schrijft voor dat gemeenten een verordening voor de JW vaststellen, waarin onder meer regels worden gesteld “voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van een individuele voorziening of een persoonsgebonden budget, alsmede van misbruik of oneigenlijk gebruik van de wet.”
Als de indicatie dus in het kader van de JW is overgegaan naar de gemeente, is de gemeente volgens de eigen verordeningsregels in de gelegenheid om voorwaarden aan de verstrekking te verbinden en onderzoek te doen naar de nakoming ervan. Daarbij kan ook gekeken worden of verstrekking van een PGB wel de juiste voorziening is en zo ja, welke voorwaarden er gelden voor de besteding. Cliënten houden wel hun oude rechten zolang er geen nieuwe indicatie is. In deze casus gaat het niet zozeer om de rechten maar om de invulling van het pgb.
-
- Zo ja, wat is de juridische grondslag, zo nee, waarom niet?
- Heeft u al voorbeelden van collegevoorstellen waarbij de Sociale Recherche wordt ingezet als toezichthouder rechtmatigheid.
Antwoord:
Ad 1.:
Of er naast het wettelijke aangewezen toezicht ook nog mogelijkheden zijn voor gemeenten om eigen toezichthouders rechtmatigheid aan te wijzen wordt niet helemaal duidelijk uit de Jeugdwet en andere documentatie.
Het is aan te raden een toezichthouder rechtmatigheid te benoemen. Een grondslag hiervoor kan worden opgenomen in de Verordening.
In principe kan iedereen worden aangewezen tot toezichthouder in de zin van artikel 5:11 van de Algemene wet bestuursrecht, tenzij in een bijzondere wet een afwijkende regel is opgenomen die dat uitsluit. De Jw sluit het niet uit, dus kan in principe ook een sociaal rechercheur worden aangewezen.
Ad. 2:
Zie allereerst het voorbehoud bij het antwoord ad 1.
Toezichthouders kunnen individueel als persoon worden aangewezen, waarbij wordt bepaald welke taak ze hebben en welke bevoegdheden daarbij horen. Dat kunnen in principe de toezichtsbevoegdheden zijn uit de artikelen 5:11 en verder Algemene wet bestuursrecht. Die persoon moet dan ook een beschikking krijgen.
Daarnaast kunnen toezichthouders categoriaal worden aangewezen, bijvoorbeeld alle sociaal rechercheurs van de afdeling SR van de gemeente X. Of een GGD. Voorbeelden van besluiten achter de links.
Handhaving en naleving - Wmo
-
Antwoord:
De Wmo 2015 kent geen regeling zoals in artikel 54 Participatiewet, waarin het recht op uitkering door gemeenten kan worden opgeschort.
Artikel 4:56 Algemene wet bestuursrecht (uit Titel 4:2 Awb, over Subsidies) is ook niet van toepassing, omdat een Wmo-pgb geen subsidie is (zie art. 2.3.6 lid 6 Wmo 2015). Een pgb in de Wlz is overigens wel een subsidie.
Wel is er op basis van artikel 2 lid 4 Regeling Wmo 2015 een mogelijkheid om pgb-betalingen (aan derden) op te schorten. Deze bevoegdheid kan niet door gemeenten zelf worden uitgeoefend, maar alleen door de Sociale Verzekeringsbank (SVB), al dan niet in samenspraak met de gemeente. Dit kan o.a. bij schending van de inlichtingenplicht, maar ook als er niet aan andere voorwaarden rond het pgb wordt voldaan.
De gemeente heeft wel andere (verdergaande) mogelijkheden, namelijk het herzien of intrekken van de beslissing tot toekenning van het pgb, en daarna evt. de mogelijkheid tot terugvordering, zie resp. artikel 2.3.10 lid 1 onder a. en d. Wmo 2016, en artikel 2.4.1 lid 1 Wmo 2015.
Op basis van artikel 2.3.6 lid 5, onder b. Wmo 2015 kan daarna verdere keuzevrijheid voor een PGB worden geweigerd. Dan kan er alleen nog maar een maatwerkvoorziening in natura worden verkregen.
-
Antwoord:
Omdat de Wmo bedoeld is voor mensen met beperkingen zijn er vaak gegevens beschikbaar over de gezondheid van mensen. Dat zijn bijzondere persoonsgegevens in de zin van de Wet bescherming persoonsgegevens.
Het uitgangspunt is dat het verwerken van persoonsgegevens met betrekking tot iemands gezondheid verboden is, zie artikel 16 Wet bescherming persoonsgegevens. Op dit uitgangspunt bestaan uitzonderingen, en die worden geregeld in Hoofdstuk 5 van de Wmo 2015.
Er moet daarbij onderscheid gemaakt worden tussen het omgaan met bijzondere persoonsgegevens aangaande de gezondheid in het kader van de uitvoering van de Wmo 2015 en omgaan met bijzondere persoonsgegevens aangaande de gezondheid bij het uitoefenen van toezichtsbevoegdheden door een toezichthouder. Een toezichthouder heeft een aparte rechtspositie in vergelijking met reguliere ambtenaren.
Paragraaf 5.1 Wmo 2015 gaat over de verwerking van persoonsgegevens, paragraaf 5.2 Wmo 2015 gaat over de uitwisseling van persoonsgegevens. Beide paragrafen kennen specifieke bepalingen voor de reguliere uitvoering (daar wordt verwezen naar “het college”) en voor toezichthouders.
Daarnaast is in artikel 6.1 lid 2 Wmo 2015 geregeld dat toezichthouders recht hebben op dossierinzage.
Dat artikel is echter geen vrijbrief voor toezichthouders om medische dossiers in te zien; het is geschreven voor bijzondere gevallen, met name toezicht op de Advies- en Meldpunten Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, zoals bedoeld in hoofdstuk 4 van de Wmo 2015. Dat blijkt duidelijk uit de Memorie van Toelichting op het wetsvoorstel Wmo 2015, zie p.188 en verder. De MvT gaat overigens over het oorspronkelijke wetsvoorstel, dat later wel de nodige wijzigingen heeft ondergaan, en ook anders genummerd was.
De essentie is dus dat inzage in (medische) dossiers door toezichthouders alleen in bijzondere gevallen mogelijk is. Met het inzagerecht wordt de geheimhoudingsplicht, die bepaalde mensen beroepshalve hebben, doorbroken, zie ook artikel 5:20 lid 2 Wmo 2015. Die geheimhoudingsplicht rust, bij dossierinzage in bijzondere persoonsgegevens, dan ook op de toezichthouder, zie artikel 6.1 lid 3 Wmo 2015.
De toezichthouder moet zijn bevoegdheden alleen gebruiken voor zover dat redelijkerwijs nodig is voor het uitoefenen van zijn toezichtstaak, zie artikel 5:13 Algemene wet bestuursrecht. Dat betekent dat de gegevens voor het toezicht niet op een andere manier verkregen kunnen worden, en voor het onderzoek niet afgezien kan worden van de betreffende gegevens.
De MvT op de Wmo 2015 noemt in dit verband verder nog dat de toezichthouder van zijn inzagerecht alleen gebruik zal mogen maken in gevallen waarin in redelijkheid niet kan worden gevergd dat vooraf om toestemming wordt gevraagd of waarin toestemming vragen niet mogelijk is. Als voorbeelden worden genoemd grootschalige thematische onderzoeken, calamiteiten als gevolg waarvan de cliënt is overleden en andere ernstige gevallen, bijvoorbeeld kindermishandeling.
Meer informatie over het omgaan met deze gegevens is te vinden op de website van de Autoriteit Persoonsgegevens. Zie hier informatie over toestemmingsverlening en hier informatie over het beveiligen van de gegevens.
-
Antwoord:
Voor beschermd wonen mandateren regiogemeenten bevoegdheden aan de centrumgemeente. Mandaat betreft de bevoegdheid van een bestuursorgaan (bijvoorbeeld B & W van de gemeente A.) om in naam van een ander bestuursorgaan (bijv. B & W van gemeente B.) besluiten te nemen (zie artikel 10:1 Algemene wet bestuursrecht).
Mandaat is geen overdracht van de bevoegdheid zelf; de mandaatgever blijft zelf ook bevoegd.
De ene gemeente mandateert meer bevoegdheden dan de andere. Er worden dan andere artikelen uit de Wmo 2015 genoemd dan bij andere mandaatbesluiten. Zie bijvoorbeeld mandaatbesluit Westland, Buren, Peel en Maas.
Het ligt er dus aan wat er gemandateerd is aan (handhavings-)bevoegdheden.
-
Nee, de zogenaamde 'Fraudewet' is niet van toepassing op de Wmo 2015. De officiële naam is de Wet Aanscherping Handhaving- en Sanctiebeleid SZW-wetgeving. Via die wet is een aantal andere wetten aangepast, maar de Wmo 2015 of de Jeugdwet niet; die vallen ook niet onder de SZW-wetgeving, maar onder VWS.
-
Vraag:
De gemeente heeft (nog) geen rechtmatigheidstoezichthouder aangewezen en heeft de GGD gevraagd om met zijn toezichtbevoegdheden onderzoek te doen naar een aanbieder van pgb-ondersteuning. De Raad van Commissarissen (RvC) van deze aanbieder liet een aantal maanden geleden een accountantsrapport opmaken. Waarschijnlijk omdat de Raad de boel niet vertrouwde. Het betreft een forensisch rapport. De aanbieder (BV) is korte tijd later opgeheven en het accountantsrapport is niet bij de RvC terechtgekomen.
Daarom vroeg de gemeente de Wmo-toezichthouder van de GGD om met gebruikmaking van zijn inlichtingenbevoegdheid ex H5 Awb het accountantsrapport op te vragen bij de accountant. Die legde de vordering op zijn beurt voor aan zijn cliënt, de natuurlijke persoon achter de aanbieder/BV.
-
Antwoord:
De wetteksten uit hoofdstuk 6 van de Wmo 2015 zijn op dit punt niet helemaal duidelijk. Artikel 6.1 lid 1 Wmo 2015 spreekt over het door B & W aanwijzen van personen die met het toezicht belast zijn. Lid 2 spreekt vervolgens over toezichthoudende ambtenaren.
De Memorie van Toelichting op artikel 6.1 Wmo 2015 (p. 155 en verder, in het wetsvoorstel vóór hernummering nog gericht op artikel 5.1, zie citaat hieronder) verwijst echter grotendeels naar de regels over toezicht in artikel 5:11 en verder Algemene wet bestuursrecht. Citaat:
“Het past bij het decentrale karakter van onderhavig wetsvoorstel om het toezicht op de naleving van de wet en de gemeentelijke regels die op basis van de wet worden gesteld, ook aan de gemeente over te laten. Het eerste lid draagt het college op om de personen aan te wijzen die met het toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens deze wet zijn belast. Deze formulering omvat niet alleen de in het wetsvoorstel neergelegde regels en de regels die in een gemeentelijke verordening zijn opgenomen, maar ook voorwaarden die het college ter voldoening aan de wettelijke regels en verordeningen mogelijk in overeenkomsten met aanbieders heeft opgenomen. Het college is vrij in de keuze van de inrichting van het toezicht en de plaats daarvan in de gemeentelijke organisatie. De aanwijzing kan categoriaal (bijv. de ambtenaren van de dienst toezicht of van de GGD) of individueel (de heer of mevrouw x) zijn. Door deze formulering staat vast dat de met toezicht belaste personen toezichthouder zijn in de zin van de Awb (artikel 5:11) en de in die wet vastgelegde verplichtingen en bevoegdheden hebben, tenzij daarvan in het wetsvoorstel expliciet is afgeweken of daaraan in het wetsvoorstel extra bevoegdheden zijn toegevoegd.”
Toezichthouders in de zin van de 5:11 Awb worden bij beschikking aangewezen en hoeven geen ambtenaren te zijn. Aangezien de Wmo 2015 op dit punt niet specifiek afwijkt van de Awb, lijkt het niet de bedoeling van de wetgever te zijn geweest om alleen ambtenaren als toezichthouder Wmo 2015 aan te wijzen. Dus zouden ook andere personen kunnen worden aangewezen. Bij de totstandkoming van de Algemene wet bestuurswet, medio jaren ’90, heeft de wetgever wel beoogd terughoudend om te gaan met de aanwijzing van niet-ambtenaren als toezichthouder.
Dat aanwijzen op naam gebeurt bij beschikking van B & W. Zie verder ook deze informatie op vng.nl.
Ten aanzien van het rechtmatigheidsonderzoek geldt nog het volgende. Uit jurisprudentie in het kader van de WWB blijkt dat gemeenten hun kerntaken bij de uitvoering van hun wettelijke taken niet mogen uitbesteden aan commerciële bedrijven. Het doen van rechtmatigheidsonderzoeken is zo'n kerntaak.
Het gaat erom dat de gemeente de feitelijke regie over dergelijke onderzoeken dient te behouden. Zie bijgaande uitspraak uit 2015.
-
Bijvoorbeeld om te controleren of mensen die een tegemoetkoming voor gebruik van hun eigen auto ontvangen, ook daadwerkelijk een auto bezitten ?
Het betreft de controle op de rechtmatigheid van forfaitaire bijdragen die wij vanuit de Wmo vergoeden aan personen die in het bezit zijn van een eigen auto. De rechtmatigheid van de verstrekking is dus gekoppeld aan het bezit van een eigen auto. Daartoe dienen er periodiek controles plaats te vinden. Naar ons idee is het niet toegestaan om met Suwinet inkijk de gegevens voor dit doel te raadplegen.
Bestaat er een andere mogelijkheid om voertuigcontrole te verrichten in dit kader met als zoeksleutel het BSN-nummer? We willen voorkomen dat de uitvoeringskosten te hoog worden en dat de klant onnodig wordt belast.
Antwoord:
Suwinet inkijk is inderdaad niet beschikbaar voor gebruik in het kader van de Wmo 2015. Suwinet is - in aansluiting op de inwerkingtreding van de Wet Suwi - in eerste instantie bedoeld voor de uitvoering van wetgeving op het terrein van werk in inkomen. De Wmo 2015 valt daar niet onder.
Betrokken instanties op het terrein van werk en inkomen zijn sociale diensten, het UWV, DUO, etc.
Ook andere partijen kunnen toegang krijgen tot Suwinet, maar dan wordt wel eerst beoordeeld of er een wettelijke grondslag is voor uitwisseling van gegevens, zie artikel 62 Wet Suwi en bijlage III van de Regeling Suwi. De Wmo 2015 biedt in hoofdstuk 4 wel een wettelijke grondslag voor uitwisseling van (persoons-)gegevens, maar dat gaat niet over de gegevens van de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW).
De Rijksdienst voor het Wegverkeer mag alleen aan aangewezen instanties of beroepsgroepen bepaalde kentekengegevens voor een bepaald doel verstrekken, bijvoorbeeld aan de Belastingdienst of aan de politie.
De gemeente kan deze gegevens dan ook niet van de RDW verkrijgen voor de uitvoering van de Wmo 2015. Kortom, het is niet mogelijk de kentekengegevens via elektronische weg te verkrijgen.
Een alternatief is het opvragen van een kopie van een kentekenbewijs bij degene die recht heeft op een tegemoetkoming voor het gebruik van de eigen auto. Of een kopie van een groene kaart. Daaruit blijkt dat de auto verzekerd is, dat is meestal ook een indicatie dat hij ook daadwerkelijk gebruikt wordt.
Overigens is het hebben van een kenteken op naam geen eigendomsbewijs van de auto, al zal de kentekenhouder in de praktijk meestal ook de eigenaar zijn.
Veel gemeenten schaffen de Wmo-tegemoetkoming voor autokosten overigens af, omdat ze er van uitgaan dat het kunnen beschikken over een auto meestal als algemeen gebruikelijk kan worden aangemerkt, en de daarbij te maken kosten dus ook. Alleen in bijzondere situaties kan daarop dan een uitzondering worden gemaakt.
Bronnen : - RDW – Privacy en het kentekenregister van www.rdw.nl;
-
Antwoord:
Er is in de Wmo 2015 al een (formeel)wettelijke grondslag als bedoeld in artikel 5:11 Algemene wet bestuursrecht (een verplichting zelfs) zelf om een toezichthouder aan te wijzen.
Zie artikel 6.1 Wmo 2015 en specifiek in de Memorie van Toelichting Wmo 2015, p. 155 en verder (let op: artikelnummering is gewijzigd in de loop van parlementaire behandeling Wmo 2015; hoofdstuk 5 is uiteindelijk hoofdstuk 6 geworden)
Een Boa heeft strafvorderlijke bevoegdheden op basis van zijn of haar functie. Als er in het kader van de Wmo 2015 wordt gefraudeerd, gaat dat vaak ook via een gedraging die onder een strafrechtelijke bepaling valt. Valsheid in geschrift bijvoorbeeld en/of oplichting. Daar kun je in principe zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk iets tegen doen, door bijvoorbeeld het Wmo-recht te herzien/in te trekken (bestuursrechtelijk) en daarnaast strafvervolging in gang te zetten door opsporingsbevoegdheden in te zetten.
Ter voorkoming van misverstanden: de bestuursrechtelijke toezichthouderbevoegdheden uit titel 5.2 Awb krijgt de Boa pas door die aanwijzing als toezichthouder. Iemand die Boa is, is dus niet automatisch toezichthouder, maar kan wel tevens toezichthouder worden, door die aanwijzing.