In de Verenigingsstrategie VNG 2030 - Stap naar voren (pdf, 2.9 MB) staan voorstellen om gemeenten individueel en collectief te versterken. Meer samen optrekken, de onderlinge banden versterken en een scherpere focus kiezen. Centraal staat de filosofie van de omkering. Met hun kennis van de leefwereld en de uitvoeringspraktijk past het gemeenten om het voortouw te nemen.

Tijdens de algemene ledenvergadering van 14 juni 2023 hebben gemeenten de ambitie vastgesteld om samen met de VNG deze ‘stap naar voren’ te zetten. 

In 2024 brengen we de Verenigingsstrategie 2030 van papier naar praktijk door deze voor het voetlicht te brengen bij gemeenten, rijk en andere samenwerkingspartners. De VNG faciliteert de organisatie en de leden in het zetten van een stap naar voren. Daarnaast faciliteren we de uitwerking en uitrol van de omkeringsthema’s. 

Tot slot coördineren wij de uitwerking en uitrol van de ontwikkelpunten. We agenderen zelf oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Dit alles doen wij om als gemeenten een gelijkwaardige gesprekspartner te zijn voor het rijk.

Omkeringsthema’s

De kern van de strategie zijn de beleidsinhoudelijke omkeringsthema’s. Dit zijn thema’s waar gemeenten een cruciale rol kunnen spelen in het formuleren en uitvoeren van oplossingen: een omgekeerde vorm van medebewind. Gemeenten signaleren maatschappelijke opgaven en dragen daarvoor zelf oplossingen aan. Rijk en gemeenten maken samen beleid waarvoor het rijk de randvoorwaarden invult voor de uitvoering door gemeenten.

De 5 omkeringsthema’s zijn:

• Bestaanszekerheid
• Kansengelijkheid/jeugd
• Vergrijzing/gezond leven
• Klimaat en energie
• Ruimtelijke puzzel van opgaven in de leefomgeving

Omkering realiseren

Met de omkering is aanzienlijk meer maatschappelijk resultaat te behalen. Beleid, wetgeving en uitvoering worden afgestemd op de mogelijkheden en behoeften. Samenwerking van de 3 overheden: rijk, provincie en gemeenten is hierbij noodzakelijk. Die samenwerking is niet vrijblijvend. Het vraagt om gedeeld eigenaarschap en commitment. Het vraagt er ook om dat gemeenten over de benodigde instrumentatie beschikken. 

Het is aan het rijk om in hun behoeften te voorzien met (landelijke) wet- en regelgeving en voldoende middelen. We komen hiermee uit de crisisstand en werken vanuit een lange termijnvisie. Niet het systeem, maar de leefwereld van onze inwoners staat daarin centraal. Het resultaat staat voorop en we leren van casuïstiek. Dit doen we niet alleen, maar samen met andere overheden, uitvoeringsorganisaties, inwoners en (markt)partijen.

Ontwikkelpunten

Om nog meer het verschil te maken, is een verandering in de positionering van gemeenten en de VNG organisatie wenselijk en zijn eisen te stellen aan onze professionaliteit. We moeten onze manier van samenwerking verstevigen evenals de manieren waarop we van elkaar leren en onszelf ontwikkelen. 

In de verenigingsstrategie zijn daarvoor 5 ontwikkelpunten benoemd:

• Eén sterke bestuurslaag van gemeenten
• Leren van elkaar
• Knooppunt van netwerken
• Regionale samenwerking
• Versterken mandaat en slagvaardigheid VNG

Doorontwikkeling

Inmiddels zijn de eerste stappen gezet. In de notitie Verenigingsstrategie 2030: van papier naar praktijk (pdf, 1MB) treft u een stand van zaken over de ontwikkelpunten aan en een eerste uitwerking van de beleidsinhoudelijke thema’s waarop gemeenten een stap naar voren zetten.