In het Meerjarig Financieel Kader (MFK) voor 2028–2034 presenteert de EU hoe zij haar middelen wil inzetten. Opvallend zijn de voorstellen voor een verordening over nationale en regionale partnerschapsplannen voor fondsen in gedeeld beheer en een 'Competitiveness Fund' voor fondsen onder direct EU-beheer.
Nationale plannen voor cohesiefondsen en het gemeenschappelijk landbouwbeleid
In het Meerjarig Financieel Kader, dat 16 juli uitkwam, zet de Europese Commissie in op versimpeling, flexibilisering en strategie. In de voorstellen worden de fondsen voor cohesiebeleid en het gemeenschappelijk landbouwbeleid onder hetzelfde regime gebracht en samengevoegd tot één gemeenschappelijk fonds en één nationaal plan, met ruimte voor sectorale en regionale hoofdstukken. Het nationale plan moet gemaakt worden in samenwerking met lokale en regionale overheden.
Verder worden de nationale plannen gekoppeld aan zogenaamde conditionaliteiten (inhoudelijke beleidsmatige voorwaarden) voor economische hervormingen en de democratische rechtstaat. Tenslotte is het voornemen van de Commissie meer af te rekenen op beleidsprestaties en beleidsmatige mijlpalen.
Competitiveness Fund
Veel fondsen onder direct beheer worden drastisch vereenvoudigd en samengevoegd. Het Horizonprogramma voor onderzoek en ontwikkeling blijft bestaan, maar er komt een nieuw fonds bij voor investeringen in strategische technologieën, zoals gevraagd in de Draghi- en Letta-rapporten. Het nieuwe fonds zal zich richten op: schone transitie en decarbonisatie, digitale transitie, gezondheidszorg, biotechnologie, landbouw en bio-economie, en defensie en ruimtevaart.
VNG: Europese middelen cruciaal voor lokale transities
De VNG pleitte in eerdere standpunten over het cohesiebeleid (pdf, 111 kB) en het MFK (pdf, 104kB) ervoor dat Europese middelen cruciaal zijn voor het stimuleren van concurrentiekracht en innovatie op lokaal niveau en het aanpakken van de sociale, groene en digitale transities. Hierbij is het noodzakelijk dat een versterkt partnerschap de basis vormt voor regionale en lokale programmering. Alleen zo kunnen de uitdagingen in een gebiedsgerichte aanpak worden opgepakt en wordt recht gedaan aan de rol die lokale overheden hebben bij het verwezenlijken van de Europese beleidsagenda.
Vervolg: gezamenlijke analyse en inzet
De VNG zal de Commissievoorstellen tegen de achtergrond van dit standpunt verder analyseren. Het MFK-pakket is veelomvattend en complex, waarbij een nadere analyse moet worden gemaakt om goed te doorgronden wat de plannen precies voor lokale overheden zal betekenen. Deze analyse en lobbyinzet zullen we samen vormgeven met de achterban, de rijksoverheid en andere partners in Den Haag en in Brussel. De onderhandelingen zullen naar verwachting nog 2 jaar duren.