Dat concluderen onderzoekers van Avans Hogeschool in een onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van de Wethoudersvereniging. ‘Het stelsel van macht en tegenmacht is essentieel voor een goed functionerende overheid’, stellen de onderzoekers. En ook wethouders zien dat stelsel ‘als een groot goed’.

Maar de manier waarop tegenmacht wordt uitgeoefend, verandert snel, onder meer door de opkomst van sociale media en door ‘onrusten in de samenleving’. Ondanks die volgens de onderzoekers oplopende druk, blijven wethouders positief over de rol van de tegenmacht. Invloed van buiten, zo zeggen ze, helpt te komen tot goede besluitvorming.

Het betekent wel dat wethouders zich bewust moeten zijn van het belang van de partijen die reageren op voorstellen, en hoe je daarmee omgaat, zeggen de onderzoekers. Ook is het belangrijk in kaart te brengen of iedereen in beeld is.

Op sommige punten leidt tegenmacht tot wrijving en irritatie. Dat gebeurt vooral wanneer partijen op de stoel van een ander gaan zitten, of zich bovenmatig laten gelden. Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan om lokale media die een incident maar blijven uitventen, of een ambtenaar die een wethouder toefluistert dat die ‘slechts een voorbijganger is’.

Robin-Hoodgedrag
Uit ander recent onderzoek van de Wethoudersvereniging blijkt dat wethouders knellende regels in incidentele gevallen omzeilen, als dat voor een nobel doel is en wanneer andere oplossingen niet werken. Volgens dat onderzoek, ook door Avans Hogeschool in opdracht van de Wethoudersvereniging, vertonen wethouders soms ‘Robin-Hoodgedrag’.

Dat gedrag vertonen ze niet impulsief: in principe volgen de wethouders de regels, maar als het echt niet anders kan, en na overleg met ambtenaren en collega-wethouders, wordt er een passende oplossing gezocht. Daarbij gebruiken ze eufemistische termen, zoals ‘zoeken naar ruimte’, ‘maatwerk toepassen’ of ‘buiten de gebaande paden treden’.

Redactie VNG Magazine