Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) constateert, na een analyse van 338 gemeentelijke Transitievisies Warmte (TVW), dat gemeenten ambitieuze doelen stellen om circa 1,7 miljoen woningequivalenten te verduurzamen. Dat is ruim meer dan overeengekomen in het Klimaatakkoord.
Variatie in concreetheid
Gemeenten hebben de regie in de warmtetransitie en geven daar actief invulling aan. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat gemeenten uiterlijk 2021 een 1e TVW vaststellen waarin zij het tijdspad schetsen welke gebieden wanneer van het aardgas af gaan. Voor de gebieden die voor 2030 aan de beurt zijn, brengen gemeenten mogelijke warmtealternatieven in beeld. Definitieve keuzes in het transitieproces vergen nog nader onderzoek en kunnen daarom pas in een later stadium worden gemaakt. Dat verklaart dat de concreetheid van de visies varieert.
Randvoorwaarden nog niet (volledig) ingevuld
Daarnaast zijn de randvoorwaarden en kaders om te komen tot uitvoering nog niet (volledig) ingevuld. Het PBL heeft de visies uit 2021 geanalyseerd: toen was er nog geen duidelijkheid over de gemeentelijke uitvoeringsmiddelen en bevoegdheden. Ook hebben veel gemeenten hun inzet de afgelopen jaren soms verlegd naar het ondersteunen van kwetsbare huishoudens door met grootschalige isolatieaanpak energiearmoede die het gevolg is van de gestegen energieprijzen te bestrijden.
Haalbaarheid en betaalbaarheid van de warmtetransitie en de passende bevoegdheden voor gemeenten zijn nog steeds de voornaamste randvoorwaarden waaraan het rijk invulling moet geven. De VNG ziet dat het rijk hier actief mee bezig is, maar constateert ook dat het gebrek aan diezelfde randvoorwaarden gemeenten nog steeds belemmert in de uitvoering.
Beperkte uitvoeringscapaciteit
Hoewel er inmiddels meer uitvoeringsmiddelen voor gemeenten beschikbaar komen, ervaren nagenoeg alle gemeenten capaciteitstekorten, mede als gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt en de tijdelijkheid van uitvoeringsmiddelen. We zien dat het merendeel van de gemeenten hun visies willen uitwerken in uitvoeringsplannen maar dat zij ook genoodzaakt zijn om hun capaciteit het afgelopen jaar daar in te zetten waar de nood bij inwoners het hoogst is.
Doelen blijven overeind
Dat laat onverlet dat gemeenten het gevoel van urgentie delen met andere partijen om de gezamenlijke doelen voor 2050 te halen. De komende jaren gaan gemeenten dan ook steeds meer over van planvorming naar uitvoering. Passend binnen het afgesproken tijdspad en de gemaakte afspraken in het Klimaatakkoord. Belangrijk voor inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties is dat de gemeenten in een passend tempo zorgvuldig uitvoering geven aan de warmtetransitie, zodat iedereen mee kan doen.