Met de start van een nieuwe regeerperiode ziet de VNG wel kansen om de bestuurlijke verhoudingen te verbeteren. ‘Wij gaan ervan uit dat het kabinet en parlement oog hebben en houden voor onze positie. Onze zorgen alsnog verhelpen om met ons de kansen te verzilveren.’  

Arbitragezaak jeugdzorg 

Van Zanen is duidelijk: ‘Gemeenten hebben de afgelopen jaren keihard moeten knokken.' Er is een arbitragezaak geweest over de jeugdzorg. De Commissie van Wijzen heeft gemeenten in deze arbitragezaak in het gelijk gesteld. Toch negeert het nieuwe kabinet de uitspraak. ‘Een afspraak is geen afspraak blijkbaar.’ Vanaf 2024 wordt er een extra bezuiniging van €100 miljoen tegenaan gegooid en vanaf 2025 €500 miljoen.  

Een afspraak is geen afspraak blijkbaar 

Pijnpunten  

Daarnaast benoemde Van Zanen in zijn speech de opschalingskorting die nog steeds niet definitief wordt afgeschaft, de aanzuigende werking van het abonnementstarief en de investeringen in de woningbouw die eigenlijk een sigaar uit eigen doos blijken. Verder rees de vraag: ‘Waarom laat je in een regeerakkoord optekenen dat het rijk, autonome gemeenten een aanwijzing kan geven, zonder dat daarvoor een juridische grondslag bestaat?' Dat doet de interbestuurlijke verhoudingen geen goed. 

Kansen voor gemeenten 

Te midden van zijn speech spreekt Van Zanen uit dat gemeenten graag het nieuwe regeerakkoord als gelegenheid aangrijpen om de financiën voor eens en voor altijd goed te regelen, ‘zodat we dat eeuwige gebakkelei over centen achter ons kunnen laten. Dit is het moment om de autonomie van gemeenten nieuwe vorm en inhoud – en vooral – betekenis te geven.’  

Andere kansen zijn de inhoudelijke opgaven. ‘Wij willen samen met het rijk, de provincies, waterschappen en maatschappelijke organisaties aan de slag.’ Van alle plannen rond de inhoudelijke opgaven is veel nog niet duidelijk. De VNG gaat met het kabinet en de afzonderlijke bewindspersonen nader in gesprek om opheldering te vragen.  

Lange termijn 

Van Zanen benadrukt dat ondanks, de moeilijke en urgente huidige omstandigheden de lange termijn niet uit het oog verloren mag worden. Dat is afgelopen jaar wel gebeurd, ook de politiek heeft te veel op de korte termijn genavigeerd. ‘Inwoners moeten op gemeenten kunnen blijven rekenen.’ Van Zanen stelt voor: ‘Maak van die valse start alsnog een vliegende start. In het belang van de samenwerking, het bestuur van ons land, maar vooral in het belang van onze inwoners, voor wie wij ons iedere dag opnieuw inzetten.’  

Meer informatie 

• Speech Jan van Zanen (pdf, 13 januari 2022)