De afgelopen 8 jaar zette Jan van Zanen zich met hart en ziel in voor de belangen van gemeenten. Hij werd bekend om zijn stevige uitspraken. In zijn jaarrede op de ALV had hij weer een duidelijke boodschap aan het kabinet: ‘Wees duidelijk over de toekomst, nu kunnen gemeenten niet goed hun werk doen'.
In zijn speech benoemt Van Zanen de paradox waar gemeenten tegenaanlopen. ‘Het rijk wil steeds meer van gemeenten, waar steeds minder tegenover staat: minder geld, minder ruimte, minder zekerheid. We moeten zorgen dat we die tendens keren, dat is waar de VNG voor staat.’ Gelukkig heeft dat ook het een en ander opgeleverd. Hij noemt de arbitrage waardoor voldoende middelen voor de jeugdzorg en andere zorgtaken kwamen, het bevriezen van de opschalingskorting en goede afspraken over de gemeentelijke financiën.
Gebrek aan duidelijkheid
‘Het gemeentefonds is op dit moment goed gevuld, maar na 2026 slaat de onzekerheid weer toe’. Van Zanen verwijst hier naar de Voorjaarnota. ‘Door het gebrek aan duidelijkheid op de langere termijn, kunnen gemeenten niet goed hun werk doen.’ En daar raakt hij een ander punt waar de VNG zich hard voor maakt. ‘Wij kiezen niet voor pleisters plakken, maar voor langetermijnoplossingen. Zodat we niet bij ieder stap naar voren de kans lopen om in een kuil te vallen. ‘
Structurele oplossingen nodig
Als voorbeeld noemt Van Zanen de opvang van asielzoekers die ‘desnoods ongevraagd’ in gemeenten moeten worden opgevangen. ‘Zou het niet beter zijn om met een structurele oplossing te komen en gemeenten de kans te geven om een werkbare en duurzame relatie op te bouwen met het COA? Het geeft aan hoe het gaat, maar niet langer mag gaan.’
Gemeente als medeoverheid
Een ander probleem is dat het kabinet de gemeente slechts als uitvoerder blijft zien in plaats van medeoverheid. ‘Het kabinet lijkt niet altijd te beseffen dat we samen voor dezelfde opgave staan, dezelfde verantwoordelijkheid hebben: zorgen voor een land waar mensen hun beste leven kunnen leiden. Samen zijn we dé overheid. Zeker in de ogen van onze inwoners.’