Het Europees Parlement voelt van 4 tot 12 november de kandidaat-Eurocommissarissen aan de tand die de voorzitter van de Europese Commissie Ursula Von der Leyen dinsdag 17 september presenteerde. 

Dat mocht even duren. Het viel de voorzitter van de Europese Commissie zwaar om een goede genderbalans in het college van Eurocommissarissen te krijgen. Veel landen schoven namelijk alleen een man naar voren, terwijl ook om een vrouwelijke kandidaat was gevraagd. Nu worden de kandidaat-Eurocommissarissen klaargestoomd voor de laatste hobbel: hun hoorzitting bij het Europees Parlement.

Een hoorzitting is niet slechts een formaliteit. Kandidaten kunnen ongeschikt worden verklaard of er kunnen flinke wijzigingen in hun takenpakket worden gevraagd. De kandidaten moeten schriftelijke vragen beantwoorden en een mondelinge overhoring doorstaan. De schriftelijke vragen zijn al publiek gemaakt. Per Eurocommissaris zijn die vragen te zien op deze website van het Europees Parlement. 

Mondelinge hoorzitting

Na de beantwoording van de schriftelijke vragen vindt een mondelinge hoorzitting plaats. Die duurt drie uur. Nadien kan de kandidaat-Eurocommissaris nog gevraagd worden om aanvullende, schriftelijke vragen te beantwoorden of voor een tweede ronde met mondelinge vragen. Zo moest Wopke Hoekstra voor zijn benoeming op de voormalige post van Frans Timmermans als klimaat-Eurocommissaris nog extra schriftelijke vragen beantwoorden.

Niet elke Europarlementariër kan zomaar elke kandidaat-Eurocommissaris bevragen. De kandidaten worden bevraagd door de commissies van het Europees Parlement die relevant zijn voor hun portfolio. Zo wordt Wopke Hoekstra – Eurocommissaris voor Klimaat, Net-Zero en Schone groei – door Europarlementariërs van de commissies van Milieubeheer, Volksgezondheid en Voedselveiligheid, Industrie, Onderzoek en Energie en de Commissie van Economische en Monetaire zaken overhoord. 

Versnipperde taken

Met 27 lidstaten en derhalve 27 Eurocommissarissen, die in theorie gelijk zijn aan elkaar, ontstaat er vanzelf overlap tussen verschillende portfolio’s. De taken van elke Eurocommissaris worden duidelijk in hun functietitel en hun missiebrief. Een missiebrief wordt door voorzitter Von der Leyen aan elke kandidaat verzonden om duidelijk te maken wat hun taken in het college zullen zijn. 

Door de versnippering van beleidsterreinen moeten Eurocommissarissen veel zaken met elkaar doen. Op die manier worden sommigen van hen machtiger dan anderen. Zo zijn de zes vicepresidenten machtiger dan de ‘gewone’ Eurocommissarissen. De hieronder uitgelichte Eurocommissarissen zijn dus lang niet de enigen met portfolio’s die van belang zijn voor gemeenten. De VNG let goed op de gemeentebelangen in elk portfolio.

Arbeidsmarkt, migratie en digitalisering: Roxana Mînzatu en Henna Virkkunnen

Een zeer versnipperd beleidsterrein is dat van sociaal beleid, waaronder arbeidsmarkt, een relevant thema voor gemeenten. De beoogde vicepresident en Eurocommissaris voor ‘People, Skills and Preparedness’ is de Roemeense Roxana Mînzatu. 

Als Eurocommissaris van technologische soevereiniteit, veiligheid en democratie heeft Henna Virkkunen de taak om de digitale infrastructuur te verbeteren en Europa vooruit te brengen wat betreft de ontwikkeling van haar tech-sector. Bovendien heeft ze opgaven gekregen die te maken hebben met grensmanagement, veiligheid en democratie. Een breed spectrum dus. De VNG kijkt uit naar een duidelijker beeld van hoe Virkkunen invulling zal geven aan de opdrachten uit haar missiebrief. 

Europese fondsen en competitiviteit: Teresa Ribera en Rafaello Fitto

Met haar omvangrijke portfolio, waarin thema’s zijn opgenomen die van hoge prioriteit zijn voor de komende periode in de Europese Unie, is Teresa Ribera een vicepresident met veel invloed. Ze is Eurocommissaris voor een schone, rechtvaardige en competitieve transitie en zal zich vooral buigen over het Europese industriebeleid. Deze positie vertaalt zich in een groot aantal vragen van allerlei EP-commissies. Ribera wordt onder andere kritisch ondervraagd over haar houding tegenover het ‘Just Transition Fund’, uit de vorige mandaatsperiode van de Europese Commissie. Het geld uit dat fonds komt maar moeilijk van de plank. Lokale en regionale overheden, en dus ook de VNG, kijken met veel interesse naar hoe Ribera zich hiertoe zal verhouden.

Als vicevoorzitter van de Commissie en verantwoordelijke voor cohesie en hervormingen heeft Rafaello Fitto een invloedrijke rol. Dat is niet zonder controverse: omdat Rafaello Fitto uit de ver-rechtse partij van Georgia Meloni komt, valt te bezien of het Europees Parlement niet zal snijden in zijn portfolio, of hem van zijn status als vicevoorzitter zal proberen te ontdoen. De VNG kijkt in ieder geval uit naar de antwoorden van Fitto op de vragen over de toekomst van het cohesiebeleid. 

Landbouw, water en circulariteit: Jessika Roswall en Christophe Hansen

Met de termen ‘water resilience and a competitive circular economy’ in haar functietitel heeft Jessika Roswall een minder omvangrijk portfolio dan Ribera. Desalniettemin kijkt de VNG met veel interesse naar haar hoorzitting en haar antwoorden op schriftelijke vragen. De Zweedse zal zich namelijk bezighouden met afvalverwerking, watervervuiling en -schaarste en gezonde natuur. 

De Luxemburger Christophe Hansen krijgt een ander deel van de natuurmedaille voor zijn rekening als Eurocommissaris voor Landbouw en Plattelandsontwikkeling. Hij wordt ondervraagd over de toekomst van het gemeenschappelijke landbouwbeleid en de vergroening van de landbouwsector. 

Interinstitutionele zaken, economie en uitvoering: Valdis Dombrovskis

De VNG heeft verheugd kennis genomen van het feit dat er een Eurocommissaris zal zijn die zich bezig zal houden met betere regelgeving en uitvoering: Valdis Dombrovskis was vicevoorzitter en gaat als ‘gewone’ Eurocommissaris verder. Hij heeft de opdracht gekregen om Europese regeldruk te verminderen. 

Meer informatie

Bekijk het schema met alle hoorzittingen.