Het aantal toepassingen van kunstmatige intelligentie (AI) in de publieke dienstverlening groeit en gemeenten lopen daarbij voorop. Dit blijkt uit een recent rapport van TNO in opdracht van de Nederlandse AI Coalitie (NLAIC).
266 Toepassingen
De onderzoekers vonden in de eerste helft van 2024 266 AI-toepassingen in de publieke dienstverlening, ruim 60% meer dan in 2021. Van deze toepassingen werden er 105 (39%) gevonden bij gemeenten en 46 (17%) bij samenwerkingsverbanden. Bij de centrale overheid zijn 5 toepassingen (1,9%) gevonden. Van alle toepassingen zijn er 102 (38%) geïmplementeerd, in 95 gevallen (35%) is sprake van een experiment. Andere toepassingen bevinden zich nog in de voorbereidende fase, zijn beëindigd of de status ervan is onbekend.
Domeinen
Van het totaal valt het grootste aantal toepassingen (60) in de categorie ‘kennisverwerking, archivering en anonimisering. Van ‘Inspectie en handhaving’ zijn 54 voorbeelden gevonden en van procesoptimalisatie 31 voorbeelden. De domeinen met de meeste AI-toepassingen zijn Organisatie en Bedrijfsvoering, Transport en Mobiliteit en Publieke Orde en Veiligheid.
Algoritmeregister
Generatieve AI speelt in 8 toepassingen een rol. Dit zijn volgens de onderzoekers echter geen nieuwe toepassingen, het gaat vooral om verbeterde toepassingen van tekstherkenning. In het sociaal domein zijn in dit onderzoek geen nieuwe toepassingen van AI gevonden. Ruim 43% van de gevonden voorbeelden staat ook in het algoritmeregister van de overheid.
Voorbeelden
In het rapport wordt een aantal voorbeelden uitgelicht, zoals een tool die met behulp van een algoritme vertrouwelijke gegevens in documenten anonimiseert voordat deze worden gepubliceerd. Ook het registratiesysteem in de haven van Scheveningen en een tool die visserij-inspecties helpt bij het identificeren van illegale fuiken worden toegelicht. Een aantal ministeries werkt met een AI-assistent die helpt bij het beantwoorden van Kamervragen en de gemeente Goes werkt met chatbot Guus 2.0.
VNG Community AI en Algoritmen
De VNG heeft een speciale community ingericht voor AI en algoritmen, speciaal bedoeld voor medewerkers van gemeenten. Hier werken zij samen en delen zij kennis over regelgeving en beleid rond AI, praktische handvatten voor het inrichten van AI governance en praktijkvoorbeelden van gemeenten die AI verantwoord inzetten voor maatschappelijke opgaven. Ook is er aandacht voor verantwoorde inkoop en leveranciersmanagement. Deze community is onderdeel van het VNG Kennisnetwerk Data en Samenleving.